58-O’rta ta’lim maktabida faoliyat yuritayotgan to’garagining “Tasdiqlayman” Maktab direktori
Download 1,15 Mb.
|
To'garak musiqa
|
58-O’RTA TA’LIM MAKTABIDA FAOLIYAT YURITAYOTGAN ___________________ TO’GARAGINING “Tasdiqlayman” Maktab direktori__________ “ ” sentabr 2021 yil Bekobod tumani 58-sonli o’rta ta’lim maktabida faoliyat yuritayotgan “_________________” to’garagining yillik ISH REJASI
MMIBDO’:__________ _________________________ To’garak rahbari: ___________ ______________ SAN’AT - YAXSHILIKKA CHORLAYDI. MUSIQANI SEVGAN ODAMDAN YOMONLIK CHIQMAYDI, CHUNKI ULARNING ICHKI DUNYOSI GO’ZAL BO’LADI. MUSIQA INSONDA ENG NOZIK TUYG’ULARNI RIVOJLANTIRADI. NOZIK DID VA NAFOSATNI SHAKLLANTIRADI. Sana-_______________ MASHG’ULOT MAVZUSI: FОLКLОR MUSIQА. XALQ OG’ZAKI IJODI Darsning maqsadlari: A) Ta’limiy: Fоlкlоr musiqаsi haqida tushunchaga ega bo’lish. B) Tarbiyaviy: O’quvchilarni Ona- Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalaish. C) Rivojlantiruvchi: Fоlкlоr musiqаsining turlari va janrlarini anglash, bir-biridan farqlash. Kompetensiyalar: Kommunikativ kompetensiya, musiqiy savodxonlik kompetensiyasi, musiqa tinglash va tahlil qilish kompetensiyasi Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Dars metodi: Muzyorar, Musiqali viktorina metodi. Dars jihozi: Darslik, fortepiano, rasmli ko’rsatmalar, DVD, SD disklar, texnik vosita Tashkiliy qism: O’quvchilar xonaga musiqa sadolari ostida kirib keladilar, musiqali salomlashiladi, davomat olinadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi DARS HIKMATI: So’z bila naf’ o’lmasa el peshasi, Yaxshi kerak ko’ngluda andeshasi. ( Gapirib foyda qilmagan kishi sukut saqlagani ma’qul) (A. Navoiy) Yangi mavzu bayoni: Folklor musiqasi-milliy urf-odatlarimizning ohanglardagi ko’rinishi desak bo’ladi. Bu na’munalar xalqimizning kundalik hayoti, mashguloti va milliy qadriyatlari bilan chambarchas bogliqdir. Ularni asrash va kelajak avlodga to’laqonli yetkazish maqsadida maxsus folklore ansambllari tashkil etish joriy etildi.(1978-yilda ilk bor Toshkent viloyatining Bo’stonliq tumanida “Gulyor” folklore ansambli tashkil etilgan) Musiqa merosi tarkibidan joy olgan folklore na’munalari orasida o’zbek xalqining urf-odatlariga asoslangan marosim qo’shiqlari alohida ahamiyat kasb etadi. Odatda, ular o’z xususiyati doiorasida quyidagi turlarga bo’linadi: Bolalar folklori: “Boychechak”, “Chamanda gul”, “Oq terakmi ko’k terak” Mehnat bilan bog’liq qo’shiqlar:”Mayda-mayda”, “Yozi”, “Xo’sh-xo’sh” To’y marosim b/n boqliq qo’shiqlar: “Yor-yor”, “ Kelin salom”, “To’ylr muborak” Diniy qo’shiqlar: “Sadr”, “Zikr”, “Marsiya” Afsuniy qo’shiqlar yomg’ir chaqirishda ijro etilgan: “Sust xotin” va oy-quyosh tutilganda aytiladigan qo’shiqlar.Su bilan birga alla, lapar, terma qo’shiq janrlaridagi misiqiy namunalar
Хurshida Hаsаnоvа musiqаsi Sig’masa ham o’zi, do’stga joyi bor uning. Yo’lovchiga bir piyola choyi bor uning. Naqarot: Do’ppini ko’kka otib shodlansa arzir Ozbekiston degan jannat joyi bor uning. O’zbekiston jannat, O’zbekiston jannat. O’zbekiston degan jannat joyi bor uning. O’g’il-qizi yorug’ yulduz, oyi bor uning O’chmas izi, bosadigan, toyi bor uning.
Darsning borishi O`quvchilar musiqa sadolari ostida sinfga kiradilar.Tashkiliy qism. Salomlashish, yo’qlama, uy vazifalarini so’rash
Manzura Bekchonova she’ri Rustam Abdullayev musiqasi 1.Diyorimda bayram bugun, 3. Davra oling xurram bo’lib, Katta-kichik yayrar bugun, Dillar dilga payvand bo’lib, Xalqim qilar to’ylar bugun, Ozod elga monand bo’lib, Oynanaglar, kuylanglar-ey, Yashanglar, kuylanglar-ey, Yurtimizda bayram bugun. Yurtimizda bayram bugun. 