Energetika va sanoatni axborotlashtirish

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

NAMANGAN MUHANDISLIK QURILISH INSTITUTI

“ENERGETIKA VA SANOATNI AXBOROTLASHTIRISH” FAKULTETI

“INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI” KAFEDRASI

KOMPYUTER TIZIMLARI VA ULARNING DASTURIY TA’MINOTI 8- GURUH MAGISTR TALABASI

ERGASHEVA SADOQATXON SHARIFBEK QIZINING

MUSTAQIL

ISHI

Namangan – 2021 yil

Mavzu: Uchinchi tartibli Determinantni hisoblash algoritmi va dasturini tuzish

Reja

1. 
   Asosiy tushunchalar
   
2. 
   Masalaning qo`yilishi
   
3. 
   Masalani yechish algoritmi
   
4. 
   Blok sxemasi
   
5. 
   Masalani dasturiy ta`minotda yechish
   
6. 
   Natijani taqqoslash
   

Xulosa

1. 
   Asosiy tushunchalar
   

Uchinchi tartibli determinant. Uchinchi tartibli kvadrat matritsani, ya‟ni 3 × 3 ta sondan iborat ushbu jadvalni qaraymiz:

Bu matritsaning uchinchi tartibli determinant deb quyidagi

songa aytiladi. Uchinchi tartibli determinant bunday belgilanadi

Shunday qilib,

Determinantni tashkil qiladigan sonlar uning elementlari deb ataladi. uchinchi tartibli determinant uchta satrga va uchta ustunga ega. Istalgan elementning belgilanishida birinchi indeks shu element turgan satr tartibini, ikkinchi indeks esa ustun tartibini ko‟rsatadi. 𝑎11, 𝑎12, a13 elementlar birinchi satrni, 𝑎21, 𝑎22, a23 ikkinchi satrni, 𝑎31, 𝑎32, a33 elementlar uchinchi satrni tashkil etadi. 𝑎11, 𝑎21, a31 elementlar birinchi ustunni, 𝑎12, 𝑎22, a32 elementlar ikkinchi, 𝑎13, 𝑎23, a33 elementlar uchinchi ustunni tashkil etadi. 𝑎11 , 𝑎22, a33 elementlar joylashgan diagonal determinantning bosh diagonali, 𝑎31, 𝑎22, a13 elementlar joylashgan diagonal esa yordamchi diagonali deb ataladi.

2. 
   Masalani qo’yilishi
   

3 – tartibli determinantni hisoblovchi dastur tuzing.

3. 
   Masalani yechish algoritmi
   

3 – Tartibli determinant

Bu formulani eslab qolish uchun biz uchburchak qoidasidan foydalanishimiz mumkin.

4. 
   Blok sxemasi
   

TAMOM

S

S:=a00*a11*a22+a10*a02*a21+a01*a12*a20-a02*a11*a20-a00*a12*a21-a10*a01*a22

S, a00, a01, a02, a10, a11, a12, a20, a21, a22

BOSHLASH


5. Dasturiy taminoti

unit Determinant;

interface

uses

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs, StdCtrls;

type

TForm1 = class(TForm)

lbl1: TLabel;

lbl2: TLabel;

lbl3: TLabel;

lbl4: TLabel;

lbl5: TLabel;

lbl6: TLabel;

lbl7: TLabel;

lbl8: TLabel;

lbl9: TLabel;

edt1: TEdit;

edt2: TEdit;

edt3: TEdit;

edt4: TEdit;

edt5: TEdit;

edt6: TEdit;

edt7: TEdit;

edt8: TEdit;

edt9: TEdit;

lbl10: TLabel;

btn1: TButton;

lbl11: TLabel;

lbl12: TLabel;

procedure btn1Click(Sender: TObject);

private

{ Private declarations }

public

{ Public declarations }

end;

var

Form1: TForm1;

implementation

{$R *.dfm}

var a00,a01,a02,a10,a11,a12,a20,a21,a22,s: Integer;

procedure TForm1.btn1Click(Sender: TObject);

begin

s:=0;

a00:=StrToInt(edt1.Text);

a01:=StrToInt(edt4.Text);

a02:=StrToInt(edt7.Text);

a10:=StrToInt(edt2.Text);

a11:=StrToInt(edt5.Text);

a12:=StrToInt(edt8.Text);

a20:=StrToInt(edt3.Text);

a21:=StrToInt(edt6.Text);

a22:=StrToInt(edt9.Text);

s:=a00*a11*a22+a10*a02*a21+a01*a12*a20-a02*a11*a20-a00*a12*a21-a10*a01*a22;

lbl11.Caption:=IntToStr(s);

end;

end.



6.Natijani taqqoslash

Dastur ishga tushganda

Misol kiritib javob olinganda

Natija: s:=a00*a11*a22+a10*a02*a21+a01*a12*a20-a02*a11*a20-a00*a12*a21-a10*a01*a22

S= 1*1*2+3*1*3+1*1*1-1*1*1-1*1*3-3*1*2=2+9+1-1-3-6=2

S= 2 Natija bir hil chiqdi

Xulosa

Men shu xulosaga keldimki uchinchi tartibli determinantlarni hisoblash uchun shunday algoritmli dasturlar tuzib olsak bunday masalalarni yechishda vaqt sarflamay barchasi aniq javob chiqadi. Biz hozirda IT sohasi rivojlanayotgan paytda barcha masalalarni algoritmini tuzib chiqishimiz kerak.