Глобал ижтимоий муаммолар: моҳияти, гуруҳланиши ва хусусиятлари

4-мавзу. Жаҳон иқтисодиётининг глобаллашув муаммолари ва уларнинг гуруҳланиши

• Глобал муаммоларнинг моҳияти ва ривожланиш йўналишлари
• Глобал муаммоларнинг юзага келиш сабаблари
• Глобал муаммоларнинг гуруҳналиши
• Жаҳон хўжалигида камбағаллик ва очлик муаммолари

Глобал муаммолар – шундай ижтимоий-табиий муаммоларки, уларни ҳал этиш инсониятнинг кейинги ижтимоий тараққиётини белгилаб беради ва цивилизацияларни сақлаб қолиш имконини кенгайтиради.

Глобал муаммолар – шундай ижтимоий-табиий муаммоларки, уларни ҳал этиш инсониятнинг кейинги ижтимоий тараққиётини белгилаб беради ва цивилизацияларни сақлаб қолиш имконини кенгайтиради.

Франц. global – умумий,
Лот. globus – ер шари

Глобал муаммоларнинг барчасини ривожланишнинг қуйидаги ўзаро боғлиқ йўналишлари бўйича гуруҳлаш мумкин:

«Инсон – техника»
«Инсон – маданият»
«Инсон – табиат»

Глобал муаммоларнинг юзага келиш сабаблари

1. Глобаллашув жараёни бир ёки бир нечта ҳудудларнинг муаммоларини умумжаҳон муаммоларига айлантиради. ОИТС касаллиги ХХ асрда Ғарбий африкада пайдо бўлган. 1969 йилда АҚШга олиб кирилган ва у жойдан дунёнинг бошқа мамлакатларига тезда тарқаб кетди.

2. Инсон фаолияти миқёсининг ортиши ва фаоллашуви. 1950 йилдан Ер аҳолиси деярли уч барварга ортди, аҳоли жон бошига тўҳри келувчи ялпи маҳсулот эса уч бараварга кўпайди.

3. Чекланган ресурслардан оқилона фойдаланмаслик. Охирги 50 йилда ҳосилдор ерларнинг 25 фоизи қурилишлар ва ер ости сувларининг қуриши оқибатида йўқ қилинган.

Глобал муаммоларнинг хусусиятлари

1. Планетар характерга эагалиги: глобал муаммолар бутун инсониятни бевосита ёки билвосита қамраб олади.

2. Цивилизациянинг йўқолиб кетиш хавфи.

3. Барча мамлакатлар жавобгар эканлиги: глобал муаммоларнинг пайдо бўлиши бирон-бир мамлакат эмас, балки аксарият кўпчилик мамлакатлар айби билан боғлиқ ҳолда юзага келган.