Byudjet taqchilligi, xarajatlar

Byudjet taqchilligi, xarajatlar daromaddan oshib ketganda va mamlakatning moliyaviy ahvolini aks ettirganda yuzaga keladi . Umuman olganda, hukumat byudjet taqchilligi atamasini yuridik yoki jismoniy shaxslarga emas, balki sarf-xarajatlarga nisbatan ishlatadi. Hisoblangan tanqisliklar milliy qarzni tashkil qiladi.

Budjet taqchilligi aniqlangan hollarda joriy xarajatlar standart operatsiyalar natijasida olingan daromad miqdoridan oshadi. Byudjet taqchilligini to'g'irlamoqchi bo'lgan davlatga ma'lum xarajatlarni qisqartirish, daromad keltiradigan tadbirlarni ko'paytirish yoki ikkalasi birga ishlashi kerak bo'ladi.

• 
  Budjet taqchilligi, joriy xarajatlar standart operatsiyalar natijasida olingan daromadlar miqdoridan oshganda yuzaga keladi.
  
• 
  Ba'zi kutilmagan hodisalar va siyosatlar byudjet taqchilligiga olib kelishi mumkin.
  
• 
  Davlatlar soliqlarni ko'paytirish va xarajatlarni qisqartirish orqali byudjet taqchilligiga qarshi turishlari mumkin.
  

Byudjet taqchilligining aksi – byudjet profitsiti. Ortiqcha daromad paydo bo'lganda, daromad joriy xarajatlardan oshib ketadi va ortiqcha mablag' hosil bo'ladi, bu esa istalganicha ajratilishi mumkin. Agar tushishlar oqib ketayotgan oqimlarni tenglashtirsa, byudjet muvozanatlanadi.

20-asrning boshlarida kam rivojlangan mamlakatlarda katta moliyaviy tanqisliklar bo'lgan , ammo Birinchi Jahon urushi davrida hukumatlar urushni va ularning o'sishini moliyalashtirish uchun og'ir va moliyaviy zaxiralarni zayomga olish natijasida o'sgan. Ushbu urush va o'sish taqchilligi jahon iqtisodiy o'sish sur'atlari pasaygan 1960-1970 yillargacha davom etdi.

Budjet taqchilligini ijobiy tomoni – bu sog’liqni saqlashga, qurolli kuchlarga, bepul talim olishga va shunga uxshash sohalarga ko’p pul sarflash orqali ularni rivojlantirishdan sodir bulishi mumkun. Bu esa albatda yaxshi. Lekin butjet taqchilligini salbiy tomoni bu aniq bir narsaga birdan pul sarflanishi kerak bo’lsa-yu lekin davlat butjetida mablag’ qolmagan bulsa bu yomon.