Egey madaniyati

---

Egey madaniyati
Egey madaniyati
, Kritmiken madaniyati — Kiklad, 
Krit o.
, Yunonistonning materik qismi va Kichik
Osiyo (Gʻarbiy Anadolu)dagi jez davri tamaddunining umumiy nomi (miloddan avvalgi 3—2ming
yillik). Uning asosiy markazlari Miken (G.Shliman) va Krit (A.Evans)dagi qazishmalar natijasida
ochilgan. Bir qancha lokal arxeologik madaniyatlarga ajratilgan: Kritdagi madaniyat, orolning
afsonaviy podshosi Minosning nomi bilan Minoy madaniyati deb atalgan; Yunoniston materik
qismining turli qismidagi madaniyatlar — fessaliya, makedon, ellada madaniyatlari; Kichik
Osiyodagi — gʻarbiy anadolu madaniyati; Kikladdagi — kiklad madaniyati deb nom olgan. Egey
madaniyati 3 davrga boʻlinadi: ilk (ellada madaniyati uchun — miloddan avvalgi 3000—
2100/1900-yillar, minoy madaniyati uchun — miloddan avvalgi taxminan 3000—2200-yillar), oʻrta
(tegishli ravishda, miloddan avvalgi taxminan 2100/1900—1580-yil va miloddan avvalgi
taxminan 2200—1700-yillar), soʻnggi (tegishli ravishda, miloddan avvalgi taxminan 1580— 1200-
yillar va miloddan avvalgi taxminan 1700— 1150-yillar). Gʻarbiy Anadolu va Oʻrta Yunoniston
madaniyatlari mahalliy neolit davri madaniyati, 
Egey dengizi
sharkiy qismidagi orollar madaniyati
asosida vujudga kelgan va Troya madaniyati taʼsirida taraqkiy etganlar. Egey madaniyati notekis
rivojlangan. Uning markazlari turli davrda yuksalish va tanazzul davrini kechirgan.

---

Ingliz arxeologi A. Evans Egey madaniyati boʻyicha tadqiqot ishlari olib borib, koʻp jildli ilmiy
asarlar yaratgan. Egey madaniyati ga oid piktografik yozuvlarni oʻrgangan.
Egey madaniyatiga oid obidalar mahalliy aholining Misr va Odd Osiyo bilan yaqin aloqada
boʻlganini koʻrsatadi (Misr va Suriyada Egey sanʼati yodgorliklari, Krit o.da esa Misr va Old Osiyo
sanʼati namunalari topilgan). Krit sanʼati oʻziga xosligi bilan ajralib turadi. Egey madaniyatining
muhim markazlaridan biri Knos shahridagi Hukmdorlar saroyi (taxminan miloddan avvalgi 2000-
yildan soʻng) qoldiqlari saqlangan. Saroy murakkab tarhli (16 ming m2ga yaqin maydonini
egallagan), koʻp marta qayta qurilgan, 3 qavatli boʻlib, xonalar ustunli, tor hovlili, yuqori
qavatlarga zinapoyalardan chiqilgan. Miloddan avvalgi 2-ming yillikning 1-yarmiga mansub kichik
saroy, podsho villasi, karvonsaroy, 2—3 qavatli turar joylar qazib oʻrganilgan. Knos, AgiaTriadada
mineral boʻyoq bilan ishlangan freska qoldiqlari topilgan, ularda akrobatika oʻyinlari,
suhbatlashayotgan ayollar, hayvon, oʻsimliklar aks ettirilgan. Ayniqsa, Krit vaza rassomligi
diqqatga sazovor. Suyak haykalchalar koʻp ishlangan. Miloddan avvalgi 3-ming yillik va 2-ming
yillikning boshlarida Kikladda marmar ayol haykalchalari ishlash, sopol idishlar sanʼati rivojlangan.
Tirinf akropoli — mustahkamlangan tepalik (miloddan avvalgi 2-ming yillikning oʻrtalari)da bino
qoldiqlari saqlangan; bu bino qadimiy yunon ibodatxonalariga namuna boʻlgani koʻrinadi. Devoriy
rasmlarda jang lavhalari aks ettirilgan. Mikenda relyef bilan bezatilgan "Sherdor darvoza", usti
tuproq bilan gumbazsimon qilib yopilgan maqbara saqlangan. Maqbaralardan topilgan oltin va
kumush bezak buyumlari zargarlik rivojlanganligidan darak beradi. Miloddan avvalgi 2-ming

---

 
Soʻnggi tahrir 1 kun avval
 
Rtfroot
 tomonidan amalga oshirildi
yillikning oxirlarida doriy qabilalari hujumi oqibatida Egey madaniyati markazlari vayron qilingan.
Egey sanʼati yunon sanʼatiga samarali taʼsir koʻrsatgan.
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Egey_
madaniyati&action=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin.
 
Bu andozani 
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Egey_madaniyati&oldid=25177
88
" dan olindi

---