Fizika 001-guruh talabasi yakubov zohidjonning mustaqil ishi



Download 0,88 Mb.
bet1/3
Sana01.01.2022
Hajmi0,88 Mb.
#287059
  1   2   3
Bog'liq
5- mustaqil ish


FIZIKA 001-GURUH TALABASI YAKUBOV ZOHIDJONNING MUSTAQIL ISHI

Adiabatik jarayon. Puasson tenglamasi
Agar termodinamik sistema atrof-muhitdan issqlik miqdorini qabul qilmasa va o’zidan issiqlik chiqarmasa, u holda bu sistemada issiqlik miqdorining o’zgarishi nolga teng, ya’ni dQ=0. Sistema, atrof-muhit bilan issiqlik almashinuvida bo’lmasa, bunday sistemadagi jarayonga adiabatik jarayon deyiladi.

Real holatda adiabatik jarayonni qanday amalga oshirish mumkin yok unga qanday yaqinlashishimiz mumkin?

1. Agar termodinamik sistema, issiqlik o’ztkazuvchanligi nolga teng bo’lgan devor (qobiq) bilan o’ralgan, masalan, dyuar idishi (20-rasm) bo’lsin. Mana shunday sistemalarda bo’layotgan jarayonlarni adiabatik jarayonga yaqin deb qarashimiz mumkin.

2. Sistemada bo’layotgan jarayonlar juda tez, ya’ni qisqa vaqt ichida sodir bo’lganligi uchun bunday jarayonlarni ham adiabatik jarayon deyishimiz mumkin. Chunki sistemada bo’layotgan jarayon juda qisqa vaqt davomida sodir bo’layotganligi uchun sistema atrof-muhit bilan issiqlik almashishga ulgurmaydi.

Adiabatik jarayon uchun termodinamikaning birinchi qonuni yozamiz:


yoki



Adiabatik jarayonda gaz ichki energiyasining hisobiga ish bajaradi.

Bir mol ideal gaz uchun Klapeyron-Mendeleyev tenglamasidan bosimni


aniqlab, uni yuqoridagi formulaga qo’ysak, quyidagi tenglama hosil bo’ladi:




Mayer tenglamasidan




ni topib, uni yuqoridagi tenglamaga qo’yib, ma’lum elementar matematik amallarni bajargandan keyin tenglama quyidagi shaklga keladi:







deb belgilab, yuqoridagini integrallaymiz, unda quyidagi natija hosil bo’ladi.




bundan



yoki



Yuqoridagi tenglamalar adiabatik jarayon uchun Puasson tenglamasi deyiladi. Klapeyron-Mendeleyev tenglamasidan




ni topib uni yuqoridagi formulaga qo’ysak, Puasson tenglamasini boshqacha ko’rinishi kelib chiqadi:









14-rasm
Agar holat tenglamasidan


ni topib uni yuqoridagi formulaga qo’ysak, Puasson tenglamasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi:




Yuoqridagi tenglamani grafigi 14-rasmda ko’rsatilgan.




Birdan katta bo’lganligi uchun Puasson tenglamasining (adiabata) chizig’i izoterma chizig’iga nisbatan tikroq bo’aldi.

Adiabatik jarayonda bajarilgan ishni (2) tenglikdan aniqlaymiz:


Gaz hajmi adiabatik o’zgarganda uning harorati T1 dan T2 gacha o’zgarsin.

Bu harorat oralig’ida yuqoridagini integrallab bir mol gaz massasini adiabatik jarayonda bajarilgan ishni hiosblaylik:


Bu tenglikni ixtiyoriy gaz massasi uchun yozsak,




bo’ladi. R.Mayer tenglamasidan




foydalanib va CμP=γCμV ni hisobga olsak, quyidagini hosil qilamiz:




bundan,



Yuqoridagi formulaga qo’ysak, ideal gaz uchun adiabatik jarayonda bajarilgan ishning ifodasi kelib chiqadi:







Puasson tenglamasi yuqoridagidan




hisobga olsak, adiabatik jarayonda bajartilgan ishning formulasi yuqoridagilarni quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:







14-rasmda shtrixlangan yuza son jihatdan hajmning adiabatik o’zgarishida bajarilgan ishga teng bo’ladi.




Download 0,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish