Ona tili va adabiyoti(1049941) l-tro

Ona tili va adabiyoti(1049941) l-tro /
ONA TTLI VA ADABIYOTI

1 1.

1.

6.

6

2.
2

7.

7

3.
3

4.
4

5.
5

46. Podsholik ishl,arz bir og'i.r ^yuk-da,
Meni qo'ysin, o'zi so'rab turar-da.
Besh ^qi,p unda, o'n ^qi,p bunda ^yuraman,
M eni,ng ko' ngLzm : bahodirlik ^qi,lz,rnan,
Yo'mon topsarn, ^jazosi,ni beraman. . .
Otasining ^{yurtga podsholik qilish haqidagi}
taklifini rad etgan, ^ya'ni erkinlikni
podsholikdan _{afzal bilgan} qaysi xalq dostoni
qahramoni _{ushbu so'zlarni aytadi?}
A) Rustamxon" B) _{'Kunrug'mish''}
C) _"Alpomish" D) "Ravshan"
47. _Qaysi ijodkor ^"Charxpalak" teleseriali. _'Ma riI
va Sharif", _"Tilla bola",'Yrzsiz", _"Doka ro'mol
qurishi", _"O'yin" singari filmlarga ssenariy
yozgan?
A) O'tkir Hoshimov B) Sharof Boshbekov
C) Slrukur Xolmirzayev ^{D) Tirob To'la}
48. _Qaysi ^gapda ko'makchini unga ma'nodosh
bo'lgan kelishik ^qo'shimchasi bilan almashtirish
mumkin?
A) U mumtoz ^qo'shiqlarni zavcl b an kuflardi.
B) Sen aytgan manzilga avtobus bilan bir
soatda borish mumkin.
C) U do'stining ^gaflarini diqqat ^{bilan eshitcli.}
D) Men ham sizlar bilan shahar aflanishga
boraman.
49. Bu asarda turkiy xalqlarni,ng XI asrgacha
b o' I ^g an b adi:iy'ij o di t o' ^{g' r'i s i. d a m a' lum otLar}
j _{amlangan, unda,} jumLadan, _turklarni'ng
qadi,miy qahramoni ALp Er To'ngan'ing aaJoti
haqi,dag'i marsiya keLt'iriLg an.
Ushbu ma'lumot ^{qaysi asar haqida?}
A) _'Devonu )ug'ot at-turk"
B) _"Qutadg'u bilig" C) _"Qisasi Rabg'uziy"
D) _"Tunyuquq" bitigi
50. _Qaysi ^javobda tinish ^{belgisi bilan bog'liq}
xatolik mavjud emas?

8.

