Farg`ona Politexnika Instituti Mexanika-mashinasozlik fakulteti S7A-20 tmj gurux talabasi Qurbonov Shaxbozning Metrologiya,standartlashtirish va sifatni boshqarish fanidan tayyorlagan mustaqil ishi rezbali birikmalarning o`zaro

Farg`ona Politexnika Instituti Mexanika-mashinasozlik fakulteti S7A-20 TMJ gurux talabasi
Qurbonov Shaxbozning Metrologiya,standartlashtirish va sifatni boshqarish fanidan tayyorlagan

MUSTAQIL ISHI

Rezbali birikmalarning o`zaro almashinuvchanligi.
Reja:
1.Rezbali birikmalardan foydalanish.
2.Rezbalarning turlari.
3.Mahkamlovchi rezbalarning asosiy parametrlari.

Mashinasozlikda rezbali birikmalar keng tarqalgan (aksariyat zamonaviy mashlinalar detallarining 60 %dan ortig‘i rezbaga ega).

Rezbalar xususiyatlariga qarab, har xil tavsiflanadi.
Profili (rezbaning profili) — rezba o ‘qidan o ‘tgan tekislik bilan uning
ariqcna va chiqiqlarining kesishish chizigi. Bu tushuncha (tashqi va ichki rezbalar uchun umumiy) bo‘yicha rezbalar uchburchak trapetsiyasimon arrasimon tayanch yumaloq va to‘g‘riburchakli boiadi.
Rezba hosil qilingan yuzaning shakliga qarab, rezba silindrik yoki konusli boiadi. Murvat chizigi yo‘nalishi bo‘yieha rezba o‘ng va chap boiadi.
Rezbalar tashqi va ichki boiadi. Tashqi rezbani qisqartirib bolt,
ichki.‘ i esa gayka deyiladi. Biz ham ana shu atamalardan foydalanamiz.
Ishlatilish alomatlariga qarab umumfoydalanishdagi va maxsus
rezbalar boiishi mumkin. Birinchi guruhga quyidagi rezbalar kiradi:


Mahkamlovchi rezba ajratilacligan birikmalar uchun qoilanadi va undan davomli foydalanishda mustahkamlikni ta’minlashi talab qilinadi. Bu rezba,c datda, uchburchak profilga ega boiib, eng ko‘p tarqalgan;
Kinematik rezba aylana haraicatni to‘g‘ri chiziqli harakatga o'zgartirish uchun qoilanadi. Bu rezbalar yurituvchi murvatlar, domkratlar va presslarda qoilanadi. Bunday rezbalar, odatda, trapetsiyasimon yoki yumaloq profilga ega. Ushbu rezbalarga boigan asosiy talab — aniq siljishni ta’minlash va ko‘p hollarda katta yuklanishlarga chidash berishdir;

• 
  Rezbaning keltirilgan o‘rta diametri. Agar bolt va gayka rezbalari o‘rta diametrlarining ayirmasi ikkala detaining qadam va burchak yarmi xatoliklari diametral kompensatsiyalarining yig‘indisidan kam bo‘ lmasa, burashish ta’minlanadi deb hisoblash mumkin. Rezbalar nazorat qilinishi va joizliklar hisoblanishini soddalashtirish uchun burashishga d2 (D2) , f p va f a ta’sirlarini hisobga oluvchi keltirilgan o ‘rta diametr tushunchasi joriy qilingan.
  
•