O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNALOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDA TOSHKENT AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI
“AKT SOHASIDA IQTISODIYOT VA MENEJMENT” FAKULTETI
‘’POCHTA ALOQA TEXNOLOGIYALARI’’ KAFEDRASI
MUSTAQIL ISH 1
Mavzu: n-tartiblo determnantni hisoblash usullari (Laplas teoremasi).
Teskari matritsani elementar almashtirishlar yordamida hisoblash.Ortogonal matritsalar va ularning xossalari.
Bajardi: “AKTSIM” fakulteti, “Pochta
Aloqa Texnologiya ta’lim yo’nalishi,
1-bosqich, 131-18 guruhi talabasi
Timirov Ilhomjon Qobiljon o’g’li_______________
2018 yil
Mavzu: n-tartiblo determnantni hisoblash usullari (Laplas teoremasi).
Teskari matritsani elementar almashtirishlar yordamida hisoblash.Ortogonal matritsalar va ularning xossalari.
II –Tartibli determinantla
Ta’rif-1. Agar a11,a12,a21,a22 sonlar berilgan bo’lsa, shu sonlar orqali aniqlangan a11 a12 - a21a22 songa
II-tartibli determinantlar deyiladu va quyidagicha belgilanadi:
a11,a12,a21,a22 larga determinantlar elemetli, a11,a12 –determinantning brinchi, a21,a22 larga ikkinchi yo’l elementlari deyiladi. a11, a22 determinantning bosh,
a21,a22 larga esa determinantning yordamchi diagonal elementlari deyiladi.
III –Tartibli determinantla
songa 3-tartibli determinantlar deyiladi
Xisoblash usullari
III-tartibli determinant uchta yo’l va uchta ustun elementlaridan iborat bo’lib, hammasi bo’lib 9 ta elementdan tashkil topadi.
quyidagi birinchi i indeks yo’lning tartibini, ikkinchi indeks j esa ustunning tartibini bildiradi.
Har bir determinant biror aniq sonni ifodalaydi, va uni quyidagi usullar bilan aniqlash mumkin
Uchburchaklar usuli
Diagonallar usulli
Yuqori tartibli determinantlar
Yuqori tartibli determinantlarda ham yo’l, ustun, diagonal, element tushunchalari o’z kuchini saqlab qoladi. Agar m=n bo’lsa, n-tartibli determinant oldi va uning elementlari soni n*n ta bo’ladi. n-tartibli determinant ham biror aniq sonni ifodalaydi. Yuqori tartibli determinantlarni hisoblashda minor va algebraik to’ldiruvchilardan foydalaniladi
Minor va algebraik to’ldiruvchilar
Ta’rif: Biror n-tartibli determinantning aij elementining minori deb, shu element turgan yo’l va ustunini o’chrishda hosil bo’lgan (n-1)-tartibli determinantga aytiladi
Algebraik to’ldiruvchi
Ta’rif: n-tartibli determnantning aij elementining algebraik to’ldiruvchisi deb shu element minorining (-1)i+j ishora bilan olingan qiymayiga aytiladi va u Aij orqali belgilanadi.
Aij=(-1)i+j Mij
Determinantning xossalari.
Yuqori tartibi determinantlar
ko’rinishdagi simvolga yuqori tartibli determinant deyiladi. Bu yerda ham, yo’l, ustun, diagonal, elment tushunchalari o’z kuchini saqlab, qoladi. Agar m=n bo’lsa, n-tartibli determinant oldi va uning elementlari soni n2 ta bo’ladi. n-tartibli determinant ham biror aniq sonni ifodalaydi. Yuqori tartibli determinantlarni hisoblashda minor va algebraik to’ldiruvchilardan foydalaniladi
Do'stlaringiz bilan baham: |