Blokchain texnologiyasining uchta asosiy xususiyatlari

Blokchain texnologiyasining uchta asosiy xususiyatlari

Muxtorov Ilhomjon Abdujabbor o’g’li

TATU Farg’ona filiali M1-18 guruh magistranti

Blokchain — bu tizim ishtirokchilari vositachisiz bir-biriga aktivlarini ishonchli tarzda uzatish imkonini beruvchi texnologiya. Masalan, blokchain da pul ko’chirmalari haqidagi yozuvlarni saqlash mumkin. Kriptovalyutalarda aynan blokchaindan kim, kimga va qancha virtual pul o’tkazganligi to’g’risidagi ma’lumotlarni qayd qilish uchun foydalaniladi. Biroq blokchainda boshqa aktivlarni ham saqlasa bo’ladi. Umuman olganda, nimani qog’ozda yozishning imkoni bo’lsa, o’sha narsalarning barchasini blokchain da ham yozish mumkin bo’ladi, faqat birgina farq bilan – blokchain da yozuvlarni almashtirish va soxtalashtirishning imkoni yo’q.

Blokchain eng sodda jihatlardan biri, har qanday bir shaxsga tegishli bo’lmagan kompyuterlarning klasteri tomonidan boshqariladigan vaqtinchalik ma’lumotlar majmui ro’yxatini ko’rsatadi. Ushbu ma’lumot bloklari har birining himoyalanganligi va chegaralanganligi kriptografik printsiplardan foydalanadi. Xo’sh, bu nimani anglatadi va nima uchun sanoatning salohiyatini buzayotgani haqida gapiramiz?

Blokchain tarmog’ida markaziy hokimiyat yo’q – ya’ni demokratik tuzum kabidir. U umumiy va o’zgaruvchan hisob yozuvi bo’lgani uchun, undagi ma’lumotlar har kim va har bir kishi uchun ochiq. Shunday qilib, blokchain ustiga qurilgan narsa uning tabiatiga ko’ra shaffofdir va har bir shaxs o’zining harakatlariga javobgar bo’ladi.

Raqamli axborotlarni tarqatish davomida ma’lumotlarni ruxsatsiz ko’chirishga ruxsat bermaslikni oldini olish maqsadida blokchain texnologiyasi internetni yangi turini yaratdi. Dastlab raqamli mablag’(kripto valyuta: BitCoin) uchun ishlab chiqilgan texnologiya boshqa maqsadlarni o’z oldiga qo’ydi.

Blokchain hech qanday narxlar operatsiyasiga bog’liq emas. Blokchain A joydan B joyga ma’lumotni to’liq avtomatlashtirilgan va xavfsiz tarzda o’tkazishning sodda, yetarli usulidir. Jarayonning bitta blokini yaratish orqali jarayonni boshlaydi. Bu blok minglab odamlar tomonidan tasdiqlanadi yoki millionlab kompyuter tarmoqlari bo’ylab taqsimlangan bo’lishi mumkin. Tekshirish bloki tarmoq bo’ylab saqlanadigan zanjirga qo’shiladi, bu faqat noyob yozuv emas, balki noyob tarixga ega noyob yozuvdir. Bitta yozuvni soxtalashtirish millionlab misollarda butun zanjirni soxtalashtirishni anglatadi. Bu deyarli mumkin emas. Bitcoin bu modeldagi pul bitimlari uchun foydalanadi, lekin u ko’plab boshqa yo’llar bilan tarqatilishi mumkin.

Blokchain texnologiyasining uchta asosiy xususiyati uning keng tarqalib ketishga yordam berdi. Quyida ularni keltirib o’tamiz:

1. 
   Markazlashmaganlik
   
2. 
   Shaffoflik
   
3. 
   Doimiylik(O’zgarmaydiganlik)