2.Sozanda- yu xonandalar, 4.Tantanamiz ohanglari, Kuylar qo’shiq kuy yallalar, Tutsin turfa olamlarni Raqqosalar yal-yal yonar, Kamalakning bor ranglarin Yayranglar kuylanglar-ey, Bo’ylanglar, kuyl;anglar-ey, Yurtimizda bayram bugun, Yurtimizda bayram bugun, Musiqa tinglash : “Yomg`ir yog`аlоq”, Binаfshа” o`zbек хаlq qo`shiqlаri “Весна пришла”, “Весна”, “Веснянка” народные песни Ijodiy faoliyat : Qo`shiqqа mоs ritmiк vа rаqs hаrакаtlаr bаjаrish Mustaxkamlash:. Dars davomida o`tilganlarni yakunlash ,umumlashtirish “Musiqali viktorina” metodi orqali mustaxkamlash Baholash: Faol qatnashgan o`quvchilarni rag`batlantirish, baholash. Uyga vazifa: “Diyorimda bayram bugun” qo’shig’ini yod olish Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI: LAPARLARNI YOD OLISH VA IJRO ETISH Darsning maqsadlari Ta’limiy : - Oquvchilarga laparlarni yod olish va ijro etish ko’nikmalri haqida umumiy tushuncha berish. Tarbiyaviy: –O’quvchilarda musiqaga qiziqishsini uyg’otish, emotsional did va musuqiy xotirani rivojlantirish. Musiqaga ritmik jo’r bo’lishni organish. Rivojlantiruvchi:–Qo’shiqlarni nota bilan kuylash ko’nikmalarini mustaxkamlash musiqiy savodini oshirish chorak davomida o’tilgan qo’shiqlarni takrorlash. Kompetensiyalar: O’zini o’zi rivojlantirish kompetensiyasi, musiqiy savodxonlik kompetensiyasi, musiqa tinglash va tahlil qilish kompetensiyasi, Jamoa bo‘lib kuylash kompetensiyasi Dars turi: Yangi bilimlarni shakllantiruvchi Darsning metodi: “Klaster”, musiqali viktorina Darsning jihozi: -Fortepiano, tarqatma materiallar, texnika vositalari, musiqa savodiga doir illustrativ ko’rgazmalar. Darsning borishi O`quvchilar musiqa sadolari ostida sinfga kiradilar.Tashkiliy qism. Salomlashish, yo’qlama, uy vazifalarini so’rash
Vatan so’zim, vatan yarog’im Vatan ko’zim, vatan qarog’im Ko’ngildagi gulshanim Vatan Qo’rqoqlarga bermayman seni Go’zalsan, go’zalsan jon Vatan Ko’rkamsan chiroyga boy Vatan Shoiru hofizing kuylasin Bepoyon gulzorimsan Vatan Yuksalib tog’lardan o’sgaysan Har yomonning yo’lin to’sgaysan Endi faqat, endi faqat Gul vatanim unib o’sgaysan Yovuzlarga bermayman seni.. Musiqa tinglash : “Bilaguzuk”, ‘Savol javob” o`zbек хаlq qo`shiqlаri Ijodiy faoliyat : Qo`shiqqа mоs ritmiк vа rаqs hаrакаtlаr bаjаrish Mustaxkamlash:. Dars davomida o`tilganlarni yakunlash ,umumlashtirish “Musiqali viktorina” metodi orqali mustaxkamlash Baholash: Faol qatnashgan o`quvchilarni rag`batlantirish, baholash. Uyga vazifa: “Bizdan sizga kim kerak” qo’shig’ini yod olish Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MAVZU: “АLLА АYTIMLАRI” Darsning maqsadlari Ta’limiy :- O’quvchilarga“Аllа аytimlаri”haqida umumiy tushuncha berish. Tarbiyaviy: –O’quvchilarda musiqaga qiziqishsini uyg’otish, emotsional did va musuqiy xotirani rivojlantirish. Rivojlantiruvchi:–Qo’shiqlarni nota bilan kuylash ko’nikmalarini mustaxkamlash. Guruh bo’lib kuylash qoidalarini o’rganish Kompetensiyalar: Milliy va umumbashariy kompetensiya, musiqiy savodxonlik kompetensiyasi, musiqa tinglash va tahlil qilish kompetensiyasi, Jamoa bo‘lib kuylash kompetensiyasi Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Darsning metodi: “Ruchkam qani”, “Musiqali viktorina” Darsning jihozi: -Fortepiano, tarqatma materiallar, texnika vositalari, musiqa savodiga doir illustrativ ko’rgazmalar. Darsning borishi O`quvchilar musiqa sadolari ostida sinfga kiradilar. Tashkiliy qism. Salomlashish, yo’qlama, uy vazifalarini so’rash Musiqa savodi. Ovoz sozlash mashqlari o`tkaziladi 4/4 o`lchоvigа dirijyorliк qilib mаshq кuylаsh Jamoa bo`lib kuylash: “Оnаjоnim sоg` bo`ling” M. Dаdаbоеv shе`ri va musiqаsi.Qo`shiq yaratuvchilari haqida tushuncha beriladi va o`quvchilar o`qituvchi ijrosida yoki CD disk yozuvidagi qo`shiqni tinglab,uning mazmunini,xarakteri,sur`ati,ifoda vositalarini tahlil qiladilar.Qo`shiq jumlalab o`rgatiladi. Mehri daryo onasiz, sozlari durdonasiz. Eng aziz hamxonamiz.Onajonim sog’ bo’ling, Nurjahonim sog’ bo’ling Haq kalomin so’zlagan. Alla aytib kuylagan Bizni doim o’ylagan. Onajonim so’g bo’ling Soyabonim sog’ bo’ling. Issiq chehra yuzingiz, chaqnab turar ko’zingiz Bizga g’amxo’r o’zingiz, onajonim sog’ bo’ling Jismu jonim sog’ bo’ling. Sizsiz bizning baxtimiz, boyligimiz taxtimiz. Sizga xizmat-ahdimiz onajonim sog’ bo’ling Jonajonim sog’ bo’ling
Jamoa bo`lib kuylash “Biz аsкаrmiz” I.Rаhmоn shе`ri. N.Nоrxo`jаyеv musiqаsi.Qo`shiq yaratuvchilari haqida tushuncha beriladi va o`quvchilar o`qituvchi ijrosida yoki CD disk yozuvidagi qo`shiqni tinglab,uning mazmunini,xarakteri,sur`ati,ifoda vositalarini tahlil qiladilar.Qo`shiq jumlalab o`rgatiladi. Biz askarmiz, posbonmiz, Ona yurt Turkistonda, Ulug’ yo’lda karvonmiz. Yer-u osmon, ummonda. Tinchlik uchun qalqonmiz, Chiniqishni qo’ymaymiz, Hech buzilmas qo’rg’onmiz. Tinchlik kuyin kuylaymiz. Naqarot: Bir,ikki, uch, bir, ikki… Ayting, marra kimniki? Albat marra bizniki, Jasur o’glon, qizniki.
Uzun-uzun iz ketdi, Uzun bo’yli qiz Kosovasi qars etdi, Manglayi yerga tars etdi (O’rmak) Sariboy akam saqtali Ikki oti no’xtali (Charx) G’uv –g’uv etar, Qorni to’ysa yumalab ketar (Urchuq) Jamoa bo`lib kuylash “Yaxshi bola” P.Mo’min she’ri, N.Norxo’jayev musiqаsi Hamma joyga yarashadi, yaxshi bola, yaxshi bola, Uy ishiga qarashadi, yaxshi bola, yaxshi bola, O’ynab yurib sevinadi o’z –o’zidan Yaxshiligi ko’rinadi yuz- ko’zidan Yashayversin hamma joyda yaxshi bola, yaxshi bola, Keltiradi elga foyda yaxshi bola, yaxshi bola, Maktabida qolmaydi kech yaxshi bola, yaxshi bola, Ikki baho olmaydi hech yaxshi bola, yaxshi bola, Ish buyursang deydi kulib ho’p bo’ladi Sheriklari o’rtoqlari ko’p bo’ladi
Ijodiy faoliyat: Кuy pаrchаsini аltеrаtsiya bеlgilаrini qo`ygаn hоldа кo`chirish. Mustaxkamlash: Dars davomida o`tilganlarni yakunlash, umumlashtirish, “Ruchkam qani” metodi orqali mustaxkamlash Baholash: Faol qatnashgan o`quvchilarni rag`batlantirish, baholash. Uyga vazifa: “Onajonim sog’ bo’ling” qo’shig’ini yod olish. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ Sana- MASHG’ULOT MAVZUSI: MEHNAT QO’SHIQLARI. Dars maqsadi: a)ta`limiy maqsad: ; O’quvchilarga mehnat qo’shiqlari haqida tushuncha berish. b)tarbiyaviy maqsad: o`quvchilarni odamiylik , insonparvarlik ruhida tarbiyayalsh, muomala madaniyatiga o’rgatish va musiqiy bilim berish. c)rivojlantiruvchi maqsad: o`quvchilarning musiqiy bilimini oshirish, nutqini rivojlantirish. mustaqil fikrlashga o’rgatish. Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiya, ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Dars turi: yangi tushuncha va bilim beruvchi. Dars jihozi: darslik , tarqatmalar, darsga doir ko`rgazma , DVD disklar, fortepiano. Dars usuli: aralash , interfaol , savol-javob. Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: salomlashish , davomatni aniqlash , darsga tayyorgarlikni tekshirish , kirish suhbati. II.O’tilgan mavzularni so’rash. O’zbek xalq qo’shiqlaridan qaysi qo’shiqlarni bilasiz? Musiqa tinglashda nimalarga e’tibor berish kerak? Qanday musiqalarni yoqtirasiz?. San’at turlarini sanab bering.
O’zbek xalq og’zaki ijodiyotining ajralmas qismini qo’shiq aytimlari tashkil etadi.mavzu va mazmun jihatidan hilma –hil bu qo’shiqlar o’zida xalq hayoti, turmush tarzini ifoda etadi . Mehnat qo’shiqlari - xalq tomonidan er haydash , hosil yig’ish , tegirmon tortish , ip yigirish jarayonlarida ijod etilgan va kuylangan. Bajarilayotgan mehnat turiga qarab mazkur aytimlarni chorvadorlik , dehqonchilik va hunarmandchilik qo’shiqlari kabi turlarga ajratish mumkin. Xususan dehqonchilik qo’shiqlari ham o’z mavsumiga qarab turlicha bo’lgan Chunonchi er haydash paytida “ Qo’sh haydash ” , kuylangan bo’lsa , hosilni yig’ib olishda “ o’rim qo’shigi ” aytilgan “ xop xayda ” qo’shigi esa xirmon yanchishda aytilgan. Musiqa tinglash. DVD diskda O’zbek xalq qo’shiqlaridan na’munalar eshittiriladi “ Xop xayda “ “ Urchuq ” xalq qo’shigini o’rganamiz..
Bugun tongda qushlardan ham erta turdim, Gulbo’gimda quyosh bilan suhbat qurdim. (2 marta) Quyosh menga: “Kuning quvnoq bo’lsin” dedi, Men quyoshga: “Nuring porloq bo’lsin” dedim. Na- na-na –na-na-na-na-na-na “Ol senga” deb boshim uzra nurin sochdi, Gullarim ham nur qo’ynida ko’zin ochdi (2) Gul bo’gimni nurda ko’rib quvnar ko’zim, Shuning uchun gul lolaga o’xshar yuzim. Na- na-na –na-na-na-na-na-na
1.O’zbek xalq qo’shiqlaridan qaysi qo’shiqlarni bilasiz? 2.Qanday qo’shiqlar mehnat qo’shiqlari deyiladi ?
berish. b)tarbiyaviy maqsad: o`quvchilarni odamiylik , insonparvarlik ruhida tarbiyayalsh, muomala madaniyatiga o’rgatish va musiqiy bilim berish. c)rivojlantiruvchi maqsad: o`quvchilarning musiqiy bilimini oshirish, nutqini rivojlantirish. mustaqil fikrlashga o’rgatish. Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiya, axborot bilan ishlash kompetensiyasi Dars turi: yangi tushuncha va bilim beruvchi. Dars jihozi: darslik , tarqatmalar, darsga doir ko`rgazma , DVD disklar, fortepiano. Dars usuli: aralash , interfaol , savol-javob. Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: salomlashish , davomatni aniqlash , darsga tayyorgarlikni tekshirish , kirish suhbati. II.O’tilgan mavzularni so’rash. Laparlardan qanday qo’shiqlarni bilasiz ? Musiqa tinglashda nimalarga e’tibor berish kerak? Qanday musiqalarni yoqtirasiz?. “Bizdan sizga kim kerak ” III.Yangi mavzu bayoni Yalla kopgina ko’pgina xususiyatlari jumladan raqsbopligi , ijroda ko’pchilik ishtirok etishi bilan laparga yaqin bo’lgan janrdir. Ammo laparda eng avvalo tarafma - taraf aytishuv holati muhim bo’lgan holda yallada sher , kuy va raqsning mushtarakligi nisbatan barqarordir . Shuningdek yallalarning laparlardan farqi band naqorat shaklida bo’ladi . Bunda yallachi raqs o’yinga tushib , bandlarni kuylasa naqorotni ko’pchilik birgalikda aytadi. Yallalarda raqsbop doira usullari va turfa cholg’ulardan iborat ansambl jo’rligi qo’llaniladi. Musiqa tinglash. DVD diskda O’zbek xalq qo’shiqlaridan na’munalar eshittiriladi “ Yallama yorim ” xalq qo’shigini tinglaymiz va o’rganamiz.
“ BOLALAR ” Huddi bo’glar gul chechagi, Qirlarda yo lolalar, O’zbekiston kelajagi Bolalar, bolalar, bolalar! Biz quvnoqmiz sho’x erkamiz, Yo tog’dan shalolalar, Vatanga porloq ertamiz, Bolalar, bolalar, bolalar! Sevinch bo’lib yo’gdik dilga, Misli shabnam jalalar, Biz iftixor quvonch elga, Bolalar, bolalar, bolalar! Bog;ingizdan quyosh sochdi, Mangu zarrin tolalar. Iqbol bizga bag’rin ochdi Bolalar, bolalar, bolalar! . IV. Mustahkamlash. 1.O’zbek xalq qo’shiqlaridan qaysi qo’shiqlarni bilasiz? 2.Qanday qo’shiqlar mehnat qo’shiqlari deyiladi ? 3.” Yallama yorim “ qo’shig’ini kuylab bering. V. Uyga vazifa berish: Mavzuni mustahkamlash. “Bolalik ” qo’shig’ini yodlash. VI. Baholash Darsda faol qatnashgan o`quvchilarni izohli baholash. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI: ANA’NAVIY SAYL BАYRАM VA MAROSIM QO’SHIQLARI. Darsning maqsadlari Ta’limiy :- O’quvchilarga Ana’naviy sayl bаyrаm va marosim qo’shiqlari.haqida umumiy tushuncha berish. Tarbiyaviy: –O’quvchilarda musiqaga qiziqishsini uyg’otish, emotsional did va musiqiy xotirani rivojlantirish. Rivojlantiruvchi:–Qo’shiqlarni nota bilan kuylash ko’nikmalarini mustaxkamlash. Guruh bo’lib kuylash qoidalarini o’rganish Kompetensiyalar: Milliy va umumbashariy kompetensiya, musiqiy savodxonlik kompetensiyasi, musiqa tinglash va tahlil qilish kompetensiyasi, Jamoa bo‘lib kuylash kompetensiyasi Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Darsning metodi: “Ruchkam qani”, “Klaster”. Darsning jihozi: -Fortepiano, tarqatma materiallar, texnika vositalari musiqa savodiga doir illustrativ ko’rgazmalar. Darsning borishi Tashkiliy qism:O`quvchilar musiqa sadolari ostida sinfga kiradilar.Tashkiliy qism. Salomlashish, yo’qlama, uy vazifalarini so’rash O’tilgan mavzuni mustahkamlash: Uyga berilgan vazifani so’rash uchun “Klaster” metodidan foydalaniladi. Yangi mavzu bayoni: Go’zal bahorni bayram fasli deb ataydilar. Chunki bu faslda Navro’z ya’ni yangi yil bayrami keng nishonlanadi.Navro’z kunlari shodlik tuyg’ularini ifoda etuvchi cholg’u kuylari ham ijro etilgan.Ana shunday ko’hna kuylarning ayrimlari bizning davrgacha yetib kelgan. Xususan, “Navro’zi Ajam”, “Ajam taronalari” singari kuylar shular jumlasidandir. Jamoa bo`lib kuylash: “Nаvro`z qo`shig`i” N.Nаrzullаеv shе`ri . N.Nоrхo`jаеv musiqаsi. “Yumаlаb –yumаlаb” o`zbек хаlq qo`shig`i. Qo`shiq yaratuvchilari haqida tushuncha beriladi va o`quvchilar o`qituvchi ijrosida yoki CD disk yozuvidagi qo`shiqni tinglab,uning mazmunini,xarakteri,sur`ati,ifoda vositalarini tahlil qiladilar.Qo`shiq jumlalab o`rgatiladi. Dala qirga momojon, Chuchmomani momojon Birgalashib boraylik. Ko’zga surtaylik suyib. Chuchmomalar chiqibdi Anvoyi hidlaridan Dasta-dasta teraylik Bahra olaylik to’yib
Ulab shomni saharga, Shudringlarga momojon, Baxtimizni so’raylik Yuzimizni yuvaylik Kecha bugun kunduzning Quyosh birga biz, Uchrashganin ko’raylik Gul Navro’zni qutlaylik.
(turli nаmunаlаrni tinglаsh). O`quvchilar tinglangan kuyni tahlil qiladilar, kuyga tasnif beradilar Musiqa savodi: Nоtа nоmi bilаn mаshq кuylаsh. Fа-mаjоr tоnligi. Ijodiy faoliyat: Qo`shiqqа mоs ritmiк хаrакаtlаr bаjаrish Mustaxkamlash: Dars davomida o`tilganlarni yakunlash, umumlashtirish, “Ruchkam qani” metodi orqali mustaxkamlash Baholash: Faol qatnashgan o`quvchilarni rag`batlantirish, baholash. Uyga vazifa: “Navro’z qo’shig’i” qo’shig’ini yod olish. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MAVZU: O`ZBЕК BАLЕTLАRI Darsning maqsadlari: A) Ta’limiy: O’quvchilarga balet, o’zbek baletlari, takt va takt chizig’i haqida umumiy tushuncha berish. B) Tarbiyaviy: O’quvchilarni Ona- Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash. bilan tanishtirish. C) Rivojlantiruvchi:O’zbek baletlarining o’ziga xos tomonlarini farqlay olish. Kompetensiyalar: Milliy va umumbashariy kompetensiya, musiqiy savodxonlik kompetensiyasi, musiqa tinglash va tahlil qilish kompetensiyasi, Jamoa bo‘lib kuylash kompetensiyasi Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Dars metodi: Musiqali viktorina, “Klaster” metodi. Dars jihozi: Darslik, fortepiano, rasmli ko’rsatmalar, DVD, SD disklar, texnik vosita Tashkiliy qism: O’quvchilar xonaga musiqa sadolari ostida kirib keladilar, musiqali salomlashiladi,davomat olinadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi O’tilgan mavzuni mustahkamlash:Uyga berilgan vazifani so’rash uchun “Klaster” metodidan foydalaniladi. DARS HIKMATI:Befoyda so’zni ko’p aytma va foydalig’ so’zni eshiturdan qaytma.( A Navoiy) Yangi mavzu bayoni:Balet ( fransuzcha ballo — raqsga tushaman) — asar mazmuni musiqiy xoreografik obrazlar vositasi bilan ifodalanadigan sahna san’ati turi. Ozida san’atning dramaturgiya, musiqa, xoreografiya, tasviriy san’at kabi turlarini uyg’unlashtiradi, bu san’at turlarining hammasi alohida-alohida mavjud bo’lmay, B.ning sintez markazi bo’lgan xoreografiyaga bo’ysunadi. B. librettochi, kompozitor, baletmeyster va rassom hamkorligida yaratiladi. B.ning dramaturgik asosi libretto (ssenariy)dan boshlanib, unda asarning asosiy mazmuni, g’oya, ziddiyat va harakterlari aniq belgilanadi. Libretto ko’pincha adabiy asarga asoslanib, uni musiqa va xoreografiyada gavdalantirish imkoniyati hisobga olinadi. 1947 y. Toshkentda xoreografiya bilim yurti tashkil qilindi. "Yoshlik" (M. Chulaki), "Esmeralda" (Ch. Puni), "Uyqudagi go’zal" (P. Chaykovskiy) kabi spektakllar qo’yildi. 50-y.larning ortalarida balet truppasi B. Krriyeva, L. Komilova, S. Tanguriyeva, V. Proskurina, R. Kurmasva, V. Vasilyev, K. Soatov va b. balet artistlari bilan toldirildi. Truppa tarkibining yangilanishi repertuarga ijro uslubi murakkab mumtoz B.larni ("Jizel", "Shopeniana") kiritish imkonini berdi. 60-y.larda "Bolero" (M. Ravel), "Don Juan" (K. Glyuk), "Spartak" (A. Xachaturyan), "Korsar" (A. Adan), "Kashmir afsonasi" (G. Mushel), "Layli va Majnun" (I. Akbarov), "Sevgi tumori", "Temur Malik" (M. Ashrafiy), "Qirqqiz" (L. Feygin), "Semurg" (B. Brovsin), "Suhayl va Mehri" (M. Leviyev) va b. B.lar sahnalashtirildi. 70-y.larga kelib, mumtoz, zamonaviy va milliy baletlar bilan ozbek B.i boyidi. "Tanavor" (A. Kozlovskiy), "Oyimqiz va bezori" (D. Shostakovich), "Antoniy va Kleopatra" (E. Lazarev), "Afsonalar vodiysida" (U. Musayev), "Dunyoning yaratilishi" (A. Petrov), "Sevgi haqida qissa" (O. Medikov), "Sevgi va qilich" (M. Ashrafiy), "Uzilgan qoshiq" (A. Kalninsh) va b. spektakllar shular jumlasidan80 — 90-y.lar kompozitor va baletmeystrlarning milliy B. yaratish borasidagi harakatlari kuchaydi. "Navroz" (Ik. Akbarov), "Quyoshga tazim" (R. Ab-dullayev), "Tomaris" (U. Musayev) kabi B.lar milliy baletimiz mavqeini yanada kotardi. G. Izmaylova, B. Qoriyeva, V. Vasilyev, G. Hamroyeva, N. Yoqubova, R. Tanguriyev, S. Tanguriyeva, 3. Davletmurodova, R. Karimova, F. Sadullayeva qabilar ozbek B.ini rivojlanishiga munosib hissa qoshdilar. 1997 y. Toshkent xoreografiya bilim yurti negizida Toshkent davlat milliy raqs va xoreografiya oliy maktabi hamda xoreografiya maktab-internati tashkil etildi. Musiqa tinglash:U.Musayеvning “To`maris”, A.Mansurоvning “Sharq afsоnasi” balеtidan pаrchаlаr. Jamoa bo’lib kuylash“Chеgаrаchilаr qo`shig`i”Qambar. Оtа shе`ri,А. Mаnsurоv musiqаsi Musiqa savodi:Tакt vа tакt chizig`i Har qanday musiqa yangrayotganda kuchli va kuchsiz hissalar almashinib keladi. Bu, ayniqsa marshlar ohangida aniq bilinib turadi: 1,2,3,4/1,2,3,4 va hokazo.. Shu 1-hissadan keyingi 1-hissagacha bo’lgan oraliq musiqada takt deyiladi. Taktlarni bir-biridan ajratib turish 1-kuchli hissa oldiga 5 ta nota chiziqlarini birlashtiruvchi tik chiziqcha tushiriladi, bu- takt chizig’i deyiladi. Mustahkamlash:O’tilgan mavzuni mustaxkamlash uchun “Musiqali viktorina” metodidan foydalaniladi . Baholash: Dars davomida faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi. Uyga vazifa: O’tilgan mavzuni takrorlash va“Chеgаrаchilаr qo`shig`i”ni yod olish. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI: MUSIQАLI КОMЕDIYA Darsning maqsadlari: A) Ta’limiy: O’quvchilarga Musiqаli коmеdiya haqida umumiy tushuncha berish. B) Tarbiyaviy: O’quvchilarni Ona- Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash. bilan tanishtirish. C) Rivojlantiruvchi: Musiqаli коmеdiyaga oid asarlarni tahlil qilish. Kompetensiyalar: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:axborot manbalari haqida tushunchaga ega bo‘lish. O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: musiqa madaniyati fanini o‘rganish, zarbli milliy cholg‘ularimiz haqida tushunchaga ega bo‘lish. Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Dars metodi: Musiqali viktorina, “Klaster” metodi. Dars jihozi: Darslik, fortepiano, rasmli ko’rsatmalar, DVD, SD disklar, texnik vosita Tashkiliy qism: O’quvchilar xonaga musiqa sadolari ostida kirib keladilar, musiqali salomlashiladi,davomat olinadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi O’tilgan mavzuni mustahkamlash:Uyga berilgan vazifani so’rash uchun “Klaster” metodidan foydalaniladi. Yangi mavzu bayoni: Musiqali komediyaning musiqali dramadan farqi juda kam. Faqat ularni dramatic mavzuning yo’nalishiga qarab ajratish mumkin: jiddiy mavzudagisi musiqali drama bo’lsa, hajviy mavzudagisi musiqali komediyadir. Musiqa tinglash: “Tоshbоltа оshiq” musiqаli коmеdiyasidаn pаrchаlаr Jamoa bo’lib kuylash: “ TOSHKENT ” L. Jiyanov she'ri. X . Hasanova musiqasi, Jondek aziz shaharsan, Aziz shaharsan. Osiyo osmonida, Yuilduz shaharsan. Ey quyosh shahrim, O’zing bosh shahrim Naqarot: Gullagan makon, Jonim Toshkentimsan. Topgil sharaf shon, Osmonim Toshkentimsan. Moziydan bir xotirsan Yosh bahodirsan. Hur elga o’zing mangu, Gullab yotursan. Ey quyosh shahrim, O’zing bosh shahrim Musiqa savodi: 2/4 o`lchоvidа dirijyorliк Mustahkamlash:O’tilgan mavzuni mustaxkamlash uchun “Musiqali viktorina” metodidan foydalaniladi . Baholash: Dars davomida faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi. Uyga vazifa: O’tilgan mavzuni takrorlash va “Toshkent” qo’shig’ini yod olish. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI:: MUSIQALI DRAMA . Dars maqsadi: a)ta`limiy maqsad: o`quvchilarga musiqali drama san’ati haqida tushuncha va bilimlarni berish . b)tarbiyaviy maqsad: o`quvchilarni bo’sh vaqtlarini mazmunli tashkillash . Milliy madaniy va ma’naviy bilimlarini oshirib borish, estetik madaniyatiga o’rgatish, muomala madaniyatini singdirib borish . c)rivojlantiruvchi maqsad: o`quvchilarning musiqiy bilimlari va qobiliyatini rivojlantirish. mustaqil fikrlashga o’rgatish. Madaniy dam olishlarini tashkillash . Kompetensiyalar: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:axborot manbalari haqida tushunchaga ega bo‘lish. Dars turi: yangi tushuncha va bilim beruvchi . Dars jihozi: testlar , tarqatmalar, darsga doir ko`rgazma , rasmlar DVD disklar, fortepiano. Dars usuli: famaliy metod , interfaol usullar . Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: salomlashish , davomatni aniqlash , darsga tayyorgarlikni tekshirish , kirish suhbati. II.O’tilgan mavzularni so’rash. 1. O’zbek raqs san’ati i haqida tushuncha bering . 2. Respublikamizda qanday tomoshagohlar mavjud ? 3. Qanday sahnaviy musiqa asarlarini bilasiz . III.Yangi mavzu bayoni. O’zbekistonda musiqa sana’tining barcha janrlari qatori musiqali drama va komediya - sahnaviy musiqa asarlari ham keng tarqalgan . XX – asrning 30 - yillaridan boshlab , yevropa operalariga taqlid sifatida bu janrlar rivojlangan . Musiqali drama - cholg’u va vokal musiqa asosiy o’rinni egallagan dramatik sahna asaridir . To’xtasin Jalilovning “ Toxir va Zuxra ” si “ Nurxon” dramasi Tolibjon Sodiqov va R. Gliyerning “ Layli va Majnun ” dramasi keyinchalik YU. Rajabiy , Sayfi Jalil , Mustafo Bafoyev , Farhod Alimov kabi bastakorlar yaratgan asarlar musiqali drama janrining yorqin na’munalariga aylangan . Musiqa tinglash “ Ona qo’llari ” qo’shig’ini tinglash va o’rganish . Jamoa bo’lib kuylash: “ Munajjim bobom ’ P. Mo'min she'ri. N. Norxo'jayev musiqasi Osmonlarda nur ko’zlaringiz, Charaqlaydi yulduzlaringiz. Amir Temur ruhi bo’lib yor, Yashnamoqda bu ozod diyor. Naqarot: Samarqandda bordaysiz mudom Ey munajjim, Ulug’bek bobom. Fan ko’ksida yashaysiz hamon, Ardoqlaygay jahon-u zamon. O’chmagaydir hech izlaringiz, Biz yerdagi yulduzlaringiz. Naqarot: Samarqandda bordaysiz mudom Ey munajjim, Ulug’bek bobom. . Musiqa savodi: 2/4 o`lchоvidа dirijyorliк IV. Mustahkamlash. Musiqali drama san’ati haqida tushunchangizni ayting . Musiqali dramalardan qaysilarni bilasiz ? 3. Barcha o’rgangan qo’shiq va raqslsrni mustahkamlash . V. Uyga vazifa berish: Mavzularni mustahkamlash . VI. Baholash Darsda faol qatnashgan o`quvchilarni izohli baholash Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI:: XOR A KAPELLA DARSNING MAQSADLARI: A) Ta’limiy: O’quvchilarga xor A kapella haqida umumiy tushuncha berish. B) Tarbiyaviy: Musiqiy ong, did va nafosatni tarbiyalash C) Rivojlantiruvchi: Musiqiy qobiliyat va iqtidorini rivojlantirish Tayanch kompetensiyalar: Kommunikativ kompetensiya, ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi Fanga oid kompetensiya: musiqaning badiiy tavsifini (quvnoq, sho‘x, g‘amgin va boshqalarni) bila oladi. jamoaviy o‘rganilgan qo‘shiqlarni yakka holda kuylay oladi. musiqaning tovush tembridan qaysi cholg‘uda (zarbli, chertma, damlida) ijro etilganligini topa oladi. Dars turi: Yangi bilimlarini shakllantiruvchi Dars metodi: Klaster, Musiqani top, bumerang Dars jihozi: Darslik, fortepiano, rasmli ko’rsatmalar, DVD, SD disklar, texnik vosita. Tashkiliy qism: O’quvchilar xonaga musiqa sadolari ostida kirib keladilar, musiqali salomlashiladi, davomat olinadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi. O’tilgan mavzuni mustahkamlash: Uyga berilgan vazifani so’rash uchun “Klaster” metodidan foydalaniladi. Musiqa tinglash: “O’zbekiston kemasi” Yong’in Mirzo she’ri I.Hamroyeva musiqasi. Qo’shiqqa mos ritmik harakatlar bajarish Jamoa bo’lib kuylash: “Quvnoq yomg’ir” A.Obidjon she’ri, A.Mansurov musiqasi. Ovoz sozlash mashqi o’tkaziladi va yangi qo’shiq jamoa bo’lib kuylanadi. Naqarot:
Chak-chuk, chaka-chuk Kuylaydi yomg’ir, Tak-tuk, taka-tuk o’ynaydi yomg’ir, Yomg’ir yog’aloq echki dumaloq. Yorgakni ho’l qildi chaqaloq Yomg’ir quvnoq sozandadir, Changdek chalar yaproqlarni. Qamishlardan g’ijjak yasab, Dutor qilgay boshoqlarni. Naqarot: Tomingizni chirmandadek, Chertar gohi “Tak-tak” qilib. Sho’x tomchilar o’yin tushgay, Ko’lmaklarda “chak-chak” qilib. Naqarot:
Uni oddiy yomg’ir demang, Xonandayu sozandadir. San’atkorni sevar hamma, Shu bois ham arzandadir. Musiqa savodi: Notalarning o’lchovini topish Mustahkamlash: O’tilgan mavzuni mustaxkamlash uchun “Musiqani top” metodidan foydalaniladi. Baholash: Dars davomida faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi Uyga vazifa: “Quvnoq yomg’ir” qo’shig’ini yod olish Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: MASHG’ULOT MAVZUSI: XOR SAN’ATI. XOR IJROSI UCHUN XALQ QO‘SHIQLARINI MOSLASHTIRISH TAYANCH SO’ZLAR: cholg’u asboblari, sol kaliti, xavfsizlik qoidalari, jihozlar, nota Darsning maqsadi: Ta‘limiy maqsad: O‘quvchilarga xаlq cholg’u asboblari haqida ma’lumotlar berish va undan foydalanishni o’rgatish. Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni tozalikka, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Turmushdagi ehtiyojlar va ulardan foydalanishni tushuntirish. Texnika xavfsizligi qoidalari, ish o‘rnini tashkil qilish qonun qoidalarini tushuntirish, sanitariya gigiyena talablariga to‘liq rioya etishni o‘rgatish. Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilar tasavvurida xаlq cholg’u asboblari haqida bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish. Tayanch kompetensiyalar: Kommunikativ kompetensiya, ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi Fanga oid kompetensiya: musiqaning badiiy tavsifini (quvnoq, sho‘x, g‘amgin va boshqalarni) bila oladi. jamoaviy o‘rganilgan qo‘shiqlarni yakka holda kuylay oladi. musiqaning tovush tembridan qaysi cholg‘uda (zarbli, chertma, damlida) ijro etilganligini topa oladi. Dars turi: Bilimlarni mustahkamlovchi. Yangi bilim beruvchi. Dars uslubi: Tushuntirish, suxbat, tezkor savol – javob, amaliy mustaqil ishlar bajarish, munozara, ko‘rgazmali va boshqalar. Dars metodi: guruhlarda ishlash, “Aqliy hujum”, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”, “B/B/B” metodlaridan foydalaniladi. Darsda jihozi: Nota doskasi, sol kaliti, rasm va tarqatma materiallar, o‘quv qurollari, elekron materiallar, test materiallari. Darsning borishi: Tashkiliy qism: Salomlashish Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik ko‘rish O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish. Uyga vazifani so‘rash: Savol – javob o‘tkazish Topshiriqlarni tekshirish Yangi mavzu bayoni: Musiqa madaniyatida xor san’ati katta ahamiyatga ega. Musiqada «Хог» so‘zi nimani anglatishini bilib olish zarur. Xor so‘zini ikki xil ma’noda anglash mumkin. Birinchisi — kuylovchi jamoa bo‘lsa, ikkinchisi — xor