8
A) _"Vaqt aqliy mehnat kishisining sarmoyasi't, _-
degan edi fransuz ^yozuvchisi O.Balzak.
B) Sir,Rustavej.i shunday degan edi: _"Ulug' ^yo')
kutayotgan bo'Jsa sustkas.hiik ^{jinoyatdir" .}
C) Abu Rayfion Beruniy shunday ^yozadi:
"Inson ^{hayvondan aq1 bilan farq qiladitt .}
D) ^ttBax i bo'lmoq uchun baxtli ^bo'lish
mumkinligiga ishonmoq keraktt _- deb ^yozgan
edi L.N.Tolstoy.
51. _Qaysi ^gapda maqsad holi vazifasida kelgan
ravishdosh shaklidagi yasama fe'l qatnashgan?
A) Boyagl qiz ko'rsatgan uyga tezroq yetib olish
uchun ^qadamini tezlatdi, ammo oldidan
chiqib ^qolgan Alimardon ancha vaqtini dd|.
B) U Mukarramxondan xafa bo'lganidan
ataylab shunday dedi, atrofdagilar esa bunr
sezganlari uchun indamay ^turishar edi.
C) Ukasini o'sha yerdan olib ketga kelgan
Abrorjon bu ishj xato ekanligini anglad) va
indamay orqasiga qayr di.
D) Orqa tomonda o'tirgan Dildor o'zini tuta
olmay qiqirlab kdib yuborgani uchun
noqulay ahvdga tushib ^qddi.
52. _Qaysi ^javobda Tog'ay Murod ^qalamiga mansub
"Yulduzlar ^{mangu yonadi' qissasiga oid}
ma'lumot keltirilgan?
A) Ushbu asarda ^{pochchasining} avaylab
boqayotgan ^{qimmatbaho qushlariga qatiq}
(suzma) ichirib o'Idirib qo'ygan bolaning
hoJati hajv b an tasirlangan.
B) Ushbu asarda ota-bobolarining urf-od,atlar)
unutiltb ketayotganidan lztirobga
tushadigan, kolxoz raisi bo'lgach, onasining
vafoti munosabati bilan ^{gazetada yozilgan}
ta'ziyani or b ^{gan polvon} obrazi uchraydi.
C) {,rshbu asarda o'g'Ii Oltmishvoy ^urushga
ketgan, xotini Habiba buvi o'g'lining
diydorini ko rmay olamdan o'tgan. ^bu
ayriliqqa chiddmay esdan og'ib cplgan
Ermon buva haqidagi hikoya mavjud.
D) Uslbu asarda o'zi nablrasiga so'zlab bergan
ertagidagi bug'u avlodidan ekanligi b an
faxrlanadtgan, to' ^y va ma' rakalarda
xokisoriik bilan xizmat ^q adigan, ammo bu
f azilatlari ^{qadrlanmaydigan} b ob o obrazi
mavjud.
53. _Qaysi asarda keksa ^{kishining insoniy hislari}
beboshliklar ^qilib, hatto uning ustidan _"piq-piq"
kulib turgan bolalarning ko'ngliga ^ko'chishi,
ularni insof, shafqat ko'chasiga ^yetaklashi
ustalik bilan tasvirlangan?
A) "U1oqda" ^(Abdulla _Qodiriy)
B) _"Faaorchl ota" (Oybek)
C) _"Sobiq" ^{(Said Ahmad)}
D)'Dahshat" (Abddla _Qahhor)

9.

12.

10.

13.





14.

11.

54. _Qaysi ^javobda _{nomi keltirilgan asar Alisher}
Navoiy qalamiga _mansub?
A) _{"Zubdat ul-tavorix"}
B) _"IImi ash'orning qoidayi _avzont"
C) _"Mubayyin"
D) _" M uhoLam _{at ul-|ug' at ayn"}
55. _Qaysi gapda _{barcha to'ldiruvchilar bir xil}
bo'lakka tobelangan?
A) Bizning _{ko'p ishlarga} jur,at _{etmaganligimiz}
uning qiyinligida _{emas, balki uning qiyinligi}
aynan _unga jur'at _{etmaganimizdadir.}
B) Kayf-u safoning quli _{bo'lmaydigan, o,z qalbi}
va tanasini _{buzmaydigan kishilaryina}
hurmat- izz _at ga _sazovordir.
C) Agar Tangri _{biron-bb xalqqa yaxshilik}
clilmoqchi _{bo'(sa, uning hukmdorlariga ilm}
beradi va uning _dimlariga
hukmronlarnikiday _{hukmronlik hadya etadi.}
D) Bilmasdan qilingan _{gunohni ayblab}
bo' lmaydi, majburlikdan _{qilingan yaxshilikni}
ham _maqtash yaxs_hi _{ish emas.}
DO. Dez
joduning _{tig'i bilan}
)chib qo'yd'tng
ko'r ko'z,im.
Tangri b,il,ib
Yaratgan _ko'r,
Dauo q,ilding _{ne uchun?}
So'roqda men _-
manglayi _{sho'r -}
Ni,ma deyman
Mahshar _kun?
Haq yo'lzdan _{ozgan odam,}
Ko'zint ochib
ne berd'ing _?
Meni bir yo'l

15.
U dungo _ham
Bu dunyodan _aE,irding.
Nishtar _{bilan so'qir ko,zini ochgan tabibga}
qarata _{ushbu so'zlarni aytgan adabiy qahramon}
qaysi _{asardagi rivoyatda uchraydi?}
A) _{"Sohibqiron" (Abdu a Oripov)}
B) _{"Ulug'bek xazinasi" (Odil} ^yoqubov)
C) _"Ruhlar isyoni" _{(Erkin Vohidov)}
D)"Eng _{so'nggi xazina" (Omon Matjon)}

