Chingiz Aytmatov

Chingiz Aytmatov

Chingiz Aytmatov; 12-dekabr, 1928 – 10-iyun, 2008) – Qirg‘iziston xalq yozuvchisi (1968). Qirg‘iziston Fanlar Akademiyasi akademik (1974). Qirg‘iziston qishloq xoʻjaligi institutini tamomlagan (1953). 1956 – 58 yillari Moskvadagi yozuvchilar uyushmasi Oliy adabiyot kursi tinglovchisi. Asarlarini qirg‘iz va rus tilida yozadi. Ilk hikoyalari 1950 yillarda bosilgan.

• Aytmatovning „Oqkema“ (1970) qissasida insoniy go‘zallik, ezgulik va hayot ziddiyatlari, ekologiya muammolari teran tadqiq etiladi. „Oq kema“ kinofilmi ham asar kabi shuhrat qozondi. „Dengiz yoqalab chopayotgan ola-par“ (1977) qissasida muhim maʼnaviy masalalar, sho‘ro davridagi hayotning mashʼum manzaralari o‘z ifodasini top-gan.

“Oq kema”

Janri: qissa

Muallif ijodiy metodi: ramontizim

Asarning tematik tasnifi

• fantastik

Asar mavzusi

‘’ Oq kema ‘’ qissasi bir bolaning o’y va xayollari, otasiga bo’lgan sog’inchi, uning baliqqa aylanib qolishni istashiyu, Oq kemaga-otasining huzuriga borib uni kutishga bo’lgan ishtiyoq kabilar bayon etiladi.

Asar sarlovhasi

• Buyuk yozuvchi Chingiz Aytmatov shu bir bola nigohicha dunyoga boqadi va bu dunyoda insonni chuqur o’yga toldiruvchi kirdikorlarga to’la ekanligini ko’rsatib beradi. Yozuvchi ushbu asari orqali bu dunyoning Oq kemaga o’xshagan pok va to’kis bo’lishini istaydi.

Lingvistik tahlil 1.Frazeologizm

• Bobomning qo’li gul.
• Qo'ltig'idan tarvuzi tushgan
• Tuya ko’rdingmi yo’q
• Uch pulga qimat
• Baxt kulib boqdi
• Bo’yin tovlamoq
• Saramjon - sarishta

2. Kasb –hunarga oid so’zlar

• Duradgorlik, egarchilik, chorvachilik, asalarichilik
• Qurilish mollari: cheripitsa, taxta, yog’och
• Urush aslahalari: qalqon, nayza, qilich

3.Joy nomlari

• Issiq ko’l
• Sulayman
• San-tosh
• Sibir
• Enasoy
• Qirg’iz
• magnitogrsk
• Jilisoy

Asardagi milliy kalorit

• Dafn marosimlari , qabr ustiga marmar tosh qo’yish, bug’I shoxini qo’yishi
• Yangi tug’ilgan bolaga beshik olib kelinishi
• Mehmondostlik

Asardagi tugun

• Mo'min chol bolaga shoxdor ona bug'i haqida gapirgani, uni shunga ishontirib qoygani,"biz shoxdor ona bug'i avlodidanmiz u bizga beshik keltirgan" deb yurishi.

Konflikt turi

• Inson- pridmet
• Inson- jamiyat
• Inson- tabiat

Asardagi kulminatsiyasi

• Bola shoxdor ona bug'i kallasini kesilib yerda dumalab yotganini korgani, O'razqul shoxdor ona bug'ini shoxlarini chopayotgani, kallaga bolta bilan urgani va bug'ining ko'zi oqib tushganini korgan joyi.

Asardagi yechim

• Bolaning o'limi.

Asardagi folklore namunalari

• Maqol: puli yo’qning xaridi yo’q,
• yo’qni yo’ndirib bo’lmaydi,
• o’z bolang bolmasa- bir balo, bolangda bola bo’lmasa- ming balo.
• Rivoyat: shoxdor ona bug’i
• Afsona: san- tosh afsonasi

Asardan olingan ta’surot

Mening asardan olgan ta'surotim juda katta, avvalom bor yaxshilik va yomonlik,ezgulik va yovuzlikni, halol va haromni o'randim. Tabiatni sevishni insonlarga yaxshilik qilishni,chidamlilikni , sabrni va yana boshqa kop narsalarni o'zimga hulosa qlildim. Yozuvchi shu bita bola nigohida butun bir dunyoni kirdikorlarini ochib bergandek bo'ldi. Bola bu nopok dunyoga sig'madi.

Venn diagrammasi

• Mo'min chol-sodda rahimdil,mehnatkash,jonkuyar,ishonuvchan,qalbi pok.
• Bola-aqilli,serg'ayrat,sodda,qalbi pok,itoatkor,ishonuvchan,rahimdil
• O'xshashliglari-sodda,mehnatkash,rahimdil,hayolfarast