jamoasining ijro qilishiga moMjallab yozilgan musiqa asari. Cholg‘ular ijrosida ko‘p ovozli musiqani tinglaganimizdek, xor vositasida ham ikki, uch va undan ortiq ovozli asarlarni kuylashga va tinglashga o‘rganganmiz. Xorda 4 xil ovoz bor: xotin-qizlarga yoki bolalarga xos bo‘lgan — soprano va alt ovozlar, erkaklarga xos bo‘lgan — tenor va bas ovozlardir. Sanab o‘tilgan ovozlardagi har bir kuylovchi o‘z vazifasini tushungan holda to‘g‘ri ijro etgandagina xorning mukammal, yoqimli va badiiy obrazli eshitilishiga imkon yaratiladi. Professional bastakorlar xor uchun original asarlar yaratish bilan birga xalq qo‘shiqlarini ham ko‘p ovozli qilib xor ijrosiga moslashtirishgan. XX asrning 50-yillaridayoq Mutal Burhonovning jo‘rsiz xorlari namuna darajasida e’tibor qozongan. Bu o‘rinda uning «Yorlarim», «Endi sendek», «Bibigul», «Sari ko‘hi baland» kabi asarlarini sanab o‘tish lozim. Keyinchalik M. Burhonovga yelkadosh bo‘lib ko‘plab bastakorlar xalq qo‘shiqlarini xor ijrosiga moslashtirdi. Bularga Sobir Boboyevning «Chaman ichra», Ikrom Akbarovning «Qoyilman», Botir Umidjonovning «Qilpillama», Shermat Yormatovning «Boychechak», «Chittigul», «Gullola», Mustafo Bafoyevning «Bahoriya», «Mavrigi» kabi asarlarini misol keltirish mumkin.
Xor deganda nimani tushunasiz va qanday ovoz turlarini bilasiz? Xor san’ati rivojiga hissa qo‘shgan va qo‘shayotgan qanday jamoalar va bastakorlarni bilasiz? Botir Umidjonovning «0‘zgancha» asari qanday xor uchun yozilganini tinglab, bilib olgan bo‘lsangiz ohangini kuylab bering. Ton va yarim tonliklarni qanday ajratish yoki tuzish mumkin? Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Uyga vazifa: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish. Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: _____________________________ MAVZU: XOR UCHUN PROFESSIONAL JANRLARDA IJOD QILISH TAYANCH SO’ZLAR: cholg’u asboblari, sol kaliti, xavfsizlik qoidalari, jihozlar, nota Darsning maqsadi: Ta‘limiy maqsad: O‘quvchilarga xаlq cholg’u asboblari haqida ma’lumotlar berish va undan foydalanishni o’rgatish. Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni tozalikka, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Turmushdagi ehtiyojlar va ulardan foydalanishni tushuntirish. Texnika xavfsizligi qoidalari, ish o‘rnini tashkil qilish qonun qoidalarini tushuntirish, sanitariya gigiyena talablariga to‘liq rioya etishni o‘rgatish. Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilar tasavvurida xаlq cholg’u asboblari haqida bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish. Tayanch kompetensiyalar: Kommunikativ kompetensiya: o‘z fikrini og‘zaki bayon qila olish, mavzudan kelib chiqib savollarga to‘g‘ri javob berish, muloqotda muomala odobiga rioya qilish Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:mavjud axborot manbalaridan (audio-video yozuvlarga jo‘r bo‘lib kuylay olish) tinglash faoliyatida foydalana olish. Fanga oid kompetensiyalar: Jamoa bo’lib kuylash kompetensiyasi: Turli tonallikdagi kuylarni kuylar oladi Dars turi: Bilimlarni mustahkamlovchi. Yangi bilim beruvchi. Dars uslubi: Tushuntirish, suxbat, tezkor savol – javob, amaliy mustaqil ishlar bajarish, munozara, ko‘rgazmali va boshqalar. Dars metodi: guruhlarda ishlash, “Aqliy hujum”, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”, “B/B/B” metodlaridan foydalaniladi. Darsda jihozi: Nota doskasi, sol kaliti, rasm va tarqatma materiallar, o‘quv qurollari, elekron materiallar, test materiallari. Darsning borishi: Tashkiliy qism: Salomlashish Davomatni aniqlash, Darsga tayyorgarlik ko‘rish,O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish. Uyga vazifani so‘rash: Savol – javob o‘tkazish Topshiriqlarni tekshirish Yangi mavzu bayoni: 0‘zbekiston bastakorlari tomonidan xor uchun yaratilgan asarlarning janrlari xilma-xildir. Bular — qo‘shiq, syuita, qasida, vokal-simfonik poema, kantata, oratoriya, simfoniya kabilar bo‘lib, ushbu janrlarda ko‘plab asarlar yaratilganligi talaygina ilmiy maqolalarda, kitob va darsliklarda e’tirof etilgan. Bastakorlardan M. Burhonovning «Davlat madhiyasi», «Zarra gul», «Go‘zal qizga» qo‘shiqlari, «Alisher Navoiyga qasida»si, M. Nasi- movning «Dilbarim» vokal-simfonik syuitasi, S. Yudakovning «Mirzacho‘l» syuitasi, «Mening vatanim» kantatasi, S. Boboyevning «Xoral»i, «Aziz ustozlar» qo‘shig‘i, B. Umidjonovning «Qorasoch», «Alla», «Oq kaptar» qo‘shiqlari, M. Bafoyevning «Buxoro haqida» oratoriyasi, «Xor uchun» simfoniyasi, Sh. Yormatovning «Maysa», «0‘zbekiston tong yurtim», «Sog‘lom avlod qo‘shig‘i», «Nurli avlod» kabi qo‘shiqlari, G‘. Qodirovning «Ona qo‘llari», «Maktabjon — oftobjon» kantatasi, N. Norxo‘jayevning «Chamandagi gullarmiz», «Zavqing soch, qaldirg‘och», «Gul terdi gullar», «Yaxshi bola» kabi qo‘shiqlari, A. Mansurovning «Hur Respublikam», «Oq kaptarning parvozi», «Ming assalom, ustozlar!», «Bolarilar» qo‘shiqlari, «Bolalar xori va orkestr uchun» 1-simfoniyasi, R. Abdullayevning «Parvozdagi qushchalar» qo‘shig‘i, D. Omonullayevaning «Etikcham», «Diloromning qo‘shig‘i» kabilar xor uchun professional janrlarda ijod qilishning yorqin namunalari bo‘lib musiqa tarixida qoladi. MUSIQADA LAD VA TONALLIK TUSHUNCHASI Musiqiy tovushlar turlicha baland-pastlikka ega ekanligini bilib olgansiz. Lad deb tovushqator pog‘onalarining o‘zaro ma’lum bir munosabatiga aytiladi. Musiqada xalq ladlari bilan bir qatorda «Major» va «Minor» deb ataluvchi ladlar keng ommalashgan. Ular turlicha xarakterga ega. Agar major ladi biroz kuchli, aniq va xush kayfiyatli bo‘lsa, minor ladi aksincha, mayin, yumshoq va mungli sado beradi. Lad musiqiy asar xarakterini belgilashda ham muhim omildir.
Major va minorni bir-biridan qanday ajratish mumkin? Tuzilishi qanday bo‘ladi? Tonallik deb nimaga aytiladi? Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Uyga vazifa: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish Ko’rildi:_____________Sana_______________MMIBDO’ SANA: _____________________________ MAVZU: XOR JAMOALARINING TUZILISHI VA TURLARI Darsning maqsadi: Ta‘limiy maqsad: O‘quvchilarga xаlq cholg’u asboblari haqida ma’lumotlar berish va undan foydalanishni o’rgatish. Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni tozalikka, mehnatsevarlikka o‘rgatish. Turmushdagi ehtiyojlar va ulardan foydalanishni tushuntirish. Texnika xavfsizligi qoidalari, ish o‘rnini tashkil qilish qonun qoidalarini tushuntirish, sanitariya gigiyena talablariga to‘liq rioya etishni o‘rgatish. Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilar tasavvurida xаlq cholg’u asboblari haqida bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish. Tayanch kompetensiyalar: Kommunikativ kompetensiya: o‘z fikrini og‘zaki bayon qila olish, mavzudan kelib chiqib savollarga to‘g‘ri javob berish, muloqotda muomala odobiga rioya qilish Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:mavjud axborot manbalaridan (audio-video yozuvlarga jo‘r bo‘lib kuylay olish) tinglash faoliyatida foydalana olish. Fanga oid kompetensiyalar: Jamoa bo’lib kuylash kompetensiyasi: Turli tonallikdagi kuylarni kuylar oladi Dars turi: Bilimlarni mustahkamlovchi. Yangi bilim beruvchi. Dars uslubi: Tushuntirish, suxbat, tezkor savol – javob, amaliy mustaqil ishlar bajarish, munozara, ko‘rgazmali va boshqalar. Dars metodi: guruhlarda ishlash, “Aqliy hujum”, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”, “B/B/B” metodlaridan foydalaniladi. Darsda jihozi: Nota doskasi, sol kaliti, rasm va tarqatma materiallar, o‘quv qurollari, elekron materiallar, test materiallari. Darsning borishi: Tashkiliy qism: Salomlashish Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik ko‘rish O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish. Uyga vazifani so‘rash: Savol – javob o‘tkazish Topshiriqlarni tekshirish Yangi mavzu bayoni: Har qanday badiiy ijrochilik jamoasi o‘rnatilgan qonun-qoidalarga asoslangan holda tuziladi. Xor jamoalari ham qoidalarga muvofiq bir necha turga bo‘linadi. Faqat erkaklardan tuzilgan xor — erkaklar xori, faqat xotin-qizlardan tuzilgan xor — xotin-qizlar xori deb ataladi. Erkaklar va xotin-qizlardan tuzilgan xorga aralash xor deyiladi. Faqat bolalardan tuzilgan xor esa bolalar xori deb nomlanadi. Bolalar xori aralash xorda ham ishtirok etishi mumkin. Xor jamoalari xor asarini orkestr yoki cholg‘ular jo‘rligida ijro qiladilar. Cholg‘ular jo‘rligisiz, faqat o‘z ovozlarida kuylovchi xor jamoasi kapella deyiladi. Kapella ijrosi uchun yozilgan xor asari a’kapella deb ataladi. Xor qatnashchilarining soni 20—30 tadan boshlab, ayrim hollarda 1000 va undan ortiq kishi bo‘lishi ham mumkin. Kamer xor, Katta xor, Yig‘ma xor deb asosan xor qatnashchilarining soniga qarab aytiladi.
Xor jamoalarining tuzilishi, turlari haqida nimalarni bilasiz? Sahna madaniyati xor ijrochiligiga ham taalluqlimi? Tinglangan qo‘shiqlar qanday jamoalar ijrosida yozib olingan? «Aziz uztozlar»da qanday alteratsiya belgilari bor? Birgalikda kuylang. Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Uyga vazifa: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish.
Tashkiliy qism: Salomlashish Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik ko‘rish O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish. Uyga vazifani so‘rash: Savol – javob o‘tkazish Topshiriqlarni tekshirish Yangi mavzu bayoni: Bugungi kunda 0‘zbekistonda xalq cholg‘ularidan tuzilgan bir talay orkestrlar faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Bular — Madaniyat va sport ishlari vazirligi qoshidagi Davlat orkestri, Doni Zokirov nomidagi orkestr, «So‘g‘diyona» kamer orkestri, Konservatoriya, San’at va madaniyat instituti, Respublika musiqa, san’at kollejlari talabalaridan tuzilgan orkestrlardir. Respublikamizdagi mavjud xor jamoalari va ular uchun yaratilgan asarlar, bastakorlar ijodi haqidagi ma’lumotlarni siz o‘tgan darslarimizda o‘zlashtirib olgansiz. Hozirgi davrda ham sanab o‘tilgan jamoalar uchun bastakorlar yangi-yangi ijod yo‘nalishlarida ko‘plab asarlar yaratib berishmoqda. Ular har kuni radio va televideniye toMqinlarida, konsert zallarida yangrab turadi. Musiqa madaniyatimizning yil sayin rivojlanib borishida xalq cholg‘ulari orkestri va xor uchun 0‘zbekiston bastakorlarining ijodi katta ahamiyatga ega. Download 1,15 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish