D. I. Mendeleyevning elementlar davriy sistemasi



Download 259,42 Kb.
bet1/20
Sana30.12.2021
Hajmi259,42 Kb.
#91126
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Bog'liq
3-маъруза


D.I.MENDELEYEVNING ELEMENTLAR DAVRIY SISTEMASI

Elementlarni birinchi marta sinflashga bo‘lgan urinish fransuz olimi A.Lavuazye va Ya. Bersilius tomonidan amalga oshirilgan. Ular barcha elementlarni metall va metallmaslarga bo‘lgan edilar.

Nemis kimyogari Y.Debereyner elementlarni o‘xshash kimyoviy xossalariga ko‘ra birlashtirib elementlarning “triadalarini” hosil qildi.

1857 yilda ingliz U.Odling va fransuz E.B.Shankurtua elementlarning atom massalari ortib borishi bilan ularning kimyoviy xossalari o‘zgarishida davriylik borligini payqadilar. O‘tgan asrning 60- yillarida 64 ta kimyoviy elementlar ma’lum bo‘lib, ular qatoriga oltin, kumush, temir, mis, oltingugurt va boshqalar kirgan edi. Keyinchalik azot, kislorod, vodorod va boshqa elementlar ochildi.

1864 yilda D.Nyulendes “oktavalar” qonunini ochdi. Bu qonunga ko‘ra har bir yettita elementdan keyin elementlarning xossalari qaytarilishi kuzatildi. D.Nyulendes elmentlarning eng asosiy kattaligi sifatida ularning ekvivalent massalarini oldi. U o‘sha paytda ma’lum bo‘lgan 64 ta elementni yettidan qilib sakkizta guruhga bo‘lib chiqdi. U ba’zan bir katakka ikkita elementni joylashtirib, hali yangi elementlar ham ochilishini hisobga olmadi.

L.Meyer e’lon qilgan jadvalida o‘sha paytda ma’lum bo‘lgan 64 ta elementdan 44 tasini joylashtirib, ularni atom massasi ortib borishi va vodorodga nisbatan yuqori valentligi ortishiga ko‘ra jadvalga qo‘yib chiqdi. 1868 yilda L.Meyer davrlar ham ko‘rsatilgan yarim uzun ko‘rinishda elementlar jadvalini chop etdi. Bu jadvalga vodorod, bor, indiy, uran va ko‘pgina boshqa elementlar kiritilmagan edi. Bu jadvalda 12 ta elementning joylanishi noto‘g‘ri ko‘rsatilgan bo‘lib, bir davrda vodorod va geliyning joylanishi mutlaqo hisobga olinmagan edi.

1869 yilda rus kimyogari D.I.Mendeleyev elementlarning eng asosiy kattaligi sifatida ularning atom massasi deb hisobladi. U elementlarning bir-biriga o‘xshamaydigan tabiiy guruhlarini taqqoslab, atom massasini o‘zgarishiga qarab elementlar xossalarini davriy ravishda o‘zgarishini aniqladi. Shularga asoslangan holda D.I. Mendeleyev elementlar davriy qonunini quyidagicha ta’rifladi:




Download 259,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish