Diniy ekstremizm va terrorizm: mafkura va amaliyot

Guruh:HSM002

Bajardi:O'rolov Shohjahon

“ Diniy ekstremizm va terrorizm: mafkura va amaliyot” mavzusi

bo`yicha nazorat savollari:

1. 
   Ekstremizm, aqidaparastlik va mutaassiblik tushunchalarining mazmuni nima?
   
2. 
   Terrorizm tushunchasi va uning asosiy belgilari haqida nimalarni bilasiz?
   
3. 
   Terrorizmning mohiyati va uning xalqaro miqiyos kasb etishining sabablari nimada?
   
4. 
   Diniy mutaassiblikning ilk paydo bo`lishi qaysi davrga borib taqaladi?
   

Javoblar:

1. 
   Ekstremizm (lotincha- “aql bovor qilmas darajada”, “xaddan oshish”) jamiyatda qabul qilingan qonun-qoidalarga zid radikal qarashlar va harakatlarni anglatadi.
   

Aqidaparastlik (arab.- “aqida”-“ishonch”, “biror narsani ikkinchisiga bog`lash”) muyyan sharoitda, boron-bir g`oyaga qat’iy ishonib, uni mutlaqlashtirish asosida shakillangan qoida va tartiblarni sharoit, holat, vaziyatni hisobga olmagan holda, ko`r-ko`rona qo`llash yoki shunga urinshni anglatadi.

Mutaassiblik (arab. – “g`uluv ketish”, “chuqur ketish”) o`z fikr-mulohaza va dunyoqarashi to`g`riligiga o`ta qattiq ishonib, boshqa diniy e’tiqodlarga murosasiz munosabatda bo`lishni anglatadi.

2. 
   Terrorizm (lotincha – “qo`rqitish”, “vahimaga solish”) – aholining keng qatlamlarida vahima va qo`rquv uyg`otish, jamiyatda beqarorlik keltirib chiqarish orqali davlat hokimiyatini egallash maqsadiga qaratilgan jinoiy faoliayatdir.
   

Terrorizmning muhim bir xususiyati – uning muayyan siyosiy maqsad yoki amaliy natijalariga emas, balki u yoki bu huruj natijasida odamlar orasida, ijtimoiy fikrda yuzaga keladigan havotirli aks-sado, shov-shuvga erishishga qaratilgani hisoblanadi.

3. 
   Terrorizm- bu shunday bir jinoyat turiki, uni amalga oshiruvchi inson o`z-o`zidan boshqa bir jinoyatga qo`l uradi. U shunday jinoyatki, uni hech ham oqlab bo`lmaydi. Bu harakat zaminida moddiy va siyosiy manfaatlar yotadi. Musulmon mamlakatlarida terrorchi uyishmalar ommaviy bo`la olmagani uchun aholining keng qatlamlari nomidan harakat qilish taassurotini uyg`otish maqsadida diniy shiorlardan niqob sifatida foydalanadilar. Shu sababli dinni yaxshi bilmaydiganlar, ayniqsa yoshlar bu oqimga kirib qolyaptilar. Terrorchi harakatlar dinni niqob qilib olganliklari sabali ham u xalqaro miqiyos kasb etmoqda.
   
4. 
   Mutaassiblik ildizlari o`rta asrlarga borib taqaladi. Islomdagi ilk oqim Xalifa Ali ibn Tolib bilan umaviylar o`rtasida kurash davomida 657-yilda vujudga kelgan. Taxt uchun kurashda Ali ibn Tolib Muoviya tarafdorlari (umaviylar) bilan muzokara olib borishga ko`ngan. Bu hol xalifa Ali haqiqiy vorislik huquqiga ega, deb hisoblangan tarafdorlarning o`rtasida norozilik tug`dirgan. Qo`shinning bir qismi Alini kelishuvchilikda ayblab, undan ajralib ketgan va keyinchalik Aliga ham, umaviylarga ham qarshi kurash boshlagan. Ular tarixda xorijiylar deb nom qoldirgan. Xorijiylar o`zlari “dindan qaytgan”, deb e’lon qilgan siyosiy raqiblariga nisbatan o`ta murosasiz bo`lgan. Og`ir gunoh qilgan musulmonlarni kofirga chiqarib, ularga qarshi qurolli jihod olib borganlar. Shu tariqa diniy mutaassiblik vujudga kelgan.