Amaliy fanlar va maktabdan tashqari ta`lim” kafedrasi amaliy fanlardan dars ishlanmalari yozish tartiblari



Download 1,26 Mb.
bet1/3
Sana08.09.2017
Hajmi1,26 Mb.
#20317
  1   2   3
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI

XORAZM VILOYAT XALQ TA`LIMI XODIMLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI

Amaliy fanlar va maktabdan tashqari ta`limkafedrasi




AMALIY FANLARDAN DARS ISHLANMALARI YOZISH TARTIBLARI

(Metodik qo`llanma)

Urganch - 2015

Ushbu metodik qo`llanma umumta`lim maktablari amaliy fan o`qituvchilari dars jarayonlarini samarali tashkil qilishlari uchun dars ishlanmalari yozish bo`yicha nazariy va amaliy bilimlarini mustaxkamlashga qaratilgan bo`lib, kelajakda yoshlarni yuksak salohiyatli kadrlar qilib tarbiyalashni maqsad qilib qo`yadi.

Metodik qo`llanma umumiy o`rta ta`lim maktablari va kasb-hunar kollejlari o`qituvchilari dars ishlanmalari yozishlari uchun va darslarni samarali tashkil qilishlari uchun foydali manba bo`lishi mumkin.

Tuzuvchi: Kenjayev Sherzod Mammatjumayevich

Taqrizchilar: UrDU Pedagogika fakulteti “Mehnat

ta`limi” kafedrasi dots. p.f.n. R.Rajabov


“Amaliy fanlar va maktabdan tashqari

ta`lim” kafedrasi katta o`qituvchisi

S.Qazaqova

Ushbu metodik qo`llanma kafedraning 2015 yil 4 martdagi 3- sonli yig`ilishida muhokama etildi va nashrga tavsiya qilindi.

Xorazm VXTXQTMOIning ilmiy kengashi yig`ilishida tasdiqlandi va 2015 yil 31 martdagi 1-sonli bayonnomasi bilan chop qilishga ruxsat berildi.



© Sh.M.Kenjayev

© XVXTXQTMOI, 2015 y.

Mundarija
1. Kirish................................................................................................................4-bet

2. Umumta`lim maktablarida dars ishlanmasi yozish bo`yicha yo`l qo`yilayotgan kamchiliklar va o`qituvchilarga tavsiyalar...........................................................5-bet

3. O`qituvchining darsga tayyorgarligi.................................................................6-bet

4. Dars maqsadlarini belgilash..............................................................................6-bet

5. Dars ishlanmasining texnologik xaritasini tuzish.............................................8-bet

6. Darsning texnologik xaritasi namunasi.............................................................9-bet


7. Dars bosqichlari mazmuni………………………….......................................10-bet

8. Mehnat ta`limi fanidan dars ishlanma namunalari. Metallga ishlov berishda qo`l asbob-uskunalari, moslamalarining tuzilishi va turlari, vazifalari, foydalanish qoidalari. Chilangarlik dastgohi. O`lchash va rejalash asboblari.......................13-bet

9. Oyoq yuritmali tikuv mashinalarining tuzilishi..................................................... 23-bet

10.Jismoniy tarbiya fanidan dars ishlanma namunalari.Yengil atletika. 60 metrga yugurish texnikasini o’rgatish……................................................................... 32-bet

11. Kurash. “Orqadan chalish” usuli bilan tanishish…………………………36-bet

12. Foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro`yxati………………………….39-bet



1.Kirish.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning maqsadi – ta`lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o`tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to`la xolos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma`naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi, yuqori malakali kadrlar tayyorlash milliy tizimini yaratishdir. Bu esa, o`z navbatida, ta`lim jarayoniga boshqacha nazar bilan qarashni talab etadi. Dunyoga yangi ko`z bilan qaraydigan, uddaburon, ishning ko`zini biluvchi, xullas, xar tomonlama yetuk mutaxassis kadrlarni tayyorlash, respublikamiz pedagoglari oldida turgan eng muxim va ma`suliyatli vazifadir. Bu vazifani qanday amalga oshirish “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” va “Ta`lim to`g`risida”gi qonunda aniq ko`rsatib berilgan. Xozirda bunday ulkan vazifani sharaf bilan bajaradigan, zamonaviy va jahonning eng ilg`or ta`lim texnologiyalari bilan qurollangan pedagog kadrlarga bo`lgan ehtiyoj kundan kunga ortib bormoqda.

Zamon talablariga javob beradigan bunday kadrlarni tayyorlash uchun avvalambor dars jarayonlarini tanqidiy qayta ko`rib chiqish hamda dars jarayonida imkon qadar ilg`or pedagogik texnologiyalardan va axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanish zarurdir.

Hozirgi vaqtda pedagogik texnologiya “ta`lim berishning texnik vositalari yoki kompyuterdan foydalanish sohasidagi tadqiqotlardek qaralmay, balki bu ta`limiy samaradorlikni oshiruvchi omillarni tahlil qilish yo`li orqali, yo`l va materiallarni tuzish hamda qo`llash orqali, shuningdek qo`llanilayotgan usullarni baholash orqali ta`lim jarayoni prinsiplarini aniqlash va eng maqbul yo`llarini ishlab chiqish maqsadidagi tadqiqotdir”.

Har bir yo`l va vosita o`qituvchi tomonidan, u intilayotgan, yakuniy natijaga erishishga ko`rinarli qo`shgan hissasi tomoni bilan baholanishi zarur.



Umumta`lim maktablarida dars ishlanmasi yozish bo`yicha yo`l qo`yilayotgan kamchiliklar va o`qituvchilarga tavsiyalar.
Ko`pgina kuzatishlardan shu narsa ma`lum bo`lidki umumta`lim maktablarining amaliy fan o`qituvchilari dars ishlanma yozish jarayonida bir qancha kamchiliklarga yo`l qo`yishar ekan. Bu kamchiliklar esa Xalq ta`limi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan “Dars muqaddas” tavsiyalarni to`liq tushunmashlik va ma`suliyatni xis qilmaslik oqibatida kelib chiqmoqda. Bizning maqsadimiz umumta`lim maktablarining amaliy fan o`qitiuvchilari tomonidan yo`l qo`yilayotgan kamchiliklarni bartaraf qilish va dars jarayonlarini samrali tashkil qilish uchun o`qituvchilarning savodxonliklarini oshirishdan iboratdir.

Umumta`lim maktablarida dars ishlanmasi yozish jarayonida yo`l qo`yilayotgan kamchiliklar sifatida ularning dars maqsadlarini to`g`ri qo`yishga qiynalayotganliklarini, dars o`tish uchun zarur bo`lgan no`ananaviy ta`lim metodlarini talab darajasida bilmasliklarini, dars bosqichlarini bilmasliklarini, darsning xar bir bosqichida qilinadigan ishlarning mazmunini anglamaganliklari va shunga o`xshagan bir qancha kamchiliklarni keltirish mumkin. Bu kamchiliklar, tuzatish mumkin bo`lgan kamchilik bo`lib, bularni tuzatish uchun avvalambor o`qituvchi o`z ustida doimiy ravishda ishlashi, “Dars-muqaddas” tavsiyalarini mukammal o`rganib chiqishi, ilg`or pedagoglarning ish tajribalarni o`rganishi, ularning darslariga kirib metodik taxlillar olib borishi, ilmiy-metodik jurnallarni doimiy ravishda o`qib turishi lozimdir. Bundan tashqari zamonaviy o`qituvchi axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalana olishi(Microsoft Word, Exsel, Power Point dasturlarida ishlay olishi, kompyuter va uning qo`shimcha qurilmalaridan foydalana bilishi), fanga oid iternet ma`lumotlarni qidirib topish va dars jarayonida ulardan samarali foydalanish yo`llarini bilishi lozimdir.



O`qituvchining darsga tayyorgarligi.
“Dars-muqaddas” tavsiyalariga asosan o`qituvchining darsga tayyorgarligi shartli ravishda ikkiga bo`linadi:

-o`z fani yuzasidan umumiy tayyorgarlik;

-xar bir darsga kundalik tayyorgarligidan iboratdir.

O`qituvchining darsga tayyorgalik ko`rishi darsning sifatli o`tishi uchun g`oyat samarali ta`sir etib bu jarayon nihoyatda zarurdir.

O`qituvchining darsga umumiy tayyogarligiga uning fan bo`yicha DTSlari, o`quv dasturi, o`quv rejasi bilan, fanga oid ilmiy, metodik adabiyotlar bilan tanishganligi, ko`rgazma materiallar, o`quv jixozlarini o`rganganligi va qo`llay bilishi, ilg`or o`qituvchilarning ish tajribasini o`rganganligi kiradi.

Darsga kundalik tayyorgarlik esa taqvim-mavzu rejadan o`tiladigan dars mavzusi va vaqtini aniqlash, DTS va o`quv dasturlaridan o`tilayotgan mavzuda qanday bilim, ko`nikma, malakalar shakillantirilishini aniqlash, shu asosda dars maqsadlarini belgilash, dars o`tish uchun texnik vositalar, ko`rgazmali qurollar, didaktik materiallar tayyorlash, adabiyotlarni o`rganish, dars o`tish metodlari bilan tanishish va dars ishlanmasi yozish jarayonlaridan iboratdir.


Dars maqsadlarini belgilash.

Ko`pchilik xollarda fan o`qituvchilari dars maqsadlarini belgilashda maqsad bu – “biz intilayotgan narsa”, “oldimizga qo`ygan reja, ish”, “orzu” deb ta`rif beradilar.

O`zbek tilining izohli lug`atida maqsad bu – “Erishish, amalga oshirish uchun ko`zda tutilgan narsa” deb yozilgan.Soddaroq qilib aytganda, maqsad bu – biz erishmoqchi bo`lgan natija.

Ta`lim jarayoniga nisbatan olganda, maqsad- ta`lim jarayoni ishtirokchilari (ya`ni o`qituvchi va o`quvchilar) dars yakunida erishishni ko`zlagan natijadir.

“Dars-muqaddas” tavsiyalariga asosan bugungi kunda dars jarayoniga 3 xil maqsad qo`yiladi. Bular

-ta`limiy maqsad

-tarbiyaviy maqsad

-rivojlantiruvchi maqsadlardir.

O`qituvchining o`z darsi oldiga qo`ygan maqsadlari DTS talablari asosida belgilanishi lozim.

Ta`limiy maqsad (O`quvchilarning bilim, ko`nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakllantirish ko`zda tutilgan holda belgilanadi) o`quvchilar egallashi lozim bo`lgan bilimlar hajmini belgilaydi.U quyidagicha bo`lishi mumkin: “O`quvchilar yog`och turlari haqida tushunchaga ega bo`ladilar” ,”Xalq xunarmandchilik turlari haqidagi bilimlarini kengaytiradilar” va h.k.

Tarbiyaviy maqsad (Shaxsning qanday sifatlari shakllantirilishi ko`rsatiladi (axloqiy estetik,ekologik tarbiya berish, Vatanga sadoqat, mehnatni ulug`lash, do`stona munosabatni tarbiyalash)) o`quvchilarda tarbiyalanishi lozim bo`lgan ma`naviy – axloqiy sifatlarni belgilaydi. Masalan “O`quvchilarda tabiatga ehtiyotkorona munosabatda bo`lishni tarbiyalash”, “O`quvchilarda hunarmandlar tomonidan yasalgan hunarmandchilik buyumlaridan zavqlanish madaniyatini shakillantirish ” va h.k.

Rivojlantiruvchi maqsadda (O`quvchilar aqliy faoliyatning qanday shakllarini (materiallarga ishlov berish, jihozlardan foydalanish) va qanday rivojlantiruvchi natija berishi ifodalanadi (nutqni, fikrni o`stirish, harakatlarni rivojlantirish)) o`quvchilar ega bo`ladigan ko`nikma va malakalar ko`rsatiladi. Masalan “O`quvchilar yog`ochlarni turlarini bir-biridan farqlashni o`rganadilar”, “Xalq hunarmandchilik turlaridan “Yog`och o`ymakorligi” bo`yicha mahsulot yasash ko`nikmalarini rivojlantiradilar” kabi aniq, erishib bo`ladigan maqsad qo`yish lozim.
Dars ishlanmasining texnologik xaritasini tuzish.
Texnologik xarita-bir soatlik dars ishlanmasining o`qituvchi foydalanishi uchun qulay sxemasi bo`lib, darsni tashkil etishda tushuncha va bilimlarning muayyan izchilligi va axborotli modellarini o`rganish usullari, yo`llari, ko`rsatmalari hamda ko`rgazmali-texnologik topshiriqlar yig`indisidan iborat. (Darsning texnologik xaritasi matn yoki jadval shaklida yozilishi mumkin).

Texnologik xaritada dars o`tilayotgan sana, sinf, fan nomi ko`rsatilishi lozim. Parallel sinflar uchun bitta mavzuga bitta dars ishlanmasi yozish yetarli xisoblanadi. Dars mavzusi taqvim-mavzu reja asosida olinadi. Mavzuga ajratilgan soatlar soni ko`rsatiladi. Dars shakli nazariy yoki amaliy ekanligi ko`rsatiladi(taqvim-mavzu rejaga asosan). Dars turi(yangi tushuncha, bilimlarni shakillantiruvchi; o`quvchilarni BKMlarini rivojlantiruvchi; umumlashtiruvchi; o`quvchilar egallagan BKM larini tahlil, nazorat qiluvchi darslar) ko`rsatiladi. Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar(an`anaviy, noan`anaviy, interfaol) ko`rsatiladi. (Izoh: Dars metodlarini tanlashda shu narsaga alohida e`tibor berish kerakki, albatta dars jarayonida no`ananaviy ta`lim metodlaridan foydalanish zarur, chunki no`ananaviy ta`lim metodlari o`quvchilarni ko`proq ishlashga, o`qishga, fikrlashga, xulosalar chiqarishga va faollikka undaydi). Texnologik xaritada yana dars jarayonida foydalaniladigan jixozlar(texnik vositalar, ko`rgazmali va didaktik materiallar) va darsning maqsadlari(ta`limiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi) ko`rsatiladi. Navbatdagi bandga esa dars yakuniga yetgach darsdan kutilayotgan natijalar aks ettiriladi.

Texnologik xaritaning pastki qismida esa dars jarayoni bosqichlari ko`rsatilgan bo`lib o`qituvchi tomonidan xar bir bosqichda bajariladigan ishlar mazmuni, xar bir bosqichda qo`llaniladigan metodlar va bu bosqich uchun ajratilgan vaqt taqsimoti ko`rsatiladi.


Download 1,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish