Yevropa,
Afrika,J.Osiyo, Armaniston ,O’rta Osiyo , Qozog’iston , Xitoy da
Ilk paleolit davri odamlari xo’jaligining asosini ovchilik tashkil etgan. Asosan
bug’u,yovvoyi ot,sirtlon,arhar,qulon va tuya kabi yirik hayvonlar ovlangan.Daraxt
mevalari,don va ildiz mevali o’simliklar ham ovqat sifatida ishlatilgan.Baliqchilikning
dastlabki kurtaklari paydo bo’lgan
Ushbu davlat tarixi bilan bog’liq tarixiy sanalar va voqealar
Xiyoniylar davlati
Bu davlatga turkiy qabilalardan xioniylar asos solgan bo‘lib, davlatning markazi Zarafshon vohasida bo‘lgan. Xioniylar dastlab Zarafshon vohasini egallab, Janubga harakat qilishgan
120 YIL
Markazi Toxariston bo‘lgan Shimoliy Hindiston, Afg‘oniston, Xurosonning bir qismini ham o‘z ichiga olgan Xioniylar * Afrig‘iylar – Xorazmda IV–X asrlarda hukmronlik qilgan xorazmshohlar sulolasi. Sulola asoschisi – Afrig‘. * Burgut va lochin Xorazmning hukmronlik ramzlari bo‘lgan 10 davlatini barpo qilishgan
. IV asrning 70-yillaridan V asrning ikkinchi yarmigacha O‘rta Osiyoda xioniylar hukm
Kidariylar Davlati
V asrning 20-yillarida sharqdan Sirdaryo va Orol bo‘ylari orqali Xorazm hamda Amudaryo havzasiga
75 yil hukm suradi.
kidariylar Xioniylar davlatining janubiy qismida o‘z hukmronligini o‘rnatganlar
456-yilda Kidariylar va Sosoniylar davlatlari o‘rtasida to‘qnashuv bo‘lib o‘tadi. Bu to‘qnashuvda Kidariylar davlati Sosoniylardan yengiladi va o‘zini qayta o‘nglayolmaydi. Shundan so‘ng zaiflashib qolgan
Eftaliylar davlati
V asrning 20-yillaridan VI asrning 70-yil - larigacha bo‘lgan davrda O‘rta Osiyoda Eftaliylar davlati faoliyat ko‘rsatgan. Yozma manbalarda eftaliylar, eftallar, eftalitlar, xaytallar kabi turli nomlar bilan atalgan bo‘lib,
563–567-yillarda
Eftallar davlati O‘rta Osiyo, Afg‘oniston, hozirgi Pokiston, Shimoliy Hindiston va Sharqiy Turkiston hududlarini o‘z ichiga olgan
mamlakatda dehqonchilik, sun’iy sug‘orish, chorvachilik, bog‘dorchilik va hunarmandchilik ravnaq topishiga asos bo‘lgan.
Turk (G’arbiy turk) xoqonligi
O‘rta Osiyo, Sharqiy Turkiston va Toxaristonning deyarli mustaqil hokimliklari ustidan siyosiy nazorat kuchaytiriladi
Xoqon To‘ng yabg‘u (618–630) hukmronlik qilgan
Uning sharqiy chegarasi Oltoyga, janubda esa Sind (Hind) daryosi bo‘ylariga borgan
585–586-yillarda Buxoroda Abruy boshchiligida qashshoqlik, jabr-zulm va dehqonlar asoratiga qarshi qo‘zg‘olon bo‘lib o‘tadi.