Amaliy mashg’ulot №1 Mavzu: pn-4-35 O‘rnatmaplugivaishchiorganlarikonstruksiyasinio’rganishvarostlashlariniamaldabajarish. Ishning mazmuni

AMALIY MASHG’ULOT №1

Mavzu: PN-4-35 O‘rnatmaplugivaishchiorganlarikonstruksiyasinio’rganishvarostlashlariniamaldabajarish.

Ishning mazmuni. O‘rnatma pluglarning tuzilishi va ularni rostlash usullari, o‘rnatma plugni xaydov traktoriga osish, yer xaydash chuqurligiga moslash va plug ramasini gorizontal tekislikdagi xolatini tamirlash usullari bilan tanishish.

Uskunavajixozlar. PN-4-35 o‘rnatmaplug, Traktorva plugostigaqo‘yishuchuntaxta, chizimcha.

Umumiyma’lumotlar

Plug – erga asosiy ishlov berish uchun mo‘ljallangan kishlok xo‘jalik kuroli. Pluglarlemexlivadisklibo‘ladi. Lemexlipluglaruznovbatidauchxilgaajraladi::

- dalalarni 18 smgachachukurlikdaxaydashuchunmo‘l-jallanganyuzayumshatgich-pluglar;

- dalalarni 25-30 smchukurlikdashudgorlaydiganumumiyishlargamo‘ljallanganpluglar;

- yangierlardaboglarbarpoetishuchunerni 40-60 smchukurxaydaydiganmaxsuspluglar. Bularjumlasigaplantajpluglar, butozor-tukayzorlarnixaydashgamo‘ljallanganpluglar, boxdorchilikvatokzorpluglarikiradi.

Lemexlipluglarag‘dargichlivaag‘dargichsizbo‘ladi. Lemexvaag‘dargichumumiystoykagabiriktirilib, plugninglemex-ag‘dargichlikorpusi deb ataladi. Xaydovagregatixarakatlangandalemex-ag‘dargichlikorpusninglemexituprokpalaxsalariniostidankirkadi, ag‘dargichesalemexdanuzatilayotganpalaxsaniaylantiribaxdaradivaaynivaktdauvalaydi. Pluglarningag‘dargichsizkorpuslarituprokpalaxsasiniostidanlemexbilankirkadi, axdarmasdanfakatuvalaydi, maydalaydi, palaxsalaro‘zxolatinisaklaydi.

Oddiy (umumiyishlargamo‘ljallangan) lemex-ag‘dargichlipluglartuprokpalaxsalarinikirkib, o‘ngtomongaaxdaradi.Tuprokpalaxsalarinifakato‘ngtomongaaxdaruvchipluglarningkamchiligishundaki,xaydovagregatiyonma-yon o‘tgandaxarakatusuligakarabxar gal yoochikegat, yokituprokuyumlanganmarzalarxosilbo‘ladi. Bundayshudgorniekishgatayyorlashdabuldozerlarvaboshkakurollarbilanishlovberishgatuxrikeladi. Bu kamchiliknibartarafetishuchuntekisxaydashpluglaridanfoydalaniladi.Bularaylanmakorpusli, klavishsimonkorpusli, mokisimonxarakatlanuvchivakorpuslari frontal joylashganpluglargaajraladi. Xozirasosanaylanmakorpuslipluglarishlatiladi.

O‘rnatmato‘rtkorpusli plug (1..1-rasm) bo‘ylamagryadillar2va Z-simonkashaklardantuzilganxamdabikrlikbalkasi1bilanmustaxkamlanganramadaniboratbo‘lib, xarbirgryadilgalemex-ag‘dargichlikorpus3 vachimkirkar4o‘rnatilgan. Ramadagioxirgikorpus-chimkirkarjuftioldidaerkinaylanadiganyassidisklipichok9o‘rnatiladi.

Plug korpusi (1.1-rasm,b) asosiyishchi organ bo‘ladi. Korpusningasosiykismlari: lemex 1, ag‘dargich3, dalataxtasi 2vastoyka4daniborat. Lemextuprokpalaxsasinigorizontaltekislikdaostidankirkib, unikismanparchalaydivaag‘dargichgauzatadi. Lemexlarikkixil: trapetsiyasimonvaiskanasimonbo‘ladi.

Plug korpusiningag‘dargichikirkilgantuprokpalaxsasinikushimcharavishdauvalash, kamida 128gaaylantiribaxdarishgamo‘ljallangan. Lemexvaag‘dargichbirgalikda «lemex-ag‘dargichlisirt»nitashkiletadi. Lemex-ag‘dargichlisirtlarto‘rtxil: silindrik, madaniy, yarimvintsimonvavintsimonbuladi. Bu sirtlarasosansilindroidalsirtyasovchilariningegatdevoribilanxosilkiluvchiburchaginingkiymatigavaburchakning



1.1-rasm.To‘rtkorpuslio‘rnatma plug sxemasi:

a-umumiytuzilishi: 1-bikrlik balkasi; 2-bo‘ylama gryadillar;3-er xaydash korpusi;4-chimkirkar; 5-barmoklar; 6-o‘rnatgichning osish ayrisi;7-tayanch xildirak; 8-vintli mexanizm; 9-diskli pichok; b-plugishchiorganlariningramadao‘zarojoylashishi: 1-lemex; 2-dala taxtasi; 3-ag‘dargich; 4-stoyka.

o‘zgarishkonuniyatigakarabbirbiridanfarklanadi. Bu burchakningkiymatimadaniyadargichlaruchun 40-45⁰, yarimvintsimonadargichlaruchun 35-40⁰.Lemexsirtigorizontga 25-30⁰kiyao‘rnatiladi.

Dalataxtasietagdevorigavatubiganisbatan 2-3⁰kiyao‘rnatiladi. Ishjarayonida plug dalataxtasiningtovonivositasidaegattubigatayanadi. Tuprokninglemex-ag‘dargichlikorpuslarga normal bosimiplugni chap (dala)tomongasiljitishgaintiladi. SHundadalataxtasining yon sirtiegatdevorigaishkala-nib, plugningto‘xrichiziklibarkarorxarakatlanishinita’minlaydi.

Korpusstoykasipo‘latdanquyiladiyokishtamplabtayyorlanadi.Ungalemex, ag‘dargichvadalataxtasibiriktiriladi.

CHimqirqarxamlemex-ag‘dargichlisirtdaniborat.Uninglemexisilindrik, ag‘dargichiesasilindroidalsirtgaega. CHimkirkartuprokpalaxsasining 8-12 sm li chimlikatlaminikirkib, egattubigatashlaydi.Uningkamrashkengligiasosiykorpuskamrashkengligining 2/3 kisminitashkiletadi.

CHimkirkarketidankelayotganasosiykorpustuprokkatlaminingkolgankisminikirkib, aylantirib, ilgaritashlanganchimlikatlamniko‘mibketadi. SHudgorlasholdidandalagasepilgango‘ngva mineral uxitlarxamtuprokkaaralashibko‘miladi.

Plug pichoxioxirgikatlamnivertikaltekislikdakirkib, egatdevoriningtekisvaegattubiningtozabo‘lishinita’minlaydi.Bu,ayniksa, tirkalmapluglarningsifatliishlashiuchunjudamuxim.

Plugningxildiragitayanchvazifasinibajaradivaxaydashchukurliginirostlashuchunxizmatkiladi. O‘rnatmapluglarbiryokiikkitatayanchxildirakbilanjixozlanadi. Bulardalabetidaxildiraydi.

Xaydashchukurligivintlimexanizm8ni (1.1-rasm, a) burab, rostlanadi. O‘rnatmaplugningtuprokkabotishiuchunlemextixibilandalabetiorasida 3-8⁰burchakbo‘lishi, shuningdekplugningoniyaylanishmarkazitraktoretakchikuprigining old tomonidajoylashishilozim. SHundaegattubidalemexningtixigorizontalxolatniegallaydi.Bungaerishishuchunplugnitraktorgaosishdatraktorzanjirlariva plug xildiragiostigataxtako‘yiladi. Taxtaningkalinligixaydashchukurligidan 1-2 smgakamrokolinadi.Vintlimexanizmniburab, barchalemexlartayanchsirtgagorizontalxolatdayotkiziladi.

Traktorgaosilganplugnitekismaydonchagatushirishdakuyidagikoidagaamalkilishkerak: gidrosistemaniboshkaruvchigidrotaksimlagichningo‘rtadagirichagini «erkin» xolatgatezo‘tkazish, bundarichagni «tushirish» xolatidatutibkolmaslikkerak, aksxolda plug gidrotsilindryordamidamajburiytushadivagidroko‘targichningkuchlibosimita’sirida plug sinishimumkin.

Ishvaktidaplugningtayanchxildiragidalaningrelefiga, ya’ni past-balandliklarigaerkinmoslanibxarakatlanishilozim. SHuninguchun plug ishxolatidatraktorninggidrosistemasibilangidravlikalokadabo‘lmaydi;gidrotaksimlagichningzolotnigi «erkin» xolatgao‘rnatilganbo‘ladi. SHuninguchuntraktorninggidroko‘targichifakatplugni salt xolatgako‘ta-rishdaishlatiladi.Plug ishxolatigao‘zoxirligita’siridatushadi.

O‘rmalovchizanjirlitraktordagiketingio‘rnatishmexanizminingtortkilaritransmissiyaningkorpusiga (traktorasosiga) ikkinuktadabirlashtiriladi.

Plugniishxolatdan salt xolatgako‘tarishdatraktorninggidrosistemasidagigidrotaksimlagichningrichagi «ko‘tarish» xolatigatezo‘tkaziladi, bundarichag «tushirish» va «neytral» xolatlardatutibkolinmasligilozim.

O‘rnatmapluglar 2 klasstraktorigaosilgandao‘rnatishmexanizminingtortkilaritraktorasosigauchnuktadabirlashtiriladi.

Plugningegatdabarkarorxarakatlanishiuchunplugnitraktorgaosishdakuyidagikoidagaamalkilinadi: tortishkuchiningta’sir (yo‘nalish) chizixi (1.2-rasm) plug oxirlikmarkaziningizi (OMI) 0₂nuktanivapastkibo‘ylamatortkilarningtraktorasosigabirlashtirishnuktasiSH nikesibo‘tishilozim. Plugnigoxirlikmarkazifazodabo‘ladi. Uningtayanchsirtgaproeksiyasi OMI deb ataladi.Plugning OMI birinchivaoxirgilemexlarningtumshuklarinitutashtiruvchituxrichizikningo‘rtakismidajoylashadi. Traktoroxirlikmarkaziningizi0₁dan0₂gachato’g’richiziqchizib, tortqilarbirlashtiriladiganSHnuktaningbo‘ylamasimmetriyaukidanchetlashishAmasofasiniva plug osgichi6 (1.1-rasm,a) ningegatdevoridanuzokligiBmasofanianiklaymiz. Amasofako‘rpuslarsonigaboxlikbo‘lib, to‘rtkorpuslio‘rnatmapluglaruchun 150 mm nitashkiletadi. Markaziyyukorigitortkixamko‘ndalangukdao‘ngtomonga 150 mm gasiljitiladi.

Plugningo‘zitraktorningtortkilarigauchnuktadasharnirlibirlashtiriladi:osgichningyukoriuchi6 (1.1-rasm,a) markaziytortkiga, barmoklaresapastkibo‘ylamatortkilargabirlashtiriladi.

1.2-rasm.To‘rtkorpuslio‘rnatmaplugnizanjirlitraktorgaosishsxemasi:

1-egat devori; 2-o‘rmalovchi zanjir; 3-tayanch xildirak; 4-korpus.

Nazoratsavollari

1. 
   Pluglarqandaymaksaddakullaniladi?
   
2. 
   Pluglarningqandayturlaribor?
   
3. 
   Plugqandaykismlardantuzilgan?
   
4. 
   Pluglartraktorgaqandaytartibdaosiladi?