Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (carjis)

---

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454
Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar | 
www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-6-349-358 
 
E-mail: [e-mail] 
349 
TURKISTON IQTISODIY KENGASHINING TASHKIL ETILISHI VA 
FAOLIYATI 
 
Bunyod Ashurali o‘g‘li Xolisov 
O’zR FA Tarix instituti tayanch doktoranti 
 
ANNOTATSIYA 
Turkistonda bolsheviklar hokimyati dastlabki kundanoq o’tkazgan iqtisodiy 
islohotlar sotsiolistik jamiyat qurish prinsiplari asosida amalga oshirildi. Turkistonni 
og’ir iqtisodiy ahvoldan olib chiqishda turli markaziy xo’jalik organlari qatori 
Turkiston iqtisodiy Kengashi ham rol o’ynadi. Biroq ularni tashkil qilish jarayoni va 
faoliyati davrida bolshevikcha diktaturaning umumiy xususiyatlaridan kelib 
chiqadigan xususiyatlari, ya’ni ishlab chiqarish vositalarini Sovet respublikasi 
mulkiga og’ishmay aylantirish, mamlakatning xo’jalik faoliyatini yagona reja 
bo’yicha birlashtirish kabi chora tadbirlari kutilmagan oqibatlarni keltirib chiqardi. 
Kalit so‘zlar: 
bolsheviklar, sovet hokimiyati, «harbiy kommunizm», Turkiston 
Iqtisodiy Kengashi, 
 
KIRISH
Turkistonning Bolshevik rahabariyati Markazning ko’rsatmalariga amal qilib, 
O’rta Osiyo mintaqsining ijtimoiy-iqtisodiy hayotini Markaz manfaatlariga 
yo’naltirib turishlari lozim edi
1
. Ular Markazning ko’rsatmalarini o’ziga xos inqilobiy 
keskinlik va sabrsizlik bilan amalga urinar edi. Biroq bu ko’rsatmalarni amalga 
oshrishda mahalliy o’ziga xoslikni hisobga olmay, ularni odatlari va an’analari bilan 
tanish bo’lmagan holda uni nazar pisand qilmasdan, iqtisodiy qonunlarga nisbatan 
bepisandlik bilan xo’jalik organlarini boshqarish va harbiy davrning favqulotda 
tadbirlari bilan kuchaytirilgan ma’muriy choralar qo’lashi mamlakatda kutilmagan 
g’oyat og’ir ahvolni yuzaga keltirdi. 
Turkistonning bolshevik rahbariyati Rossiya sanoat markazlari ehtiyojlariga 
xizmat qiluvchi soha korxonalarini musodara qilishga shoshildilar va bunda o’lka 
xalqlari manfaatlarini, bu tadbirning iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligi va 
tayyorgarlikni hisobga olmadilar. Xomashyo, yonlig’i, mablag’lar ishchi kuchi 
yetishmasligi tufayli, shu bilan birga urush munosabati bilan tayyor mahsulotni sotish 
qiyinlashib qolganiga ko’ra korxonalarning juda ko’pchiligi, ayniqsa paxta tazolash 
zavodlari ishdan to’xtab, ularda band ishchilar ishsiz qoldi. Musodara qilingan, 
1
Очерки хозяйственной жизни Туркреспублики. – Т., 1920. стр. 130. 

---