Aholi migratsiyasi

---

Aholi migratsiyasi

Aholi migratsiyasi – aholining yashash

joyini oʻzgartirishi bilan bogʻliq koʻchishi.

Aholi migratsiyasi aholining muhim

muammolaridan biri boʻlib, unta

kishilarning oddiy mexanik koʻchish

harakati deb emas, balki ijtimoiy-iqtisodiy

hayotning koʻp tomonlarini qamragan

murakkab ijtimoiy jarayon sifatida

qaraladi. Aholi migratsiyasi. aholini

joylashishi, yerni xoʻjalik jihatdan

oʻzlashtirish, ishlab chiqaruvchi kuchlarni

rivojlantirish, irqlar, tillar va xalqlarning

---

paydo boʻlishi va aralashib ketish

jarayonlari bilan bogʻliq. I.CH.NI

joylashtirishdagi oʻzgarishlar bevosita

mehnat resurelarini hududiy qayta

taqsimlash extiyojini keltirib chiqaradi,

bunga esa migratsiya yordamida

erishiladi.

Yoʻnalishiga koʻra tashqi aholi

migratsiyasi va ichki aholi migratsiyasi

farqlanadi. Tashqi aholi migratsiyasi

mamlakatdan chiqib ketish (muhojirlik),

ichki Aholi migratsiyasi esa mamlakat

doirasida, viloyat va tumanlararo yashash

joyining oʻzgarishi. Migratsion

jarayonlarda ishtirok etuvchilar – migrant

(muhojir)lar, migratsiya oqimi

---

shakllanuvchi hudud – migrantlar

chiquvchi, ular borgan hudud –

migrantlar oʻrnashuvchi region deyiladi.

Muayyan mamlakatdan boshqa biron-bir

mamlakatga aholining koʻchib ketish

jarayoni emigratsiya, unda ishtirok

etganlar esa emigrantlar deyiladi. Va,

aksincha biron bir boshqa mamlakatdan

maʼlum mamlakatga aholining koʻchib

kelishi immigratsiya, unda ishtirok

etganlar immigrantlar (kelgindilar)

deyiladi.

Aholi migratsiyasi doimiy (turar joyni uzil-

kesil oʻzgartirish), vaqgincha (shartnoma

asosida maʼlum muddatga ishga,

oʻqishga va boshqa sabablar bilan

---

mamlakatdagi bir maʼmuriy-hududiy

birlikdan boshqasiga borish, yoxud

xorijga ketish), mavsumiy (iqtisodiyot

tarmoklari – qishloq xoʻjalik, undiruvchi

sanoat sohasi yumushlari, davolanish,

dam olish va boshqa sabablarga koʻra

koʻchish), mayatniksimon (mokisimon)

(ertalab ishga, oʻqishga ketib, kechqurun

uyiga qaytib kelish) migrasiya turlari

boʻladi. Maʼlum vaqt davomida hududga

koʻchib kelgan va koʻchib ketgan kishilar

soni oʻrtasidagi farq migratsiya saldosi

deyiladi. Baʼzan migratsiyaga turizm,

kurortga borish, ziyorat, shuningdek

mokisimon qatnovchilarni ham kiritadilar,

lekin turar joyni oʻzgartirmagani uchun

---

ularni Aholi migratsiyasiga kiritish

mumkin emas.

Qishloq aholisi hisobiga shaharlarda

yashovchi aholining toʻxtovsiz oʻsib

borish tendensiyasi ham mavjud.

Qishloqlarda yashash sharoitining

shaharlarga nisbatan maʼlum darajada

noqulayligi, uning ayniqsa yoshlarni

iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy jihatlardan

toʻla qondira olmasligi bu tendensiyaga

sabab boʻladi.

Oʻzbekistonda aholi migratsiyasi jarayoni

yangi zavod va fabrikalarning qurilishi,

50–60-yillarda Navoiy, Zarafshon,

Uchquduq, Bekobod, Angren, Olmaliq,

Yangiyer va boshqa sanoat

---

shaharlarining barpo etilishi hamda ularni

ishchi kadrlar bilan taʼminlash

maqsadida shoʻrolar davrida SSSRning

markaziy sanoat rayonlaridan aholini

ommaviy koʻchirib keltirish hisobiga

boʻldi. Natijada bu sha-harlarda tub joy

aholisi ozchilikni tashkil etib, koʻpchiligi

Respublika tashqarisidan yoʻllanma bilan

kelgan kishilar boʻldi. 1966-yilgi Toshkent

zilzilasidan soʻng Toshkent shahri aholisi

ham ikki baravardan ziyod ortdi. Urush

yillarida oʻz yurtlaridan qochoq boʻlganlar

va badargʻa qilinganlar ham

Oʻzbekistonda qoʻnim topdilar.

Aholi migratsiyasi jarayoniga tarixiy va

milliy anʼanalar ham taʼsir koʻrsatadi.

---

Oʻrta Osiyo xalqlarida, jumladan

oʻzbeklarda tugʻilib oʻsgan joyga mehri

balandligidan migratsiyaga moyillik

ancha sust

[1]

.

1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent 2000-yil

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Manbalar

---

  Soʻnggi tahrir 3 yillar avval PlanespotterA320 tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Aholi_migratsiyasi&oldid=2

014002

" dan olindi