57. _{Quyida berilganlardan tarkibida ng harflar}

birikmasi ishtirok etgan _{so'zlarni aniqlang.}
1) dengiz; 2) ^jonga; _{3) shtanga; 4) bordingiz;}
5) ^yengildi; 6) osmonga
A) 1, 2,3, 4,6 _{B) 1,2,4, 5 C) 2, s, 5,6}
D) 1,4, s

58, UIki ko'zr, g',r,zolz _{Chin d,ur'ur,}

Qoshida ^{payuasta oning chin durur.}
Chunki ul ko'p yolg'on _{agtti ul menga,}
Gar desam yolg'onchi _{oni, chin durur.}
Ushbu tuyuq muallifini _aniqlang.
A) Zokirjon Xolmuhammad _{o,g,li Furqat}
B) Zahiriddin _{Muhammad Bobur}
C) Boborahim Mashrab
D) Muhammad _{Rizo Ogahty}

59. Raviy undosh _{tovush bilan ifodalangan mutlaq}

qofiyali _{baytni toping.}
A) Sipe.hri husn _{ichinda moh, sen-sen,}
Zamona xo'blariga _{s_hoh, se-u-sea.}
B) Mehnat-u _{alam)arga mubtalo Ilvaysiynan,}
Qayda ^{dard eli bo'lsa, oshno (Jvaysiyman.}
C) Bo'Imasa ^jinsi jamolingg'a _{xafidor oftob,}
Ne ucfiun zarpo'shlig'Iar _{aylar izhor oftob.}
D) lstading, _{ey dil, ko'zin,} joning _kerakmasmu
sanga?
Kufri zulfin _{sevding, imoning kerakmasmu}
sanga?

60. _Qaysi ^javobda _{ega vazifasidagi so,z imlosida}

xatolikka yo'l qo'yilgan?
A) Davlat mulkining _{daxlsizligi hech kimga sir}
emas.
B) Fabrikamizga _{zamonaviy shohi to,qish}
d as gohl ar i _{o' r n at ild i.}
C) Erishgan _{muvafaqiya arimiz siri haqida}
yig' _{ilganlar bilan o' rtoqlashdik.}
D) O'z ishiga _{mas'uliyatsizligi uni hamma}
narsasidan _ayirdi.

16.

61. _Quyidagi ^jadvalning qaysi qatorlarida _{badiiy asar nomi, ushbu asar mavzusi va adabiy qahramonlari o'zaro}
mos ravishda berilean?

O'rozqul, Nasim, Sulton _o'g'ri
NBadiiy asar _{Asar mavzusi Adabiy qahramonlari}
1. _"Yulduzlar mangu yonadi'l_{Kurash va kurashchi} polvonlar _hayoti
nelamoe nlin oon

2. ^rrDunyoning ishlarirr _{ONAlarni ulug'lash, shuningdek, urush} davridagi insonlar hayoti qalamga _olingan
Poshsha xola (Halirna _aya), Xo'ja, Zebi xola

1 _{Ikki eshik orasirl Urush va uning insoniyat boshiga solgan}
kulfatlari qalamga olingan
Robiya, Kimsan, _Shomurod

4. _"Shum bola" _{0'zbek xalqining Ikkinchi} jahon _urushi davridagi ayanchli hayoti qalamga _olingan

A)2,4
B)1,2
c)3,4
D)2,3
Qoravoy, ^{Hoji bobo, Omon}

17

A) Slroiining she'rlar va _{dostonlardan iborat}
dastlabki to'flami _{"Biz boramiz!" nomi}
ostida o' quvch)larga hadya etiladi.
B) Sior'rnrng tarjimdari _{"Mangu buloqlar" nomi
u}A;l^-_{ar ^L^- ^.,} t-^ _-

18

22

19

23

20
62. _Qaysi gapda so'zlarning _{o'zaro teng bog'lanishi}

(so'z qo'shilmasi) kuzatiladi?
A) Taassufui, ba'zi _{ota-onalar farzandlarining}
qiziqishi _{hamda intilishiga e'tibor}
bermaydilar.
B) Asarda zikr etilgan ilmiy ma')umotlarni _eng
zamon av i y asboblar ham _tasdiflaydi.
C) Kuz keldi, tefim boshlandi.
D) Ba'zan kelib tursa ham, biz _{uni tanimaymiz.}

63. Berilgan ^{qaysi qo'shma} so'zlar bir xil so'z

turkumiga mansub sorzlardan tarkib _topgan
xususiyat bildiruvchi sifatlar _sanaladi?
1) ommabop; 2) bag'ritosh; 3) havorang;
4) osmono'par; 5) sheryurak.
L) 2,3,5 B) 2, 5 C) 1,2, 4 D) 2,4, _s
64. _Qaysi ^javobdagi barcha birliklar _{teng bog'lovchi}
vazifasida ham kela oladi?
A) -u, hamda, ne3ak| dam ... _dam
B) -yu, ham, bilan, na . . . na
C) -ku, ammo, toki, ya'ni
D) -da, balki, xuddi, chunki

65. _Qaysi ^javobdagi so'zlar qatorida tutuq belgisi

qo'yilmaydi?
A) taqiqlamoq, madaniyat, istehzo B) masud, memor, mezon
C) dafatan, inom, etiroz
D) vada, madan, bemor
66. Musa Jalil ijodiga oid ma'lumotni _aniqlang.
21.

wlrwP c.ttaa .

C) Shoirning birinchi asari _{"Arg'umoqlar" nomi}
bilan dunyo yuzini ko'radi.
D) Sloir ba'zi she'rlariga _{"Firog'iy" taxallusini}
qo'yadi.

67. 1) odatlanmoq; 2) o'tlamoq; _{3) so'zlamoq;}

4) kirlanmoq; 5) taqalamoq; _{6) chiqillamoq.}
Asosi shakldoshlik xususiyatiga _{ega bo'lmagan}
yasama _{so'zlarni aniqlang.}
A) 1,4,5,6 B) 1,2, _{5 C) 1, 3 D) 2,4,6}

68. _Qaysi ^javobdagi quloq so'zida sinekdoxa usulida

ma'no ko'chishi yuz bergan?
A) UIar torlarining quloqlarini burab, sozin)
to'g'rilashardi.
B) _Qozonchining erki bor,
Qaydan ^{quloq chiqarsa.}
C) Og'iz _- bir. quloq _- ikki,
Bir so'zlab, tingla qirq ikki.
D) Yolg'on so'z quloqqa yoqmas.

24

27

25

26

69, Tortinchoq, qora _{ko'zlari hamisha mungli,}

boqadtgan qizini, _{Amir Temur} juda _harn
e'zozlar, har kuni _{holidan rabar olardi,.}
Ushbu ^gapda qatnashgan yasama _so'zlar
haqidagi _{to'g'ri fikrni aniqlang.}
A) Yasama _{sifatlar kesim vazifasida kelgan.}
B) Sodda yasama _{fe'l aniqlovchi tazifasida}
kelgan.
C) Sodda yasama _{fe'I kesim vazifasida kelgan.}
D) Yasama sifat _{ega vazifasida kelgan.}
70. Shuhratning _sho'ro yerlarida _{borgan urush}
voqeasi _{aks etgan balladasini toping.}
A) ^rMa lik _{afsonasitt B) ',Tuproq va haqtl}
C) ^ttShinelli yillartt _D) ^t,Ona _{va farzand"}
71. Odil Yoqubovning _{"Ulug'bek xazinasi',}
romanida Mirzo _{Ulug'bekka xiyonat qilgan va}
shahzoda Abdullatifning _{taxt tepasiga kelishiga}
yordam _{bergan qaysi adabiy qahramon}
oxir-oqibatda Abdullatifning _{o,ziga ham}
xiyonat qiladi, ya'ni _{unga qarshi bo,lganlar}
tarafiga o'tib, _{shahzodani qatl qilishda shaxsan}
ishtirok etadi?
A) Ibrohim _{Po'lat B) arnir Iskandar Barlos}
C) amir Sulton _Jondor
D) Nizomiddin _Xomushiy

72, _Qaysi ^javobda _{Usmon Nosirning hayoti va}

ijodiy faoliyati _{bilan bog'liq ma'lumot berilgan?}
A) Ijodkor o'zi _{ochgan maktab} qoshida _"Tbron"
nomli teatrni ham _tashkil qiladi _va
ozarbayjon tilidagi pyesalnni _{o'zbek tiliga}
o'gira.di, o'zi ham yangi pyesalar yozib, _ulami
sahnalashtiradi.
B) Ijodkor Marg'ilon _{va Qo'qonda yangi}
usuldagi maktablar _{ochdi, "Yengil adabiyot",}
"Qiroat" ^nomli o'quv darsliklari va
majmualar yozdi.
C) ljodkor o'zining ₃₂ yillik qisqa _umrining
6-7 yilidagina ijod _{bilan unum.li shug'ullaar'b,}
bu dawda |ta she'riy _{to'plam, 2ta doston,}
4ta dramatik _asar yantdi.
D) Ijodkorning _{"Baxtsiz kuyov" sahna asari}
Behbudiyning'?adarkush" _{dramasi ta'sirida}
yozilgan _{bo'lib, unda hashamatli to'yning}
ko' ngibiz oqibatlari _{ochiq-oydin yoritilgan.}

75. Ushbu matnda aks etgan g'oyaga mazmunan

mos bo'lgan maqolni aniqlang.
28

30.

A) Yu gurgan n iki em as. buy u rgan niki. B) Yosh kela& ishga,

Qari ^{keladi oshga.}
ar\ D,- _{^--^ -^.,L^+}

v)Dlt 464 uavuaL,

Bir _- sherga.
D) Tulki qancha qochmasin, borar ^joyi
mo' ynad,o' zning d,o' koni.

29
Ona tili va adabiyoti(1049941) T-057

Matnni o'qing va ushbu matn asosida tuzilgan topshiriqlarni bajaring.

Sher bilan ayiq bir ^yosh bug'uni tutib olishdi va uni bo'lisholmay talashib, ^jang boshlashibdi. Ular to
sillalari ^qurib, ko'zlari tinguncha ^jon-jahdlari bilan olishib, axiyri holdan toyib yiqilib qolishibdi.
Shu mahal shu atrofdan o'tib ketayotgan ayyor, ustomon yosh tulki bug'u ^jasadini ko'rib qoldi. _Unga
egalik qilish uchun yaqinlasha boshladi. Shunda bug'u ^jasadining ikki yonida holdan ketib _cho'zilib yotgan
arslon va ayiqni ham ko'rdi va birdan to'xtadi. U yaxshilab qarasa, ikkisi ham darmonsiz yotibdi. _Ularning
beholligidan foydalanib, bug'uni sudrab olib ketdi. _Qimirlashga ham madori qolmagan ayiq va sher _buralib
qarasa, _o'lja yo'q. _{T ki uni olib ketyapti. Shunda ayiq hasrat bilan:}
- ^{Sho'rimiz qursinl Bundan chiqdi, hali biz shu o'g'ri tulki uchun ter to'kibmiz-da!} - ^dedi.
73. Matndagi tagiga chizib ko'rsatilgan so'zlardan
birortasining ham ma'nosiga mos kelmaydigan
izohni aniqlang.
A) dard-alam, nolish
B) astoydil, ^j on-dildan
C) hiylakorlik bilan ish ko'radigan
D) madori ketib nihoyatda charchamoq
74. _Qaysi ^{javobda quyidagi gap} matn mazmuniga
mos ravishda to'g'ri davom ettirilgan?
Shunday odamlar borki, ,..
A)yaxsiilik qilsang, yomonlik bilan ^javob
qaytaradi
B) har qanday holatdan o'z foydasi uchun
mug' ombirlik bila,n foydalana oladi
C) ular ^{yolg'onchilik qilishni} odatiga aylantirib
olgan
D) ular ojizlarga ko'mak berishni o'z e'tiqodi
deb biladi