Fan: Jahon tarixi Sinf 8 Dars – 1

Parlament islohoti. Qirol armiyasining tor-mor qilinishi parlamentga muhim o‘zgartirishlar qilish imkoniyatini berdi. Zodagon yer egalari taxt foydasiga to ‘lanadigan feodal soliqlardan ozod qilindi. Yer ularning xususiy mulkiga aylandi. Savdogarlar endi savdo yuritishga ruxsatnoma sotib olmaydigan bo‘ldi. Cherkov parlamentga bo‘ysundirildi, qirol, uning tarafdorlari va yepiskoplarning yerlan esa musodara qilindi.

Parlamentning qarori bilan Angliyada qirollik hokimiyati va lordlar palatasi bekor qilindi. 1649-yih 19 may kuni Angliya Respublika deb e’lon qilindi.

Bu paytga kelib, O. Kromvel boshchiligidagi inqilobiy armiya Irlandiyani buysundirish uchun bu yerga bostirib kirdi. Bosqin jarayonida Irlandiya aholisining katta qismi halok bo ldb О. Kromvelning inqilobiy armiyasi shu tarzda bosqinchi armiyaga aylandi Bu armiya Irlandiyadan so‘ng Shotlandiyaga ham bostitirib kirdi. Shiddatli janglardan so‘ng mag'lub bo‘lgan Shotlandiyaning mustaqilligi tugatildi. Shundan so‘ng eski parlament tarqatib yuborildi. Mamlakatda, O. Kromvel protektorati (protektor - homiy, himoyachi) o’rnatildi. Ijro hokimiyati to‘liq protektor qo'liga o‘td.

1688-yilgi ≪Sharafli inqilob≫. Kromvelning о’limidan so’ng 1660-yili taxtga kelgan Karl II mutlaq hukmronlikka bo’lgan da’vosidan voz kechmadi. Uning vorisi Yakov II esa katolik dinini qayta tiklash uchun harakat boshladi. Shundan sosng 1688-yili parlament Yakov II ni taxtdan mahrum qildi va Angliya taxtiga Gollandiya hukmdori shahzoda ViLlem van Oranyeni taklif etdi. U parlament qo‘ygan talablar asosida taxtga o‘tirdi. Shu davrdan boshlab, eng muhim masalalarni qirol ernas, parlament hal qiladigan b o ‘ldi. Qirol hokimiyati parlament tomonidan cheklandi. Shu tariqa Angliyada cheklangan yoki konstitutsion monarxiya o‘rnatildi. Bu Angliya ta-rixida Shaharfli inqilob nomini oldi.

XVIII asrda hokimiyat to’laligicha ikki palata— lordlai palatasi va jamoa palatasidan iborat parlament qo’lida edi. 1707-viIi parlament Angliya bilan Shotlandiva o'rtasidagi uniya (ittiloq)ni qonuniylashtirdi. Endi mamlakat Buyuk Britaniya deb atala boshlandi.

1714-yili Angliya taxtida turgan oranyelar sulolasining oxirgi vakili vatot etdi. 1701-yili qabul qilingan ≪Taxt vorisligi to‘g‘risida bill”ga asoslanib, parlament gannoverlik nemis knyazlari sulolasidan, Yakov I ning ajdodi Georg 1 ni Angliya taxtiga taklif qiladi. Gannoverliklar protestantlar edi va ingliz taxtini XVIII asrdan e’tiboran, to XIX asr boshlarigacha egallab turdilar. Butun XVIII asr davomida Buyuk Britaniya Fransiya bilan bo'lgan shiddatli kurashlar jarayonida Shimoliy Amerikani, Hindistonni, Afrikadagi ko'plab hududlarni egallab oldi va shu tariqa Buyuk Britaniya mustamlakachilik imperiyasiga

asos soldi. Angliya ≪dengizlar hukmroni≫ga aylandi.