№
|
Sana
|
Fan
|
Mavzu
|
Tezislar
|
Uyga vazifa
|
|
1
|
2.04.2020
|
O’zb.tar.
|
XIV asrning o’rtalarida Movarounnahr
da ijtimoiy-siyosiy vaziyat
|
XIV asrning 50-60-yillarida Movarounnahr 10 ga yaqin mustaqil bekliklarga bo’linib ketdi.Mamlakatdagi har bir viloyat alohida hukmdorlikka ajralibular o’rtasida nizo kuchayib ketadi va qonli urularga
aylandi.Natijada mamlakatda yangi siyosiy kuch yetilmoqda edi. A.Temur 1336-y 9.04Kesh viloyatidagi Xo’ja ilg’ortumanida
tavallud topdi Onasi:Takina xotun Ota-
si:Amir Tarag’ay.U yoshligidan ilmga chanqoq bo’lgan.Yoshligidan dovyurak
mohir chavandoz bo’lib
ulg’ayadi.Tibbiyot,matematika,falakiyot me’morchilik va tarix ilmidan ham yaxshigina xabardor bo’lgan.A.Temur Chig’atoy xonlaridan Qazog’on nabirasi
A.Husaynning singlisi Turkon Og’oga uylanadi,natijada Balx hokimi Amir
Husayn o’rtasida ittifoq yuzaga keladi.
Mamlakatda siyosiy parokandalik boshlanadi A.Temur siyosiy kursh maydoniga kirib keldi.Amir Husayn bilan ittifoq tuzib ,mo’g’ullarga qarshi kurash olib boradi.1365-yil22.05 kuni
Ilyosxo’ja bilan jang qiladi.Bu jangda Amir Husayn jang maydonini tashlab ke
tadi.Natijada Temur jangda engiladi.Ilyosxo’ja osongina Xo’jand va
Jizzaxni egallaydi va Samarqandga yurish qiladi lekin bu vaqtda Samarqandni sarbardorlar harakati egallab oladi.1366-70-y.A.Temur va A.
Husayn o’rtasida bir necha bor to’qnashuv bo’ladi.
|
Mavzuni o’qib, savollarga javob yozib,jadvalni to’ldirish.
30&
|
|
2
|
.04.2020
|
O’zb.tarixi
|
AmirTemur – markazlashgan davlat asoschisi
|
1370-y bahorida A.Temur Husaynga qarshi yurish qiladi va 10.04 Balx shahri
taslim bo’ladi va A.Husayn qatl etiladi.
Rasman Amir Temur Movarounnahr hukmdori deb tan olindi.1370-yil iyulda Samarqandda katta qurultoy chaqirdi.
Bu yerda juda ko’p masalalar muhoka
ma qilindi,Samarqand davlat poytaxti deb e’lon qilindi.A.Temur taxtga o’tirgach Chig’atoy ulusining barcha yerlariga o’zini voris deb bildi.1372-yildan boshlab Xorazmga 5 marta yurish
qilib 1388-yilda bo’ysundirdi.1381-yil
Hirot,Seiston,Mozandaron so’ng Saraxs
Jom,Qavsiya,Sabzavor shaharlari jang
siz taslim bo’ldi.Natijada A.Temur Movarounnahr,Xuroson va Xorazmni birlashtirib yirik markazlashgan davlat
tuzdi.
|
Mavzudagi savol va topshiriqlarni bajarish
|
3
|
04.2020
|
O’zbek.
tarixi
|
A.Temurning
saltanatining tashkil topishi
|
Saltanat 2 ta idoradan:dargoh va vazirlik
iborat bo’lgan.Dargohni –hukmdor,de-
vonni devonbegi boshqargan.Davlat boshqaruvi ishlarida islom-qonun qoida-
lariga asoslangan.Saltanatni 4 qismga bo’lib,o’g’illari,nabiralari va xizmat ko’rsatgan amirlarga suyurg’ol tarzida in’om qiladi.Shoxruxga :Xuroson,Jurjon
Mozandaron,Seiston,Mironshohga G’arbiyEron,Ozarbayjon,Iroq va Armaniston,:Eronning janubiy qismi Umarshayxga,Afg’oniston va Shimoliy Hindiston,Pirmuhammadga suyurg’ol qilib berilgan.Qo’shin turlari: tuman-o’n
minglik,hazora-minglik,qo’shun-yuzlik,
ayl-o’nlik birikmalariga bo’lingan.1395-
yilning 15.04 Kavkazda Tarak daryosi bo’yida To’xtamishni yengadi.Bu g’ala-
ba nafaqat O’rta Osiyo uchun emas,bal-
ki butun Sharqiy yqevropa ,shuningdek
Rus knyazliklarining birlashishi uchun ham buyuk ahamiyat kasb etdi.1402-yil
sulton Boyazid bilan toqnashib asirga tu
shadi.Natijada Yevropa xalqlari Amir Temurni tabriklab muboraknomalar yuzadilar.1404-y 27.11 200 ming qo’shin bilan Xitoyga yurish qiladi biroq 1405-y 18.02 yo’lda vafot etadi.
|
Mavzuni o’qib savollarga javob yozish va jadvalni
to’ldirish.
|
4
|
.04.2020
|
O’zbek.
tarixi
|
Amir Temurning tashqi siyosati
|
A.Temur davlati bilan Vizantiya,Turkiy
Hindiston,Ispaniya ,Fransiya,Angliya,
Oltin O’rda,Mo’g’uliston,Xitoy kabi davlatlar iqtisodiy,siyosiy va madaniy aloqalar o’rnatdilar.Klavixo Ispaniyadan elchi bo’lib keladi va safar taassurotlari
“Buyuk Temur Tarixi”,”Temur qarorgo
hi”va “Samarqandga sayohat kundaligi”
nomlari ostida ispan tilida bir necha bor
nashr qilinadi.
|
33 & o’qib savollarga javob yo’zing
|
5
|
.04.2020
|
O’zbekis.
tarixi
|
Amir Temurning jahon tarixida
tutgan o’rni
|
A.Temur 35 yil davomida mamlakatni
boshqardi.Hindiston va Xitoydan Qora
dengizga qadar,Orol dengizidan Fors qo’ltigiga qadar bo’lgan g’oyat katta hududni qamrab olgan ulkan saltanatni vujudga keltirdi.Bundan tashqari, Kichik
Osiyo,Suriya,Misr va Quyi Volga,Don
bo’ylari ,Balxash ko’li va Elsuvi daryosi
Shimoliy Hindistongacha bo’lgan mamlakatlarni o’ziga bo’ysundirdi.Obo
donchilik ishlarini ham olib bordi.Yevro
paning Fransiya,Angliya va Kastiliya ka
bi yirik qirolliklari bilan bevosita savdo
va diplomatic aloqalar o’rnatdi.Xalqaro
YUNESKO tashkilotining tashabbusi bi
lan 1996-yilda Toshkent,Samarqand va
xorijiy mamlakatlarida A.Temur tavalludining 660 yilligi keng miqyosda
nishonlandi va O’zbekistonda “Amir Te
mur yili ”deb e’lon qilindi.
|
34& savollarga javob yozish.
|
6
|
.0.2020
|
O’zbekis.
tarixi
|
Temuriylar davridagi siyosiy jarayonlar
|
A.Temur vafotidan u barpo etgan ulkan
davlati parchalana boshlandi.Sababi sal-
tanat tasarrufiga olingan yurtlar shu qadar xilma-xil ,uzoq masofalarga cho’
zilgan bo’lib,ularni yagona bir markazdan turib boshqarish murakkab
edi.Amir Temur taxt vorisi etib nabirasi
Pirmuhammadni tayinlagan edi,lekin
Mironshohning o’g’li Xalil Sulton Mir
zo o’zboshimchalik bilan 1405-yil 18.03
Samarqandni egallab o’zini Movaroun-
nahrning oliy hukmdori deb e’lon qiladi
Endi taxt uchun kurash avj oladi bundan
ayrim hokimlar foydalanib o’zlari hukm
dor bo’lib oladilar.Pirmuhammad 1407-
yil 22.02, 1408-yil 22.04 kuni Miron-
shoh halok bo’ladi.Qariyb 5yil davom etgan o’zaro kurash va isyonlarni Shox
rux xotima berish maqsadida harakat qiladi davlatning ayrimqismini saqlab qolishga erishadi.1 Shoxrux humronlik qilsa 2 esa Amudaryodan shimolda Mo
varounnah va Turkiston hududida Ulug’
bek boshchiligidagi davlat bo’lib,Samar
qand uning poytaxti edi.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
7
|
. 2020
|
O’zbekis--ton
tarixi
|
Mirzo Ulug’bekning
hukmronligi
davrida Movarounnahr
|
1409-y Shoxrux 15 yoshli Mirzo Ulug’-
bekni Movarounnahr va Turkistonga hokim qilib tayinlaydi.Bu vaqtda Turkiston Shayx Nuriddinning tasarrufi
da edi.U M.Ulug’bek hokimiyatini tan olmadi.1410-y20.04 Samarqand yaqini
da Qizilravot mavzeyida Shayx Nurid
din boshchiligidagi isyonkorlar va Ulug’
bek qoshinlari o’rtasida jang bo’ladi.
Ulug’bek mag’lubiyatga uchrab chekina
di va Shoxrux kelib isyonni bostiradi.
1412-yil 18 yoshli Ulug’bek to’liq boshqaradi.Ulg’bek 40 yil davomida
mamlakatni odilona boshqaradi,lekin
o’zboshimcha shaxzodalar Ulug’bekka
qarshi harakat boshlaydi.Bir qator fitna
lar natijasida 1449-y Mirzo Ulug’bek 55
yoshida fojiali vafot etadi.
|
36&Savollarga javob yozish
|
8
|
.2020
|
O’zbekis-
ton
tarixi
|
Temuriylar saltanatining inqirozga yuz tutishi
|
Ulug’bek qatl qilinganidan so’ng Abdulatif o’z ukasi hamda otasiga sodiq
amaldorlarni qatl qildiradi.Oradan olti yarim oy o’tib fitna natijasida o’ldiriladi
Yana toju taxt uchun kurash avj oladi.
Sulton Husayn Boyqaro Amudryoning janubidagi yerlarga hukmron bo’lib, u o’z tasarrufiga Xuroson, Xorazm va Sharqiy va Shimoliy Eron viloyatlarni birlashtirgan edi.Husayn Boyqaro qariyb
40 yil hukmronlik qilgan so’nggi temuriy hukmdori bo’lib, uning davrida shahzoda va amirlarning boshboshdoqligiga qaramay, mamlakat
ning xo’jalik va madaniy hayoti yuksal
di.Unga davlatni boshqarishda buyuk ad
ib va davlat arbobi A.Navoiyning ham
xizmati katta bo’ldi.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
9
|
|
O’zb.tarixi
|
Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot va bunyodkorlik
|
Movarounnahrning Samarqand,Buxoro,
Toshkent,Shoxruxiya,Termiz,Shaxrisabz
Qarshi va…hunarmandchilik markazida
aylandi.Ko’pgina shaharlarda zargarlik’
miskarlik’ignasozlik,sovutsozlik,toshtaroshlik
shishasozlik,ko’nchilik kabi hunarmandchilik mahallalari bo’lgan.Bu shaharlarda binokor
lik, yog’och o’ymakorligi ham rivojlangan.
XV asrda temuriylar Xitoy,Hindiston, Tibet
Eron,Rus, va Sibir bilan muntazam savdo-so
tiq qilardi.Ulug’bek 1428-yilda muomaladagi fulusiy pullar islohotini amalga oshirdi.Bu davrda dehqonchilik va chorvachilik ham ri
vojlandi.Asosiy soliq “xiroj” deb atalgan.
“Ushr” “Zakot” va ommaviy hashar begor
ham bo’lgan.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
10
|
|
O’zb.tarixi
|
Ta’lim tizimi
|
Madrasada ilohiyot bilan birga dunyoviy fanlar ham o’qitilgan.Hirot hududida 36 ta madrasa bo’lgan.Bibixonim,Feruzshoh va Ulug’bek qurdirgan 3 ta madrasalar mashhur
bo’lgan.Ulug’bek Samarqandda 1420-yil qurgan madrasasi ikki qavatli ,ellik hujrali bo’lgan.Har bir hujra uch xonaga:qaznoq,yo
toqxona va darsxonalarga bo’lingan.Madra
sada Sh.M.Xavofiy,Qozizoda Rumiy,Kosho-
niy,M.Ulug’bek, Ali Qushchilar turli fanlardan dars berganlar.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
11
|
|
O’zb.tarixi
|
Aniq fanlarning rivojlanishi
|
XV asrda Samarqand va Hirotda olimlar-u fu
zalolar,shoirlar-u bastakorlarning kattagina
guruhi to’plangan edi.1424-1429-y Obirah-
mat anhori bo’yida rasadxona qurdirgan.ba-
landligi 31 metr edi. Rasadxonada olib borilgan kuzatish va tadqiqotlar tufayli 1018 ta qo’zg’almas yulduzlarning o’rni va holati
aniqlanib.ularning astronomic jadvali tuziladi.Shoh asari “Jiji jadidi Ko’ragoniy”,
“Tarixi arba’ ulus”.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
12
|
|
O’zb.tarixi
|
Adabiyot
|
Durbek”Yusuf va Zulayxo”dostoni,
Alisher Navoiy “Xamsa”, “Xazoyin ul-maoniy””Mahbub ul-qulub”,”Lison ut-tayr”.
Mashhur tarixchilardan Mirxond”Ravzat us-safo”,Xondamir Habib us-siyar”bu asarlar XV-XVI asrlarda sodir bo’lgan voqealar yozilgan.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
13
|
|
O’zb.tarixi
|
Tasviriy san’at
|
XV asrda kitobat san’ati,ya’ni qo’lyozma asar
larni ko’chirib yozish va u bilan bog’liq bo’lgan xattotlik,musavvirlik, lavvohlik va sahhoflik san’ati ham nihoyatda yaxshi taraqqiy etadi.Mashhur xattot Mirali Tabriziy
nastaliq deb nomlangan yangi uslubdagi xatni
kashf qiladi.Sultonali Mashhadiy “Qiblat ul-kuttob”va “Sulton ul-xattotin”nomlari bilan shuhrat topadi.Kamoliddin Behzod tasviriy
san’atining ulug’namoyandasidir.U o’z davrida Moniyi Soniy deb ulug’langan.U juda
ko’p asarlarga miniatupralar chizgan.2000-y
noyabrda Toshkent, Samarqand shaharlarida
va xorijiy mamlakatlarda YUNESKO homiy
ligida Behzod tavalludining 545 yilligi keng
nishonlandi,Toshkentda memorial bog’ bar
etildi.
|
Mavzuni o’qib
savollarga javob
yozish
|
14
|
|
O’zb.tarixi
|
Takrorlash
|
O’tilgan mavzularni mustahkamlash
|
Test tuzish
|
15
|
|
O’zb.tarixi
|
Nazorat ishi
|
Mavzular bo’yicha test oliish
|
Takrorlash
|
16
|
|
O’zb.tarixi
|
O’lkashunoslik
darsi
|
Muzeylarga virtual sayohat qilish
|
Qo’shimcha ma’lumot to’plash
|
|
|