Ekologiya fanining predmeti va vazifalari Reja

1.2. Ekologiya fanining predmeti va bo’limlari

Ekologiya fani tirik organizmning yashash sharoitlari va organizmlarning o’zlari yashab turgan muhit bilan o’zaro murakkab munosabatlari, hamda shu asosda tug’iladigan qonuniyatlarni o’rganadi.

Ekologiya tushunchasi 1866 yili nemis biologi E. Gekkel tomonidan fanga kiritilgan. “Ekologiya” so’zi “oikos” – uy-joy, “logos” – fan demakdir, ya’ni uning ma’nosi tirik organizmlarning yashash sharoiti yoki tashqi muhit bilan o’zaro munosabatlarini bildiradi.

Biologiya, biofizika kabi fanlar molekuladan tortib biosferagacha bo’lgan juda ko’p biotizimlarni o’rgatadi. Ekologiya fani populyatsiyalar, turlar, biotsenozlar, biogeotsenozlar, biosfera va ekologik modellar kabi tushunchalar. Ekologiya fanining manbai bo’lib hisoblanadi. SHuning uchun ham odatda umumiy ekologiya 4 ta bo’limga bo’linadi:

1. Autekologiya;

2. Populyatsion ekologiya;

3. Sinekologiya;

4. Biosfera ekologiyasi.

1. Autekologiya (“autos” – yunoncha so’z bo’lib “o’zi degan manoni bildiradi”) ayrim turlarning ular yashab turgan muhit bilan munosabatlarini, turlarning qanday muhitga ko’proq va zviy moslanganligini yoritadi.

2. Populyatsion ekologiya. Populyatsiya so’zi (frantsuzcha bo’lib “populus” – “xalq” degan ma’noda) populyatsiyalar dinamikasi, ma’lum sharoitlarda turli organizmlar sonining o’zgarishi (biologik dinamikasi) sabablarini tekshiradi. “Populyatsiya” deb uzoq muddat davomida muayyan bir joyda yashaydigan, o’sadigan bir turga yoki individlar yig’indisiga aytiladi.