6-amaliy mashg‘ulot Mavzu

7. Morfologiya so’z turkumlari, so’zlarning grammatik shakllari, grammatik qo’shimchalari(katrgoriyalari)ni o’rganuvchi tilshunoslik bo’limidir.

8. Bunda har bir grammatik ma’no, maxsus grammatik shakl(kategoriya) bilan ifodalanadi. O’zbek tili Agglyutinativ til hisoblanadi. m: odamlarga – - lar ko’plik, -ga – jo’nalish kelishigi.

9. Flektiv tillar — grammatik, baʼzan leksik maʼnolar fleksiya yoʻli bilan ifodalanadigan tillar; lingvistik tipologiya, tillarning morfologik tasnifidagi asosiy tushunchalardan biri. Flektiv tillar tushunchasi 1809 yilda nemis olimi F. Shlegel tomonidan fanga kiritilgan. U som tillari, gruzin tili va baʼzi hindevropa tillarini Flektiv tillar qatoriga kiritadi. Flektiv tillar 2 ta, odatda, oʻzaro kesishuvchi ichki va tashqi fleksiyali guruxlarga boʻlinadi.

Tashqi fleksiya (fuziya — asos bilan affiksni ajratish, farklash qiyin boʻlgan holat), affikslardan farqli ravishda, koʻp maʼnolilik [mas, "rukoy" shaklidagi "oy" morfemasi bir paytning oʻzida jins (jenskiy), son (birlik) va kelishik (tvoritelniy) maʼnolarini ifodalaydi], shuningdek, asos bilan mahkam bogʻlanganlik xususiyatlari bilan ajralib turadi. Ichki fleksiyada morfema tarkibidagi unlilarning shartlanmagan urin almashinuvi grammatik maʼnoga ega boʻladi: nemis tilida geht — bormoqda, ging — bordi, der Gang — borish; arab tilida qatala — (u) oʻldirdi, qutila — oʻldirilgan, qattol — oʻldiruvchi va shahrik. Ichki fleksiya mexanizmi, ayniqsa, feʼl morfologiyasida, som tillarining feʼl turkumida yaqqol namoyon boʻladi. Fleksiya tilda aksar hollarda maʼno ifodalashning boshqa vositalari bilan birikkan holda boʻladi.

10. Sintaksis (yunoncha – yopishtirish, bog’lash, qurish) bo’lib, gapdan so’zlarning bog’lanishi, so’z birikmasi va gaplarning grammatik qurilishini o’rganadi. Shunga ko’ra sintaksis 2 ga bo’lib o’rganiladi: a) so’z birikmasi sintaksisi; b) gap sintaksisi.