Badiiy asar tuzilishi (kompozitsiyasi) Reja



Download 346,28 Kb.
bet1/7
Sana26.08.2021
Hajmi346,28 Kb.
#156762
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Dilbarjonova Maftuna

    Bu sahifa navigatsiya:
  • Reja

O`ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI CHET TILLARI FAKULTETI XORIJIY TIL VA ADABIYOTI YO’NALISHI 17.74-GURUH TALABASI Maftuna Dilbarjonovaning ADABIYOTSHUNOSLIK fanidan Mustaqil ishi

BADIIY ASAR tuzilishi (KOMPOZITSIYASI)

Reja:


1

11
    • Kompozitsiya elementlari

111

Kompozitsiya (lat. sompositio — tarkib, qurilish, tuzilish) deganda, tas­virlanayotgan birliklaming va nutq vositalarining badiiy asar matnidagi o‘zaro bog‘liqligi va joylashish (o‘rinlashish) tartibi tushuniladi. U o‘zida persona- jlar (sistemasi)ni joylashtirishni, syujet epizod (gr. epeisodion — begona, aloqasiz)larini taqqoslashni, voqea haqidagi tartibli xabarni tasvirlash usul- larining o‘zgarishini, tasvirlanayotgan detallar va ifoda-tasvir vositalarining muvofiqligini, asarning qism, bob, bo‘lim, band, parda, ko‘rinish va sh.k. bo‘linishini jamg‘aradi. Darvoqe, «kompozitsiya — badiiy asarni tashkil etuvchi va intizomga bo‘ysundiruvchi kuch. Uning vazifasi biron-bir narsaning chetga chiqib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik, ayni chog‘da, uning bir butunlikka birikishini nazorat qilishdir. Uning maqsadi barcha bo'laklar (parchalar)ni shunday joylashtirishki, ular alal-oqibat asar g‘oyasini to‘liq ifodalashga qodir bo‘lsinlar»'.

Bu fikrlardan ko‘rinadiki, asar g‘oyasini ochishga xizmat qilmaydigan bironta obraz, bironta ko‘rinish, bironta xatti-harakat, bironta so‘z bo‘lmasligini badiiy kompozitsiya nazorat qiladi va shu xislati bilan go‘zallikda yagona olamni — badiiy asarni yuzaga kelishiga sababkor bo'ladi.

Har qanday asardagi bosh g‘oya (Mas., «0 ‘tkan kunlar»ning bosh g‘oyasi XIX asrning ikkinchi yarmidagi hayot tariximizning eng kirlik, qora kun- laridir) — kompozitsiyaning markazi sanaladi. Ana shu markazga asardagi hamma unsurlar(boblar, obrazlar, detallar, vositalar, so‘zlar...) bo‘ysunadi va uning talabiga ko‘ra asar to‘qimasidan o‘z o‘mini oladi. Ayni paytda, bosh g‘oyaning maqsadini ochish uchun xizmat qiladi. Jumladan, birgina misolga murojaat qilaylik:

«0 ‘tkan kunlar»da Kumushning ko'zi yorishi (tug‘ishi)ga oz vaqt qolganda buvisi Oyshabibi vafot etadi. Natijada Oftob oyim va Mirzakarim qutidor — azadorliklari tufayli Kumushning tug‘ishi arafasiga yetib borolmaydilar (Holbuki, o‘zbek odatiga binoan qizning bi­rinchi tug'ishida onasi uning oldida boMishi kerak).

Bu holat - Kumushn­ing zaharlanishini (Oftob oyim bo‘lganida zaharlanish yuz bermagan bo'larmidi?) va halok bo‘lishini asoslaydi. Kumushning shu tarzdagi fojiasi esa XIX asrning ikkinchi yarmidagi hayotni — eng kirlik, qora kunlar ekanligini (ko‘rsatish orqali) isbotlaydi.


Download 346,28 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish