Турк адабиёти тарихи

Tuk xalq og‘zaki ijodi haqida

T U R K U

Turkular maxsus bir ohang, musiqa jo‘rligida aytilgan xalq qo‘shiqlaridir. Qadimda butun xalq qo‘shiqlarini ham turku deb atashgan. Turkularning asosiy mavzusi atrof muhit, tabiat, yoki biror voqea ta’sirida paydo bo‘lgan tuyg‘ularni tilga ko‘chirishdir. Shu jihatdan mavzu rang-barang. Asosiy fikr bir misrada bo‘lib, boshqa misralar shu fikrni to‘ldiradilar. Anonim xalq adabiyotining nazmiy shakli bo‘lgan turku ko‘pincha 11 hijoli bo‘lib,

___________ a

___________ a

___________ a

___________ x

___________ x

___________ v

___________ v

___________ v

___________ x

___________ x
___________ s

___________ s

___________ s

___________ x

___________ x
tarzida qofiyalanadi. Anadolu turkulari xalq orasida mashhur. Turkular turli mavzuda - sevgi, tabiat, go‘zallik, ayriliq, o‘lim va hokazo mavzularda bo‘lishi mumkin. Turkularda har banddan so‘ng bog‘lovchi misralar bo‘ladi. Bu misralar kavushtak deb ataladi (sharqiylardagi naqorat kabi). Turkular millatning tarixi, urf-odatlari, an’analarining o‘ziga xosligini ko‘rsatuvchi milliy nazm shaklidir. Turkiyaning viloyatlarida turkular naqorat misralariga ko‘ra bo‘zlak, koshma, xo‘yrat, chuqurova nomlari bilan ham ataladi. Turkularning muayyan bir qoidasi yo‘q. Ba’zi misralar sarbast bo‘lib, naqorat band o‘rtasida kelishi ham mumkin.