Buxoro tuman 51-umumiy o’rta ta’lim maktabi tarix fani o’qituvchisi Iroda Haydarovaning 2019-2020 o’quv yili IV choragi 7- sinf o’zbekiston tarixi fanidan o’tkazilgan onlayn darslar bo’yicha yozgan tezislari



Download 108,5 Kb.
Sana13.09.2021
Hajmi108,5 Kb.
#172915
Bog'liq
7-sinf O'zb.tarixi tezis.


Buxoro tuman 51-umumiy o’rta ta’lim maktabi tarix fani o’qituvchisi Iroda Haydarovaning 2019-2020 o’quv yili IV choragi 7- sinf o’zbekiston tarixi fanidan o’tkazilgan onlayn darslar bo’yicha yozgan tezislari.




Sana


Fan


Mavzu



Tezislar


Uyga vazifa



1

2.04.2020

O’zb.tar.

XIV asrning o’rtalarida Movarounnahr

da ijtimoiy-siyosiy vaziyat



XIV asrning 50-60-yillarida Movarounnahr 10 ga yaqin mustaqil bekliklarga bo’linib ketdi.Mamlakatdagi har bir viloyat alohida hukmdorlikka ajralibular o’rtasida nizo kuchayib ketadi va qonli urularga

aylandi.Natijada mamlakatda yangi siyosiy kuch yetilmoqda edi. A.Temur 1336-y 9.04Kesh viloyatidagi Xo’ja ilg’ortumanida

tavallud topdi Onasi:Takina xotun Ota-

si:Amir Tarag’ay.U yoshligidan ilmga chanqoq bo’lgan.Yoshligidan dovyurak

mohir chavandoz bo’lib

ulg’ayadi.Tibbiyot,matematika,falakiyot me’morchilik va tarix ilmidan ham yaxshigina xabardor bo’lgan.A.Temur Chig’atoy xonlaridan Qazog’on nabirasi

A.Husaynning singlisi Turkon Og’oga uylanadi,natijada Balx hokimi Amir

Husayn o’rtasida ittifoq yuzaga keladi.

Mamlakatda siyosiy parokandalik boshlanadi A.Temur siyosiy kursh maydoniga kirib keldi.Amir Husayn bilan ittifoq tuzib ,mo’g’ullarga qarshi kurash olib boradi.1365-yil22.05 kuni

Ilyosxo’ja bilan jang qiladi.Bu jangda Amir Husayn jang maydonini tashlab ke

tadi.Natijada Temur jangda engiladi.Ilyosxo’ja osongina Xo’jand va

Jizzaxni egallaydi va Samarqandga yurish qiladi lekin bu vaqtda Samarqandni sarbardorlar harakati egallab oladi.1366-70-y.A.Temur va A.

Husayn o’rtasida bir necha bor to’qnashuv bo’ladi.


Mavzuni o’qib, savollarga javob yozib,jadvalni to’ldirish.

30&





2

.04.2020

O’zb.tarixi

AmirTemur – markazlashgan davlat asoschisi

1370-y bahorida A.Temur Husaynga qarshi yurish qiladi va 10.04 Balx shahri

taslim bo’ladi va A.Husayn qatl etiladi.

Rasman Amir Temur Movarounnahr hukmdori deb tan olindi.1370-yil iyulda Samarqandda katta qurultoy chaqirdi.

Bu yerda juda ko’p masalalar muhoka

ma qilindi,Samarqand davlat poytaxti deb e’lon qilindi.A.Temur taxtga o’tirgach Chig’atoy ulusining barcha yerlariga o’zini voris deb bildi.1372-yildan boshlab Xorazmga 5 marta yurish

qilib 1388-yilda bo’ysundirdi.1381-yil

Hirot,Seiston,Mozandaron so’ng Saraxs

Jom,Qavsiya,Sabzavor shaharlari jang

siz taslim bo’ldi.Natijada A.Temur Movarounnahr,Xuroson va Xorazmni birlashtirib yirik markazlashgan davlat

tuzdi.


Mavzudagi savol va topshiriqlarni bajarish

3

04.2020

O’zbek.

tarixi


A.Temurning

saltanatining tashkil topishi



Saltanat 2 ta idoradan:dargoh va vazirlik

iborat bo’lgan.Dargohni –hukmdor,de-

vonni devonbegi boshqargan.Davlat boshqaruvi ishlarida islom-qonun qoida-

lariga asoslangan.Saltanatni 4 qismga bo’lib,o’g’illari,nabiralari va xizmat ko’rsatgan amirlarga suyurg’ol tarzida in’om qiladi.Shoxruxga :Xuroson,Jurjon

Mozandaron,Seiston,Mironshohga G’arbiyEron,Ozarbayjon,Iroq va Armaniston,:Eronning janubiy qismi Umarshayxga,Afg’oniston va Shimoliy Hindiston,Pirmuhammadga suyurg’ol qilib berilgan.Qo’shin turlari: tuman-o’n

minglik,hazora-minglik,qo’shun-yuzlik,

ayl-o’nlik birikmalariga bo’lingan.1395-

yilning 15.04 Kavkazda Tarak daryosi bo’yida To’xtamishni yengadi.Bu g’ala-

ba nafaqat O’rta Osiyo uchun emas,bal-

ki butun Sharqiy yqevropa ,shuningdek

Rus knyazliklarining birlashishi uchun ham buyuk ahamiyat kasb etdi.1402-yil

sulton Boyazid bilan toqnashib asirga tu

shadi.Natijada Yevropa xalqlari Amir Temurni tabriklab muboraknomalar yuzadilar.1404-y 27.11 200 ming qo’shin bilan Xitoyga yurish qiladi biroq 1405-y 18.02 yo’lda vafot etadi.


Mavzuni o’qib savollarga javob yozish va jadvalni

to’ldirish.



4

.04.2020

O’zbek.

tarixi


Amir Temurning tashqi siyosati

A.Temur davlati bilan Vizantiya,Turkiy

Hindiston,Ispaniya ,Fransiya,Angliya,

Oltin O’rda,Mo’g’uliston,Xitoy kabi davlatlar iqtisodiy,siyosiy va madaniy aloqalar o’rnatdilar.Klavixo Ispaniyadan elchi bo’lib keladi va safar taassurotlari

“Buyuk Temur Tarixi”,”Temur qarorgo

hi”va “Samarqandga sayohat kundaligi”

nomlari ostida ispan tilida bir necha bor

nashr qilinadi.


33 & o’qib savollarga javob yo’zing

5

.04.2020

O’zbekis.

tarixi


Amir Temurning jahon tarixida

tutgan o’rni




A.Temur 35 yil davomida mamlakatni

boshqardi.Hindiston va Xitoydan Qora

dengizga qadar,Orol dengizidan Fors qo’ltigiga qadar bo’lgan g’oyat katta hududni qamrab olgan ulkan saltanatni vujudga keltirdi.Bundan tashqari, Kichik

Osiyo,Suriya,Misr va Quyi Volga,Don

bo’ylari ,Balxash ko’li va Elsuvi daryosi

Shimoliy Hindistongacha bo’lgan mamlakatlarni o’ziga bo’ysundirdi.Obo

donchilik ishlarini ham olib bordi.Yevro

paning Fransiya,Angliya va Kastiliya ka

bi yirik qirolliklari bilan bevosita savdo

va diplomatic aloqalar o’rnatdi.Xalqaro

YUNESKO tashkilotining tashabbusi bi

lan 1996-yilda Toshkent,Samarqand va

xorijiy mamlakatlarida A.Temur tavalludining 660 yilligi keng miqyosda

nishonlandi va O’zbekistonda “Amir Te

mur yili ”deb e’lon qilindi.


34& savollarga javob yozish.

