Erkin vohidovning she`riyat haqidagi adabiy-estetik qarashlari



Download 25,92 Kb.
bet1/2
Sana26.07.2021
Hajmi25,92 Kb.
#129381
  1   2
Bog'liq
Mirsanova Mohira


ERKIN VOHIDOVNING SHE`RIYAT HAQIDAGI ADABIY-ESTETIK QARASHLARI

Moxira Mirsanova, SamDU magistranti

Ilmiy rahbar prof H.Umurov.

Komil ishonch bilan shuni aytish joizki, Erkin Vohidov yangi o`zbek she`riyatining ko`rki va faxridir. Shoir asarlarini ya`ni she`riyatini ixlosmandlari qalbida uyg`otgan kechinmalar, beqiyosdir.

“Erkin Vohidov haqli ravishda XX asrning so`nggi va XXI asrning birinchi buyuk shoiridir”1. Bu xulosa, bu fikr zamirida ijodkorning adabiyotimizdagi o`rniga munosib baho berilgan. Shoir ahli o`z hayollarini band etgan tuyg`ularni,toshqin daryodek mavjlanayotgan ilhomini jilovlay olmaydi yana va yana yozgisi kelaveradi natijada go‘zal satrlar yaraladi.

“Mendan she`riyat nima deb so`rashsa,she`riyat-go`zal fikrning go`zal ifodasi, deb javob bergan bo`lardim deydi “Shoiru she`ru shuur “asarida shoirimiz. “She`riyat haqidagi fikrlarini davom ettirib, she`riyatning mavzulari, ohanglari, ifoda uslublari har davrda o`ziga xos,o`zgacha bo`ladi. Lekin bir narsa hamisha ustuvor: she`riyat inson qalbining holati ekani,uning quvonchi, muhabbati, nafrati, sog`inchi ifodasi ekani-abadiydir”2.

She`riyat inson qalbidagi nozik torlarni shunday mayinlik bilan chertadiki,qalb to`lqinlanib ketadi, agar u yaxshi yozilgan she`r bo`lsa, shu she`r kuyga solinsachi?Albatta,uning ta`siri ikki karra ortadi.

Musiqa va she`rni-bir onaning ikki egizak qiziga o`xshatilishi behuda emas.

“Yaxshi shoir hamisha do`stlik elchisi bo`ladi-u bir arab xalqning qalbida o`zbek xalqiga hurmat uyg`otishida, mehrini tovlantirishida, ikki xalq o`rtasidagi do`stlik ishlarini mustahkamlashda ham muhim rol o`ynaydi.Shuning uchun bu shoirni har qancha e`zozlasa, har qancha ardoqlasa,u bilan har qancha faxrlansa arziydi”3.

Erkin Vohidov yaxshi shoirgina emas,”do`stlik rishtalari elchisi”ham bo`lgani ma`lum,ijodkor dunyoning ko`pgina mamlakatlarida bo`lgan va ko`pchilikning mehrini qozongan.

“Chinakam she`r kata insoniy dardlardan hayotiy muammolardan,qalb tuyg`ularidan tug`iladi”4.

She`rning tug`ilishida chinakam istedod muhim rol o`ynaydi, chin istedod sohiblarigina chin she`rlarni yaratadi. Shoirlik buyuk san`atdir, bu san`atni egallagan san`atkor shoirlarimiz adabiyotimizda talaygina.Erkin Vohidov har bir she`rida o`zligini to`la namoyon qila olgan san`atkordir. Zero, she`rda o`zlikni namoyon qila olish chin ma`nodagi individual uslubning muhim belgisi hisoblanadi. Shu nuqtai nazardan shoirning qaysi bir she`ri yoki dostonini o`qimaylik unda ijodkor o`z xalqining, millatning fidoyi farzandi ekanini isbotlaydi. Fikrimiz dalili sifatida “Ruhlar isyoni”, ”Inson”qasidalarini eslasak bas. Shu o`rinda iste`dod mavzusiga to`xtalsak. Istedod-bu mumkin bo`lmaganini mumkin qilish, hukmron estetik prinsplarga yangilik kiritish, she`riyat mana bundoq bo`ladi deb, yangicha nuqtai nazar bilan chiqib shunga odamlarni ishontirish demakdir. Gorkiy “istedodning 99 foizi mehnat” degan ekan va mehnat qilishlikka katta urg`u bergan. E.Vohidov”…o`sha kamtarin bir foiz ya`ni tug`ma istedod kerakligini, shundagina istedod jo`shishini aytadi.

“Shoirlik istedodi barcha istedodlar kabi tug`ma bo`ladi va bolalikdan namoyon bo`ladi.” Tug`ma istedod-Olloh tomonidan berilgan bo`lib, uni inson o`z mehnati bilan rivojlantirib boradi. Tinimsiz mehnat har qanday ta`lantni o`stiradi, rivojlantiradi.

“Gap-ku ko`p, umr oz”-deydi o`zbeklar. Bizga in`om etilgan bu umrni har daqiqasini unumli o`tkazishga intilamiz,ezgu ishlar qilamiz. E.Vohidov o`zining adabiy-tanqidiy qarashlarida:

“…Shoir bo`lishidan oldin shu xalqqa farzand bo`laylik, saodatli, fidoyi bo`laylik, agar shoir bo`lsak ham uning yuziga qaraganda uyalmaydigan bo`laylik.”5.

Chindan ham har birimiz avvalo vatanga munosib farzand bo`lishimiz lozim. Biz kim bo`lmaylik, qanday kasb egasi bo`lmaylik, avvalo chin inson, chin farzand bo`laylik. San`atning, adabiyotning sharti barkamollik, mukammalikdir. San`atkor shoir, yozuvchi umuman ijodkor barkamolikka intilmog`i lozim.

El-ustozim,men esa-tolib6,

So`z durlarin termoqdir ishim,

Odamlarning o`zidan olib,

Odamlarga bermoqdir ishim.

Qalbi xalq dardi bilan nafas oladigan ijodkorgina bunday satirlarni yoza oladi va unga amal qiladi.

“Erkin Vohidovning “men”i xalqning tili va dili,jigarbandi,farzandi sifatida namoyon bo`ladi,…ana shu xalqning dardi, so`zini ifoda etmoqlik ijodkor o`zligining tub mohiyatini tashkil etadi.”7

Ijodkor asarlarida xalqning qalbi,orzu-umidlari,armonlari ifodalangan.

Erkin Vohidovning har bir she`rida o`zi yashagan davr, muhit, odamlar, taqdirlar, voqealar,tuyg`ularning yorqin manzarasi, xalqning o`lmas psixologiyasi, millatning ulug`vor qiyofasi to`la aks etadi. Shoir she`rlari oddiygina so`zlar va lirik qahramonning go`zal ifoda uslubi bilan barchani ko`nglidan joy oladi.

Haqiqiy she`rda har bir so`z qalbni cho`g`day jizillatib ta`sir qiladi.

Ulg`ayish azobi

Shoirlik – bu shirin jondan kechmakdir8,

Limmo-lim fidolik jomin ichmakdir,

Shoirlik – jigarni ming pora etmak,

Bag`ri qoni bilan satrlar bitmak.

O`zini tomchi-tomchi,zarra-zarra

Elga qurbon qilib, eng so`nggi karra-

Armon bilan demak: “Ey,ona yurtim,

Kechir xizmatingni qilolmay o`tdim..”

Shoirman degan inson o`zida kata ma`suliyatni his qilishi kerakligi, yozganda ham chin yozmog`i kerakligi, ya`ni “bag`ri qoni bilan satrlar bitmog`i” kerakligi E.Vohidovning yuqoridagi she`rida ifodalangan. Vataniga o`zini qurbon qilishligi, shunda ham o`zining ko`ngli to`lmasligi,”xizmatingni qilolmay o`tdim”deyishi ijodkorning yana bir fazilatidan darak beradi.

Xalqqa mehr-muhabbati kuchli, sadoqati beqiyos bo`lgan sevimli, kamtar, atoqlin shoirimiz E.Vohidov muhlislari qalbida doim yashaydi, kitobxonlar mehri, e`tibori ortib boraveradi, shoir ijodiga murojaatlar, izlanishlar son-sanoqsiz yozilaveradi…




Download 25,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish