A’jiniyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq instituti

A’jiniyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq instituti

"Baslawish ta’lim" fakulteti "Baslawish tálim hám sport tárbiyalıq is" tálim baǵdarı 4-B topar talabası Ábdinayimova Dilfuzanıń Baslawısh tálim pedagogikası, innovaciyası hám integiraciyası páninen
Óz betinshe jumısı
Tema: «Baslawısh tálim pánlerin oqıtıw procesinde shıǵıs oyshılları miyraslarınan paydalanıw»

J o b a:

• A’yyemgi da’wirlerden VII-a’sirge shekemgi da’wirdegi ustaz, sha’kirt haqqinda pedagogikaliq pikirler.
• Shigis danishpanlarinin’ ustaz sheberligi haqqindagi pikirleri.
• Shıǵıs oyshıllarınıń balanı tárbiyalawdaǵi pikirleri

Tayanish tu’sinikler:

Ustaz, sha’kirt, oqitiwshi- ustaz sheberligi, oqitiwshi ha’m sha’kirt araligi qatnas, ta’rbiyaliq ta’sir ko’rsetiw, so’z sheberligi ha’m ma’deniyati, pedagogikaliq talant.

Orta Aziyada a’yyemgi ha’m qulshiliq da’wirlerde bala ta’rbiyasinda na’siyat, ma’jbu’rlew, qorqitiw ha’m basqa da usillardan paydalangan. Bul usillar balanin’ isine baha beriw na’tiyjesinde tu’sindiriw isleri jeke ha’m topar tu’rinde a’melge asirilgan.

Orta Aziyada a’yyemgi ha’m qulshiliq da’wirlerde bala ta’rbiyasinda na’siyat, ma’jbu’rlew, qorqitiw ha’m basqa da usillardan paydalangan. Bul usillar balanin’ isine baha beriw na’tiyjesinde tu’sindiriw isleri jeke ha’m topar tu’rinde a’melge asirilgan.

«Avesto» adamlardi ta’rbiyalawdagi maqset olardi jaqsiliq etiwge u’yretiw ha’m turmistagi jaqsi islerdi rawajlandiriw dep belgilegen. Bul ushin adamlar siylasiqli, jaqsi ma’mle, qayir saqawatli, miynet su’ygish boliwi kerek.

«Avesto» adamlardi ta’rbiyalawdagi maqset olardi jaqsiliq etiwge u’yretiw ha’m turmistagi jaqsi islerdi rawajlandiriw dep belgilegen. Bul ushin adamlar siylasiqli, jaqsi ma’mle, qayir saqawatli, miynet su’ygish boliwi kerek.

Shigis danishpanlari:

• Farabiy
• Beruniy
• Ibn-Sino
• Yusuf xos xojib
• A.Yugnakiy
• X.A.yassawiy h.t.b.

9-su’wret.

Mugallim ushin ta’lim-ta’rbiya ju’rgiziw usili ko’p ekenligin, bunin’ eki tu’ri: 1. Tu’sindiriw. 2.Ma’jbu’rlep, shara ko’riw basli usillar ekenligin eskertedi. Mugallim sha’kirtine qatnasta qatal, yaki ku’ta’ bosan’ bolmawi kerek, sebebi ogada qabil boliw oqiwshilardin’ mugallimge degen jek ko’riwshiligin tuwdiradi. Al ju’da’ bosan’liq ustazga ha’m ol oqitip atirgan pa’nge mensinbewshiligin payda etedi.
Abu Nasr al Farabiy

10-su’wret.

«Ilim tu’rlerin adamlardin’ tirishilik turmisindagi za’ru’rlikleri dun`yaga keltiredi» dep jazadi. Jaslar ilimnin’ tabislarin o’zlestirip, ilimdi tagida rawajlandiriwi ha’m izgi a’wladlarga u’yretiwi kerek dedi. Sol sebepli ilim u’yretiwde ustazlardin’ roli u’lken ekenligin, onin’ jetik bilimli adamlar boliwi, eger ustaz teren’ bilimli bolmasa, sha’kirtleride ilim tarawinda shala sawat bolatuginin eskertip: «mugallim qanday bolsa oqiwshisida sonday boladi»-dedi. Onin’ pikirinshe` «Bilim qaytalaw ha’m ta’kirarlawdin’ jemisi».

Abu Rayxon Beruniy

Mirza Ulug’bek

• Oqıtıw principleriniń teoriyalıq hám ámeliy máselelerin islep shıǵıwda ullı alım Uluǵbek belgili orındı iyeleydi. Ol teoriyanıń ámeliyat penen baylanısı hám sistemalılıq principleriniń tiykarın saldı.
•  

11-su’wret.

ABU ALI IBN SINO

«Oqitiwshi balalarga ta’lim bermesten aldin olardin’ minez-qulqin u’yreniwi ha’m bilimlerin tekseriwi kerek. Da’slep ol oqiwshinin’ nege qizigatuginligin tekserip son’ ogan o’ner yamasa bilim tu’rin usiniwi kerek dep ko’rsetti. Ta’rbiyashi rasgo’y, a’dil, taza kiyinetugin ha’m biliw za’ru’rligin atqaradi. Ol jas a’wladti oqitiwda ha’m ta’rbiyalawda aldina bir qansha talaplar qoyadi. Onin’ pikirinshe:

12-su’wret.
Mugallim
oqiwshilar
ta’limdi
qalay o’zlestirip
atirganin baqlap
bariw kerek.
Oqitiw
protsessinde
mugallim
ha’r qiyli
usillardi
Qollaniwi
kerek.
Ta’rbiyashi
oqiwshinin’
este saqlawi
ha’m basqa
qa’biletlerin
biliwi
kerek.
ta’rbiyashi
balalardi
ta’rbiyalawda
tiyisli sharalardi
ko’riwi, o’tkenlerdi
ta’kirarlawdi
ma’jbu’r etiw
arqali olardi
pa’nge qiziqtiriw
kerek.
ta’rbiyashi o’z
pikirin bayan
etiwden aldin
ma’selenin’
ma’nisine o’zi
tu’sinip aliwi
keyin oni qisqa
aniq etip, a’debiy
tilde tu’sindiriwi
kerek. Ko’p
so’ylemewi
kerek, dep
tu’sindiredi.
Ta’rbiyashi balalar menen sa’wbette to’mendegishe boliwi kerek.

13-su’wret.

Aliysher Nawayi
Jaslarga teren’ bilim beriwde mugallimler ha’m
ustazlardin’ o’zleri bilimli ta’rbiyali boliwi kerek deydi.
Bir ku’shli adam bir jas balani saqlawga a’zzilik etedi.
Oqitiwshi bolsa bir waqitta ilim ha’m a’dep u’yretedi.
Eger, sha’kirt patshaliqqa erisse de mugallimge qulliq
qilsa arziydi. Ta’rbiya ha’m bilim ata-ana ha’m oqitiwshi
ta’repinen beriliwi kerek dep aytadi.