4-masala Tozalash inshoatlari kompleksi ishlarini hisoblash

4-masala
Tozalash inshoatlari kompleksi ishlarini hisoblash
Odatda sanoat korxonalarining tozalash inshootlari 2 yoki 3 bosqichli tozalash sxemasi bo’yicha ishlaydilar.
Birinchi bosqich - rezervuarlar (tindirgichlar, filtrlar, qumtutkichlar) dan tarkib topgan gravitastion bo’lim;
Ikkinchi bosqich - fizik-kimyoviy bo’lim, bu bo’limga flotatorlar, ekstrakstion va sorbstion qurilmalar kiradi.
Uchinchi bosqich - biofiltrlar, aerotenklar va bioxovuzlardan
iborat biologik bo’lim.
Tozalash inshootlari sxemalarini to’g’ri tanlash uchun ularga tushayotgan iflosliklarning maksimal miqdorini, zararli moddalarning suv xavzalarga tashlanayotgan chegaraviy mumkin bo’lgan kontsetratsiyasini (ChMM), shuningdek, har bir tozalash inshootining ishlash samaradorligini bilish lozim.
Tozalash inshootida suvni tozalash samaradorligi (%) quyidagi formula orqali aniqlanadi:

Bu erda: C₁ va C₂ iflosliklarning suvdagi tozalashgacha va tozalashdan keyingi kontsetratsiyasi.
C₁ ni topish uchun ifodani quyidagi ko’rinishga keltiramiz:

Tozalashdan so’ng suv havzasiga tashlanayotgan oqovalardagi zaxarli moddalarning chegaraviy mumkin bo’lgan kontsetratsiyalaridan kelib chiqilsa, zanjirdagi tozalash inshootining sonini yoki inshootlar kompleksining ma’lum miqdorida tozalash inshootlariga kiritayotgan suvdagi iflosliklarning maksimal chegaraviy kontsetratsiyasini xisoblab topish mumkin.

Rasm 1. 1-sanoat korxonasi, 2-tindirgich, 3-flotator, 4-aerotenk.

C₁- iflosliklarnng suvdagi boshlang’ich kontsetratsiyasi;
C₂ - tindirgichda tindirilgandan so’ng iflosliklarning suvdagi kontsetratsiyasi;
suvdagi iflosliklarning flotatorga kirgizilgungacha kontsetratsiyasi,
- iflosliklarning suvdagi flotatordan chiqqandan keyingi kontsetratsiyasi;
- iflosliklarning oxirgi suvdagi konstetrastiyasi
- iflosliklarning suvdagi aerotenkga kirgizilgungacha bo’lgan davrdagi kontsetratsiyasi,
- suvdagi aralashmaning ifloslik darajasi
Agar, berilgan ifloslikning suvdagi suv havzasiga tashlangungacha bo’lgan ChMCh sini 20 mg/l deb qabul qilinsa, u holda, aerotenk ishining samaradorligi η=50% bo’lganda iflosliklarning unga kiritilgunicha bo’lgan kontsetratsiyasi

Flotatorning ham xuddi shunday samaradorlik bilan (50%) iflosliklarning unga kiritilishidan avvalgi kontsetratsiyasi:
= 80 mg/l
Tindirgich samaradorligi 98% deb qabul qilib, iflosliklarni suvdagi tozalash inshootlari tizimlariga kiritilgunga qadar maksimal mumkin bo’lgan kontsetratsiyasi quyidagachadir:
= 4000 mg/l

Keltirilgan xisoblardan, agar iflosliklarning suvdagi tozalash inshootlariga kiritilguniga qadar bo’lgan kontsetratsiyalari 4 g/l dan oshmasa, tozalash inshootlari kompleksi yaxshi ishlaydi.

Umumiy ko’rinishda tozalash inshootlari kompleksini xisoblash uchun quyidagi ifoda qo’llaniladi:

bu yerda
C _kir – tozalash inshoatlari kompleksiga kirishdagi iflosliklar konsentrasiyasi
C _chiq – tozalash inshoatlari kompleksidan chiqishdagi iflosliklar konsentrasiyasi
η- tegishli tozalash inshoati samaradorligi.
Vazifa. Agar iflosliklarning oxirgi kontsetratsiyasi berilgan va berilgan kompleksga kiruvchi har bir tozalash inshooti ishining samaradorligi ma’lum bo’lsa, tozalash inshootiga tushayotgan suv iflosliklarining qanday kontsetratsiyalarga ega bo’lishi kerakligini hisoblang.
4 – masalaning variantlari

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология. М.:Дрова, 2004.
   
2. 
   Xolliеv I., Ikromov A. Ekologiya. T.: Talqin, 2004. – 224 b.
   
3. 
   Rustamov R. Ekologiya, T. 2007.
   
4. 
   Словарь экологических терминов и понятий. Протасов В.Ф., Молчанов А.В. М. 1999.
   
5. 
   Бродский А.К. Краткий курс общей экологии. С-П. 2000.
   
6. 
   Ergashеv A. Ekologiya, T.2005.
   
7. 
   С.Сайдаминов. Краткий словарь-справочник по Инженерной экологии. Т.Укитувчи. 1993
   
8. 
   Tursunov T.T., Niyazova M.M., Adilova K.M., Pulatov X.L., Gapparova Z.X. “Ekologiya” fanidan ma'ruza matnlari, T.:2012.
   
9. 
   http://www.ziyonet.uz O'zbеkiston Ta’lim portali.
   
10. 
    http://www.window.edu.ru Единое окно доступа к образовательным ресурсам.
    
11. 
    Справочник по охране природы под ред. Метрюшкина. М.1980.
    
12. 
    О.В. Аксенова, А.С. Гузенкова. Сборник практических заданий по экологии./ Московский институт электроники и математики Национального исследовательского университета «Высшая школа экономики»;М., 2013. – 31 с.