Eron bepayon tog’li va ko’p cho’llardan iborat kontinental iqlimli mamlakat. Dehqonchilik uchun qulay vodiylar, tog’ oldi hududlari juda ko’p. Shimolda Elburs tog’ tizmasi va unga Turkman, Xuroson tog’lari qo’shiladi

Reja:

1.Eron iqlimi va aholisi………………………………………………...2

2.Ahamoniylar davlati……………………………………………….....4

3.Qadimgi Elam va Midiya podsholiklari……………………………...6

4.Qadimgi Eron madaniyati…………………………………………....8

5.Eroniy xalqlar………………………………………………………..10

Xulosa………………………………………………………………….12

Eron iqlimi va aholisi

Eron bepayon tog’li va ko’p cho’llardan iborat kontinental iqlimli mamlakat.Dehqonchilik uchun qulay vodiylar, tog’ oldi hududlari juda ko’p. Shimolda Elburs tog’ tizmasi va unga Turkman , Xuroson tog’lari qo’shiladi.G’arbdan va janubdan Zagros va janubiy Eron tog’lari o’rab turadi.Janubiy g’arbiy Eronda Korun va Kerha daryolari vodiysida yuqori hosil beradigan yerlar mavjud.

Qadimgi g’arbiy Eronda Elam , lulubey , Qutiy , va kassit hind-yevropa tillarida so’zlashadigan qabilalar yashagan.Eron so’zi ,,ariana’’-oriylar mamlakati degan ma’noni bildiradi.Er.avv. II ming yillikda oriy qabilalari Eron .Hindiston, Markaziy Osiiyo va Kavkaz ortida tarqalgan.Eron tarixining alohida davrlari turli xil yozma manbalarga boy. Yozuvlarda eng qadimgilari er.avv.III-II mimg yilliklardagi janubiy –g’arbiy Eron hududi bo’lgaan Elam tarixini yoritadi: ular podsho yozuvlari , huquqiy hujjatlar, bag’ishlov matnlari, davlatlararo shartnomalardir.

Qadimgi Fors davlati tariixi bo’yicha manbalar xilma –xil xo’jalik hujjatlari, tarixiy yozuvlar,, amaldorlarnin rasmiy yozishmalari, hozirgi vaqtda qadimgi fors tilida elam va fors , akkad tilida tarjima qillingan 200 ga yaqin mixxat yozuvlari chop etlgan.1972 -yilda fransuz arxeologllari Suzada Doro I ning ulkan haykalini topdilar. Haykal qadimgi fors t, elam , akkad va misr iyeroglif matnlari bilan qoplangan.Qadimgi Eron poytaxtlari Persopol yoki Pasaggara , podsho Kserks yozuvlari nusxalari topilgan. Perssopolda err.avv.III-ming yillikda oid elam tilida mixxat bilan yozilgan 800 taa hujjat topilgan.

Forss qabilalari Old Osiyo chegaralaridagi harakati to’g’rsida err.avv.IX-VII asrlarga oid Ossuriya yozuvlari ma’lumot beradi.Bobil tariixiy xronikasi Mesopattamiyani forslar tomonidan bosib olinishi haqida hikoya qiladi.Forslar davriga oid loy taxtachalarga yozilgan 10000 ming bobil xususiy huquqiy va ma’muriy xo’jalik hujjatlar mavjud. Midiya va Eron tarixi bo’yicha ma’lumot beradigan manbalardan biri bu yunon mualliflarining asarlari hisoblamnadi.Geradot (er.avv.Vasr)ning tarixi ,Fukudit tarixi ,, Kseneodning ,,Yunon tarrixi’’asari, uning ,,Anabbasis’’ memuari ,sitsiyalik Diodotning ,, tarxiy kitobxonasi’’kabi asarlar qadimgi fors tarixiga oid boy siyosiy, ijtimoiy, harbiy-diplomatik ma’lumotlar beradi.Eronda mezolit va neolit davriga oid manzilgohlar , arxeologik topilmalar , kulolchilik buyumlari Suza shahrining ilk qatlamlari yodgotrliklari, Eron poytaxt shaharlari Suza , ekbatana, Pasadgard xarobalridan topilgan ulug’vor haykallar, qora tosh relyeflari qimmatbaxo mettallardan qillingan buyumlar-riton-qadahlar, harbiy qurollar va taqinchoq bezaklar topib o’rganilgan .. Yevropa olimlari J.De Margo va Grishman bu qadimgi shaharlar xarobalarini o’’rganib , eronshunoslik faniga muhim xissa qo’shdilar.