Andoza: Chig`atoy ulusi



Download 214,89 Kb.
Pdf ko'rish
Sana30.12.2021
Hajmi214,89 Kb.
#93323
Bog'liq
Chigʻatoy ulusi - Vikipediya



Chigʻatoy ulusi

Andoza:Chig`atoy ulusi



Chigʻatoy ulusi - Chingizxon tomonidan

2oʻgʻli Chigʻatoy va uning merosxoʻrlariga

hukmronlik uchun berilgan (1224)

hududning nomi. Chigʻatoy ulusi Qashqar,

Yettisuv va Movarounnahr yerlarini oʻz

ichiga qamrab olgan. Koʻchmanchilik

bilan shugʻullanuvchi moʻgʻullarning oʻtroq

aholini boshqarish tajribasi yoʻkligi bois




Chigʻatoyxon oʻziga tegishli ulusni

boshqarishni avval xorazmlik Maxmud

Yalavochga, soʻngra uning oʻgʻli

Masʼudbekka (1238—89) topshiradi. Oʻzi

esa umrining oxirigacha ukasi Oʻktoy

qoon saroyida bosh maslahatchi tarzida

faoliyat koʻrsatadi. Chigʻatoy ulusidan

olinadigan daromadlarning asosiy qismi

Horaqurumta joʻnatilgan. Qolgan qismini

mahalliy aholidan tayinlangan oliy hokim

ulus ehtiyojlari hamda qoʻshin xarajatlari

yoʻlida sarf qilish huquqiga ega boʻlgan.

Chigʻatoy ulusida ham Chingizxon barpo

etgan moʻgʻullar davlatidek mehnatkash

omma nafaqat moʻgʻul bosqoqlari,



dorugʻalari, balki mahalliy zodagonlar va

oqsuyaklar tomonidan ham ezilgan.

Dehqonlar, hunarmandlar, kosiblar,

chorvadorlar ilgaridan mavjud boʻlgan

soliqlardan tashqari moʻgʻullar joriy

qilgan yangi soliq va oʻlponlarni toʻlashga

majbur edi. Oxirokibat Chigʻatoy ulusining

qishloq va shaharlarida moʻgʻullarga va

yerlik zodagonlarga nisbatan noroziliklar

kuchaygan, qoʻzgʻolonlar boʻlib oʻtgan

(qarang Maxmud Torobiy qoʻzgʻoloni).

Chigʻatoy vafotidan soʻng Mangu qoon va

Botuxon Chigʻatoy ulusini mulk sifatida

tugatib, uni Tuli va Joʻji vorislari oʻrtasida

taqsimlashga kelishib olishgan. 1251 yil



imperiya poytaxti Qoraqurumda boʻlib

oʻtgan qurultoyda Mangu qoon etib

saylangach, chigʻatoy xonzodalarning

koʻpchiligi Oʻktoy qoon avlodlari qatori

qatl qilingan. Chigʻatoy ulusini Mangu

qoon va Botuxon boʻlishib olganlar.

Movarounnahr Botuxonga qaram boʻlib

qolgan. 13-asrning 60- yillarida

Chigʻatoyning 6farzandi Baydarning oʻgʻli

Olgʻu (1261—65) chigʻatoylar hokimiyatini

qayta tiklashga erishadi. Olgʻu vafot

etgach, uning vorislari — Muborakshoh va

Baroqxon mahalliy aholi bilan yaqinroq

munosabatda boʻlish maqsadida

musulmon dinini qabul qilganlar. 1266 yil



Chigʻatoy ulusi xoni qarorgohi Yettisuvdan

Movarounnahrga — Ohangaronga

koʻchiriladi. Baroqxon hukmronligi

vaqtida Xaydu koʻrsatmasiga muvofiq

Masʼudbek tomonidan Buxoro qayta

tiklanadi. 

Fargʻona vodiysida

 yangi


shahar — Andijonga asos solinadi.

Kebakxon (1318—26) davrida qarorgoh

Qashqadaryoga koʻchiriladi, qad. Nasaf

yaqinida Qarshi shahri barpo etiladi. Ulus

Erondagi kabi maʼmuriy birliklar hamda

soliq undiriluvchi tumanlarga (Fargʻona va

Qashqarda — oʻrchin) taqsimlanadi,

yagona pul birligi — kebakiyga oʻtiladi.

Ammo moʻgʻul mulklarini birlashtirish va



markazlashtirish maqsadida oʻtkazilgan

maʼmuriy va moliyaviy islohotlar siyosiy

tarqoklikka barham berishga qodir emas

edi. 14-asr oʻrtalarida Chigʻatoy ulusi

Movarounnahr va Moʻgʻulistonta boʻlinib

ketgan. 1370 yil Movarounnahrda Amir

Temur saltanatining oʻrnatilishi

chigʻatoiylar hokimiyatiga barham berdi.

Rashid adDin, Sbornik letopisey,

t.Dkn.2), t.2, M.L., 1952,1960; Bartold

V.V., Sochineniya, t.2(ch.2), M, 1964;

Mirzo Ulugʻbek, Toʻrt ulus tarixi, T.,

1996;Abulgʻoziy, Shajarayi turk, T.,

Adabiyot



1992; Oʻzbekiston xalqlari tarixi, 1j., T.,

1992. Hamidulla Dadaboyev.



Bayon Qulixon maqbarasi

 

Buxoro

Chig'atoy ulusi 1940-yil


Chig'atoy ulusi — 

Mo'g'il imperiyasidan

son'g 1266-yilda O'rta Osiyoda tashkil

topgan 


mo'g'il

 davlati. 1370-yilda Amir

Temur tomonidan tugatilgan.

Chingizxonning o'g'li Chig'atoy nomiga

atalgan. Chig'atoy ulusining rasmiy diniga

Islom


 dini aylangan.

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi

 (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.


  Soʻnggi tahrir 5 oylar avval Kagansky tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).


"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

title=Chig



ʻatoy_ulusi&oldid=21044

36

" dan olindi 



Download 214,89 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish