Адабиёт назариясига оид энг муҳим атамалар изохи

АДАБИЁТ

ҚЎЛЛАНМА

(Адабиёт назарияси, ўзбек ва жаҳон
адабиёти намояндалари маълумот)

Адабиёт назариясига оид энг муҳим атамалар изохи

Адабиёт – арабча сўз бўлиб, “одоблар йиғиндиси” деган маънони билдиради. Адабиёт деганда кенг маънода – барча ёзилган нарсалар, тор маънода – бадиий асарлар тушунилади.
Адабиётшунос – бадиий асарларни ўрганиш билан шуғулланувчи шахс.
Адабиётшунослик – бадиий адабиёт тўғрисидаги фан.

Адабий тур – бадиий асар хили.4 та адабий тур мавжуд –лирик, эпик, драматик, махсус турлар. Лирик ва эпик тур хусусиятлари мавжуд бўлган асарларни лиро-эпик тур деб ҳам юритилади.

АДАБИЙ ТУР

1. Лирик тур-ҳиссийликка асосоланган тур (назм).
2. Эпик тур-воқеаларни ҳикоялашга асосланган тур (наср).
3. Драмматик тур-воқеаларга ёзувчи муносабати ифодаланмайдиган тур. Саҳна асарлари.
4.Махсус тур – мақол, матал, топишмоқ.
5. Лиро-эпик тур-ҳиссийлик ва воқеабандлик уйғунлашган тур.

1. 
   Жанр-бадиий асарлар хили. Ҳикоя, қисса, роман, ғазал, рубоий ва.хк
   
2. 
   Вазн-туроқ, қофия, ритм орқали юзага келган ўлчов.
   
3. 
   Туроқ-шеър мисраларининг бўлиб ўқилиши.
   

Йигитлар ! мактубин ! битганда қондан, !!= 3+3+5
Келинлар ! фироқдан ! чекканда ёҳу. !!= 3+3+5
Унинг ҳам ! паноҳи ! қайтмади жангдан, !!= 3+3+5
Ўн тўққиз ! ёшида ! бева қолди у. !!= 3+3+5

4. 
   Қофия-асосан мисра охиридаги оҳангдош сўзлар.
   

Тиғ ила ёриб жигарим ёнини,
Ерга оқизди жигарим қонини.

5. 
   Аруз-ҳижоларнинг чўзиқ қисқалигига асосланган вазн.
   

О-ра-зинг-ёп қач-кў-зум-дин со-чи-лур ҳар лаҳ-за ёш,
- v - - - v - - - v - - - v -
Ўй-ла-ким, пай- до бў-лур юл- дуз ни-ҳон бўл- ғоч қу-ёш.
- v - - - v - - - v - - - v -

6.