6-мавзу ишлаб чиқаришининг иқтисодий ва ижтимоий самарадорлиги таянч ибораларни изохланг

6-мавзу
ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИНГ ИҚТИСОДИЙ ВА ИЖТИМОИЙ САМАРАДОРЛИГИ
Таянч ибораларни изохланг:

• 
  Ишлаб-чиқаришни интенсив ривожлантириш.
  
• 
  Ишлаб-чиқаришни экстенсив ривожлантириш.
  
• 
  Моддий рағбатлантириш.
  
• 
  Маънавий рағбатлантириш.
  
• 
  Илмий техника тараққиёти.
  
• 
  Хусусий кўрсаткичлар.
  
• 
  Умумий кўрсаткичлар
  
• 
  Прогрессив техник иқтисодий кўрсаткичлар.
  

Мавзуга оид назорат саволлари:

• 
  Фан – техника тараққиёти деганда нимани тушунасиз?
  
• 
  Ишлаб чиқаришни интенсив ривожлантиришни тушунтиринг.
  
• 
  Ишлаб чиқаришни экстенсив ривожлантиришни тушунтиринг.
  
• 
  Ходимларни моддий рағбатлантириш қандай амалга оширилади?
  
• 
  Ходимларни маънавий рағбатлантириш деганда нимани тушунасиз?
  
• 
  Янги техниканинг иқтисодий самарадорлигини ҳисоблашнинг асосий мақсади нима?
  
• 
  Илмий техника тараққиёти самараси деганда нимани тушунасиз?
  
• 
  Хусусий кўрсаткичлар ҳақида тушунча беринг.
  
• 
  Умумий кўрсаткичлар ҳақида тушунча беринг.
  
• 
  Прогрессив техник- иқтисодий кўрсаткичларни тушунтиринг.
  

Масалаларни ечинг:

1. 
   Ихтисослаштиргунга қадар цехда 1 иш жойида 6 турдаги қуйма тайёрланган. Йиллик ишлаб чиқариш 6600 т ни ташкил қилди. Харажатлар эса 6 254 000 сўмни ташкил қилди. Ихтисослаштирилгандан кейин 1 иш жойида 4 турдаги қуйма тайёрланди. Йиллик ишлаб чиқариш 7580 т ни ташкил қилди, харажатлар эса ҳамма ишлаб чиқариш учун 7 834 000 сўмни ташкил қилади.
   

? Ихтисослаштириш натижасида 1 тонна қуйма учун таннархнинг ўзгаришини ҳисобланг.


2. Ишлаб чиқаришни ихтисослаштириш натижасида маҳсулот ишлаб чиқариш самарадорлигини ва ихтисослаштириш даражасини аниқланг.

№	Кўрсаткичлар	ўлчов бирлиги	Ихтисослаштиргунга қадар	Ихтисослашгандан кейин
1.	Йиллик ишлаб чикариш	дона	40000	42000
2.	Маҳсулот таннархи	сўм	50,0	40,0
3.	баҳоси	сўм	55,5	55,5
4.	Ялпи даромад	сўм	110.0	160.4
5.	1 дона маҳсулот учун транспорт харажатлари	сўм	8.0	11.6
	Жами	сўм	1300000	1864300

3.Корхона 2000 тонна маҳсулот ишлаб чиқариш учун 180 000 000 сўм харажат қилади. Ихтисослаштиришни чуқурлаштириш учун ташкилий ишлар бажарилди. Натижада маҳсулот таннархи 7% га пасайди. 1 дона маҳсулот учун транспорт харажатлари 2000 сўмдан 2300 сўмга етди.
? Ташкилий ишлар натижасида маҳсулот ишлаб чиқаришни 10 % ошириш учун солиштирма йиллик иқтисодий самарадорлик кўрсаткичини аниқланг.

4. Корхона кооператив етказиб берувчилар бўйича 40 минг та «А» эҳтиёт қисмни улгуржи 11800 сўм/дона нархда, 8000 минг тонна «Б» эҳтиёт қисмни улгуржи нархи 5200 сўм/дона нархда, 7,2 минг тонна «В» эҳтиёт қисмни улгуржи нархи 4300 сўм/ дона дан қабул қилиб олади. Тайёр маҳсулотнинг таннархи – 23900 сўм, Маҳсулотнинг йиллик ишлаб чиқариш ҳажми 40000 минг дона .

? Кооперативлаштириш дражасини аниқланг.