Badiy asarda Konflikt



Download 87,13 Kb.
Sana19.02.2022
Hajmi87,13 Kb.
#457572
Bog'liq
Adabiyotshunoslik

Mavzu: Badiy asarda Konflikt

Tuzuvchi: Azimov Kamolidin

Tavsiya etilgan kitoblar royhati:

1. T.Boboyev “Adabiyotshunoslik asoslari”

2. U.Toychiyev “O’zbek adabiyotida badiylik”

3. D. Quronov “Adabiyotshunoslik nazariyasi asoslari

Reja: 1. Konflikt tushunchasi. 2. Konflikt turlari.

Umumiy malumotlar:

«Konflikt» so`zi lotincha bo`lib, «to`qnashuv» degan ma’noni beradi. Badiiy asarlarda ifodalangan qarama-qarshiliklar va ularning kurashi konflikt deyiladi.

Badiiy konflikt asardagi voqealar rivojiga quvvat berib turuvchi muhim komponent bo`lib, har bir davr, har bir san’at turi va janr imkoniyatiga qarab turli darajada namoyon bo`ladi.

Kofnlikt garmonik holatning buzilishi natijasida paydo bo`ladi va ana shu buzilishni bartaraf etish talab qilinadi. Konflikt hal etilishi natijasida yana avvalgi muvozanatning tiklanishiga yo`l ochiladi yoki taqdirlar bir holatdan ikkinchi holatga o`tadi. Konflikt vositasida siljishlar tug`dirgan inson dramasining ildizlari ochiladi, hayotiy jarayonlar ichiga kirib boriladi.

Jamiyat va inson hayotidagi barcha ziddiyatlar ortida turmushning ijtimoiy muammolari yotadi. Demak, har qanday konflikt u yoki bu darajada ijtimoiy mohiyat kasb etadi. Asar boshida konfliktni yuzaga keltirib chiqargan va namoyish etgan motivning mazmuni voqealar dinamikasida, uning echilishida to`la ayon bo`ladi. Syujet konflikt bilan bog`liq bo`ladi.

Konfliktning mavjudli-gi, uning rivojlanib hal bo`lishi qaxramonlar taqdiri va voqealarga tugallik beradi. Konflikt syujetni xarakatga keltiruvchi vositadir. Yozuvchi oldindan voqealarni belgilab qo`ymay, xarakterlarni ochishi kerak. Xarakterlar syujet davomida o`zgarib boradi. Xarakterlardagi o`zgarishlar syujetga ham ta’sir qiladi. Syujetning faolligi mazmunning to`laroq ochilishiga yordam beradi. Konflikt - personajlar o`rtasidagi to`qnashuvdir.

Xarakterlar qanchalik aniq, yorqin individuallashtirilgan bo`lsa, konflikt shun-chalik shiddatli va keskin bo`ladi. Intriga ham asli konflikt bo`lib, chalkash voqealarga quriladi va asosan komediyada bo`ladi. Bir vaqtlar konfliktsizlik nazariyasi hukm surgan bo`lib, o`sha davrda yaratilgan romanlargina emas, dramalarda ham konflikt yo`qolib ketdi yoki juda kuchsizlandi.

Konfliktsizlik nazariyasining tuga-tilishi adabiyot va san’at taraqqiyotiga ijobiy ta’sir ko`rsatdi. Badiiy konfliktni borliqdagi real konfliktlar bilan tenglashtirib bo`lmaydi. Konfliktni antogonistik va noantogonistik turlarga bo`lib kelinardi.

Biroq bunday qarama-qarshiliklar san’atda o`z ifodasini topsa ham, ular aslida ijtimoiy hayot hodisasi bo`lgan sotsial kategoriyalardir. Barcha janr va davrda yaratilgan asarlar konfliktini bunday turlarga bo`lib tasnif qilib bo`lmaydi. Aslida konflikt estetik kategoriya bo`lib, u badiiy asarlarda hayotdagi qarama-qarshiliklarni ifoda etish vositasidir.

Shu jihatidan konflikt quyidagicha 3 xil bo`ladi: - qarama-qarshi kuchlar yoki tendentsiyalar kurashi tarzidagi konflikt; - qarama-qarshi xarakterlar kurashi tarzidagi konflikt qarama-qarshi tuyg`ular kurashi tarzidagi konflikt yoki kolliziya konflikt; Bularning birinchisi eng qadimgi asarlar uchun xos bo`lib, unga Xomerning «Iliada», Navoiyning «Farhod va Shirin» asarlari misol bo`ladi.

Bunday konflikt hozirgi adabiyotda ham bor. Masalan: Oybek-ning «Qutlug` qon», romanidagi boylar va kambag`allar kurashi tasviri, O.YOqubovning «Ko`hna dunyo» romanidagi Mahmud G`aznaviy boshchiligi-dagi saltanat va ularning muxoliflari - xurufiylar o`rtasidagi kurash tasviri.

Konfliktning ikkinchi turi Shaxsning jamoadan ajrab chiqishi natijasida paydo bo`lgan bo`lib, oldingi adabiyotda uning ayrim un-surlari mavjud edi. Chunki Navoiy asarlarida ham xarakterning o`zi yo`q. A.Qahhorning «Sinchalak» qissasida Saida va Qalandarov, O.YOqu-bovning «Ko`hna dunyo» romanidagi haqiqiy Ibn Sino va soxta Ibn Sino,


Download 87,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish