Gidromeliorativ qurilista tiykargi jumis turleri 2 Qurilis jumsilarin sholkemlestiriwdin tiykarlari

Lektsiya 1 GIDROTEXNIKA JUMISLARIN SHÓLKEMLESTIRIW HÁM ORINLAW TEXNOLOGIYASI PÁNINIŃ MAQSET HAM WAZIYPALARI.

Reje

Gidromeliorativ qurilista tiykargi jumis turleri

2 Qurilis jumsilarin sholkemlestiriwdin tiykarlari

3 Gidrotexnika qurilisinin озине tan ozgeshelikleri
Gidromeliorativ qurılıs jumısların shólkemlestiriw

Suw xojalıġı qurılısınıń wazıypaları hám ózine tán qásiyetleri. Qurılıs óndirisi dep, taza qurılıp atırġan, burınġıların qayta úskenelew yaki remontlaw jumısların ámelge asırılatuġın obyektlerdegi jumıslarġa aytıladı. Suw xojalıġı qurılısı házirgi kúnde tiykarınan mámleket qarjılari esabınan islenedi. Suw xojalıġı qurılısı pudrat (kelisim alıw) yaki xojalıq usılında ámelge asırıladı. Pudrat usılı dep, qurılıs jumısların arnawlı qurılıs shólkemleri menen dúzilgen shártnama tiykarında ámelge asırılıwına aytıladı. Xojalıq usılı, qurılıs shólkeminiń óz kúshi menen qurılıs jumısların orınlawı bolıp tabıladı. Qurılıs procesi orınlaw usılına qarap mexanizmler yaki qol kúshi menen ámelge asırıladı hám óz náwbetinde isshi háreketlerinen ibarat boladı. Isshi háreket bul ózine tán belgisi ózgermeytuġın orınlawshılar, mexanizmler hám úskenelerden ibarat bolġan qurılıs procesi. Aytılġan shólkemlerden birewi ózgeriwi menen basqa jumıs procesi baslanadı. Suw xojalıġı qurılısınıń tiykarġı maqseti – awıl xojalıġında suw tutınıwshıları ushın zárúr bolġan suwdı alıw, toplaw, tarqatıp jetkerip beriw, sonday – aq artıqsha suwlardı shıġarıp taslaw, maqul suw rejimin támiyinlep beriw ushın zárúr bolġan túrli gidrotexnikalıq qurılmalardı jaratıwdan ibarat.

Suw xojalıġı qurılısınıń ózine tán qásiyetleri tómendegilerden ibarat;

úlken maydanlarda jumıslardı ámelge asırıw;

bul maydanlarda kóplep obyektlerdiń hár jerde jaylasıwı;

jumıslardıń obyektler boyınsha bólinip ketkenligi;

qurılıs jumısların awır tábiyiy sharayatlarda ámelge asırılıwı zárúrligi;

rawajlanġan jol tarmaqları hám territoriyadan ajıralġanlıġı hám basqalar.

Hár bir oblastta suw xojalıġı qurılısın orınlawshı qánigelestirilgen trest hám birlespeler boladı. Házirgi bazar qatnasıġı sharayatında olar aksionerler jámiyetleri birlespelerine aylandırıldı. Melioraciya qurılısın alıp barıp atırġan karxanaġa mámlekettiń isenimli wákili–aksionerler jámiyetiniń basqarıwshısı basshılıq qıladı. Bas injener basqarıwshınıń birinshi orınbasarı esaplanadı. Ol qurılıstıń texnikaġa baylanıslı máselelerdi sheshedi hám taza texnika hámde texnologiyalardı óndiriske engizedi. Bas injenerden basqa basqarıwshınıń basqa bir qatar jónelisler boyınsha orınbasarları boladı.

Hár bir islep shıġarıw shólkeminde, islep shıġarıw ushastkaları bolıp, olar bas islep shıġarıw bólimleri esaplanadı. Oġan ushastka baslıġı basshılıq qıladı hám obyekt qurılısına juwapker esaplanadı. Qurılıs ustası isshiler brigadasına basshılıq qıladı, jumıs frontın támiyinleydi, texnika qáwipsizligi qádelerine boysınġan halda jumıstı orınlaw tártibi tuwralı isshilerge kórsetpe beredi. Jumıs sapasın tekseredi, jumısshılarġa jumıs kólemin tayarlaydı, orınlanġan jumıstı ólshep esaplaydı hám onı buyırtpashıga tapsıradı. Melioraciya jumısların kompleks mexanizaciyalaw dep texnologiyalıq tárepten óz-ara baylanısqan barlıq processlerdi bir-birine toltırıwshı mashinalar kompleksine aytıladı. Onıń jetiskenligi komplekske jıynalġan mashinalardıń is ónimdarlıġı, tezligi hám basqa kórsetkishleri qansha tuwrı keliwine baylanıslı. Komplekske mashinalar tańlaw tiykarġı jumıstı kem miynet hám qarjı sarıplap orınlanatuġın jetekshi mashinadan baslanadı. Keyin melioraciya jumıslarınıń ulıwma kompleksine kiretuġın qalġan barlıq jumıslardı maqul orınlawġa imkan beretuġın járdemshi mashinalar tańlanadı.