Bir soatlik dars ishlanmasi

ONA TILI VA ADABIYOT FANI O‘QITUVCHISI
MASHHURA HUSANOVAning
ONA TILI
FANIDAN 8-SINF UCHUN
BIR SOATLIK
DARS ISHLANMASI
DARSIMIZ - ona tili
INSONNI SO‘Z AYLADI JUDO HAYVONDIN,

BILINGKI, GUHARI SHARIFROQ YO‘Q ONDIN.
UY VAZIFASINI TEKSHIRAMIZ

• Egali gap deb nimaga aytiladi?
• Egasiz gapning qanday turlari mavjud?
• Ot kesimli gap tuzing.
• Birikmali kesimga misol ayting.

DARSNING MAVZUSI:
ATOV GAPLAR
Bilib oling: Atov gap – so‘zlovchi ko‘z o‘ngida biror voqea- hodisani, narsa-buyum yoki davrni gavdalantirishga, xotira yoki xayolida ular bilan aloqador voqea-hodisani tiklashga xizmat qiluvchi vosita. Atov gap bitta so‘zdan iborat bo‘lishi ham, aniqlovchi bilan kengayib kelishi ham mumkin:
1. Bahor. 2. Erta bahor.
111-mashq.Gaplarni o‘qing. Ko‘z o‘ngingizda nimalar gavdalanganligini bayon qiling.

• – Eh yoshlik, yoshlik! Suvday o‘tib ketadi-ya! – Qarilik ham! («Hikmatli latifalar va nishonga urilgan so‘zlar») 2. Harakat qilmoq! Harakat qilmoq! Biz shuning uchun mavjudmiz. (I.Fixte)
• 3. Sayl. Hammayoq odamlarga to‘lib, g‘ala-g‘ovur, o‘yin-kulgi boshlanib ketdi. (Mirmuhsin)

4. Tun. Hammaga qo‘rquv solib turuvchi Ixtiyoriddin qal’asi. Baland va xo‘mraygan sovuq bu binoda chiroq yo‘q, faqat darvozalari, qalin devorlari ustida mash’ala ko‘tarib yurgan posbonlargina bor. (Mirmuhsin)
5. Cheksiz dasht, yassi tepaliklar... Me’morning mag‘rib tomonda, tepaliklar ustida yarqirab turgan yarim oy o‘rog‘iga ko‘zi tushdi. (Mirmuhsin)
112-mashq. Qatorning kesimga bog‘liq umumiy xususiyatini aniqlab, «ortiqcha» uchinchi gaplarni toping.
1. Xazonrezlik payti. Hirot bog‘lariga suv beradigan Hirirud daryosi va Injil anhorining qirg‘oqlariga za’faron yaproqlar to‘kilgan. (P.Qodirov) 2. Ilk bahor kunlarida Humoyun Hindikush tog‘ining janubiy etaklariga yuzdan ortiq chodir tiktirdi. Ularning o‘rtasiga ko‘krakdor bir joy- ga ulkan saroparda o‘rnatildi. (P.Qodirov) 3. To‘qqizinchi asr. Muhammad al-Xorazmiy algebra faniga asos soldi. (O‘.Hoshimov)

RASMNI KO’RGACH, XAYOLINGIZDAN NIMALAR O‘TDI? QAYSI ASARNI ESLADINGIZ?

Savol va topshiriqlar

• Atov gap nega shunday nomlangan? Atov gap matnda qanday vazifani bajaradi?
• Atov gap qaysi zamonda keladi?
• Atov gap necha so‘zdan iborat bo‘ladi?
• Atov gaplardan qachon foydalanamiz?

Uyga vazifa
90-topshiriq. So‘z yoki qo‘shimcha qo‘llash bilan bog‘liq xatoliklarni toping va tuzatib ko‘chiring. Namuna: Sher bizdan dastlab hayqirib turdi – Sher bizdan dastlab hayiqib turdi.
91-topshiriq. Musofir, mijja qoqmay, jin (ko‘cha) so‘zlarining izohlarini aniqlang va lug‘at daftaringizga ko‘chiring: 1) safardagi kishi; 2) uyqusiz holda bo‘lish; 3) faqat odam yura oladigan tor; 4) boshi berk.
E’TIBORINGIZDAN XURSANDMIZ!