6

.0.2020

O’zbekis.

tarixi


Temuriylar davridagi siyosiy jarayonlar

A.Temur vafotidan u barpo etgan ulkan

davlati parchalana boshlandi.Sababi sal-

tanat tasarrufiga olingan yurtlar shu qadar xilma-xil ,uzoq masofalarga cho’

zilgan bo’lib,ularni yagona bir markazdan turib boshqarish murakkab

edi.Amir Temur taxt vorisi etib nabirasi

Pirmuhammadni tayinlagan edi,lekin

Mironshohning o’g’li Xalil Sulton Mir

zo o’zboshimchalik bilan 1405-yil 18.03

Samarqandni egallab o’zini Movaroun-

nahrning oliy hukmdori deb e’lon qiladi

Endi taxt uchun kurash avj oladi bundan

ayrim hokimlar foydalanib o’zlari hukm

dor bo’lib oladilar.Pirmuhammad 1407-

yil 22.02, 1408-yil 22.04 kuni Miron-

shoh halok bo’ladi.Qariyb 5yil davom etgan o’zaro kurash va isyonlarni Shox

rux xotima berish maqsadida harakat qiladi davlatning ayrimqismini saqlab qolishga erishadi.1 Shoxrux humronlik qilsa 2 esa Amudaryodan shimolda Mo

varounnah va Turkiston hududida Ulug’

bek boshchiligidagi davlat bo’lib,Samar

qand uning poytaxti edi.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


7

. 2020

O’zbekis--ton

tarixi


Mirzo Ulug’bekning

hukmronligi

davrida Movarounnahr


1409-y Shoxrux 15 yoshli Mirzo Ulug’-

bekni Movarounnahr va Turkistonga hokim qilib tayinlaydi.Bu vaqtda Turkiston Shayx Nuriddinning tasarrufi

da edi.U M.Ulug’bek hokimiyatini tan olmadi.1410-y20.04 Samarqand yaqini

da Qizilravot mavzeyida Shayx Nurid

din boshchiligidagi isyonkorlar va Ulug’

bek qoshinlari o’rtasida jang bo’ladi.

Ulug’bek mag’lubiyatga uchrab chekina

di va Shoxrux kelib isyonni bostiradi.

1412-yil 18 yoshli Ulug’bek to’liq boshqaradi.Ulg’bek 40 yil davomida

mamlakatni odilona boshqaradi,lekin

o’zboshimcha shaxzodalar Ulug’bekka

qarshi harakat boshlaydi.Bir qator fitna

lar natijasida 1449-y Mirzo Ulug’bek 55

yoshida fojiali vafot etadi.



36&Savollarga javob yozish



8

.2020

O’zbekis-

ton


tarixi

Temuriylar saltanatining inqirozga yuz tutishi

Ulug’bek qatl qilinganidan so’ng Abdulatif o’z ukasi hamda otasiga sodiq

amaldorlarni qatl qildiradi.Oradan olti yarim oy o’tib fitna natijasida o’ldiriladi

Yana toju taxt uchun kurash avj oladi.

Sulton Husayn Boyqaro Amudryoning janubidagi yerlarga hukmron bo’lib, u o’z tasarrufiga Xuroson, Xorazm va Sharqiy va Shimoliy Eron viloyatlarni birlashtirgan edi.Husayn Boyqaro qariyb

40 yil hukmronlik qilgan so’nggi temuriy hukmdori bo’lib, uning davrida shahzoda va amirlarning boshboshdoqligiga qaramay, mamlakat

ning xo’jalik va madaniy hayoti yuksal

di.Unga davlatni boshqarishda buyuk ad

ib va davlat arbobi A.Navoiyning ham

xizmati katta bo’ldi.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


9




O’zb.tarixi

Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot va bunyodkorlik

Movarounnahrning Samarqand,Buxoro,

Toshkent,Shoxruxiya,Termiz,Shaxrisabz

Qarshi va…hunarmandchilik markazida

aylandi.Ko’pgina shaharlarda zargarlik’

miskarlik’ignasozlik,sovutsozlik,toshtaroshlik

shishasozlik,ko’nchilik kabi hunarmandchilik mahallalari bo’lgan.Bu shaharlarda binokor

lik, yog’och o’ymakorligi ham rivojlangan.

XV asrda temuriylar Xitoy,Hindiston, Tibet

Eron,Rus, va Sibir bilan muntazam savdo-so

tiq qilardi.Ulug’bek 1428-yilda muomaladagi fulusiy pullar islohotini amalga oshirdi.Bu davrda dehqonchilik va chorvachilik ham ri

vojlandi.Asosiy soliq “xiroj” deb atalgan.

“Ushr” “Zakot” va ommaviy hashar begor

ham bo’lgan.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


10




O’zb.tarixi

Ta’lim tizimi

Madrasada ilohiyot bilan birga dunyoviy fanlar ham o’qitilgan.Hirot hududida 36 ta madrasa bo’lgan.Bibixonim,Feruzshoh va Ulug’bek qurdirgan 3 ta madrasalar mashhur

bo’lgan.Ulug’bek Samarqandda 1420-yil qurgan madrasasi ikki qavatli ,ellik hujrali bo’lgan.Har bir hujra uch xonaga:qaznoq,yo

toqxona va darsxonalarga bo’lingan.Madra

sada Sh.M.Xavofiy,Qozizoda Rumiy,Kosho-

niy,M.Ulug’bek, Ali Qushchilar turli fanlardan dars berganlar.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


11




O’zb.tarixi

Aniq fanlarning rivojlanishi

XV asrda Samarqand va Hirotda olimlar-u fu

zalolar,shoirlar-u bastakorlarning kattagina

guruhi to’plangan edi.1424-1429-y Obirah-

mat anhori bo’yida rasadxona qurdirgan.ba-

landligi 31 metr edi. Rasadxonada olib borilgan kuzatish va tadqiqotlar tufayli 1018 ta qo’zg’almas yulduzlarning o’rni va holati

aniqlanib.ularning astronomic jadvali tuziladi.Shoh asari “Jiji jadidi Ko’ragoniy”,

“Tarixi arba’ ulus”.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


12




O’zb.tarixi

Adabiyot

Durbek”Yusuf va Zulayxo”dostoni,

Alisher Navoiy “Xamsa”, “Xazoyin ul-maoniy””Mahbub ul-qulub”,”Lison ut-tayr”.

Mashhur tarixchilardan Mirxond”Ravzat us-safo”,Xondamir Habib us-siyar”bu asarlar XV-XVI asrlarda sodir bo’lgan voqealar yozilgan.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


13




O’zb.tarixi

Tasviriy san’at

XV asrda kitobat san’ati,ya’ni qo’lyozma asar

larni ko’chirib yozish va u bilan bog’liq bo’lgan xattotlik,musavvirlik, lavvohlik va sahhoflik san’ati ham nihoyatda yaxshi taraqqiy etadi.Mashhur xattot Mirali Tabriziy

nastaliq deb nomlangan yangi uslubdagi xatni

kashf qiladi.Sultonali Mashhadiy “Qiblat ul-kuttob”va “Sulton ul-xattotin”nomlari bilan shuhrat topadi.Kamoliddin Behzod tasviriy

san’atining ulug’namoyandasidir.U o’z davrida Moniyi Soniy deb ulug’langan.U juda

ko’p asarlarga miniatupralar chizgan.2000-y

noyabrda Toshkent, Samarqand shaharlarida

va xorijiy mamlakatlarda YUNESKO homiy

ligida Behzod tavalludining 545 yilligi keng

nishonlandi,Toshkentda memorial bog’ bar

etildi.


Mavzuni o’qib

savollarga javob

yozish


14




O’zb.tarixi

Takrorlash

O’tilgan mavzularni mustahkamlash

Test tuzish

15




O’zb.tarixi

Nazorat ishi

Mavzular bo’yicha test oliish

Takrorlash

16




O’zb.tarixi

O’lkashunoslik

darsi


Muzeylarga virtual sayohat qilish

Qo’shimcha ma’lumot to’plash







Tarix fani o’qituvchisi I.B.Haydarova
Download 108,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish