30-variant javoblari. 1-topshiriq

Al Xorazmiy 



 

Alloma o’zigacha bo’lgan ilmiy bilimlarning asosiy g’oyalari, 

metodlarini sintezlashtirdi. U ilmiy bilimlarni o’rganuvchilarning 

mustaqil bilim olishlariga e’tiborini qaratdi. 

Xorazmiy bilim olishda talabaning shaxsiy kuzatishlariga hamda 

olgan bilimlaridan foydalanishga kata e’tibor berdi. Bunda u ilm 

izlovchilarning manbalarni to’plash, ularni ifodalash va kuzatganlarni 

tushuntira olish malakalrini hosil qilishga kata baho berdi. Masalan, “Al 

kitob al-muxtasar fi hisob al jabr val muqobala” asarida olimlarni uch 

guruhga bo’lib shunday yozadi; “ ulardan biri o’zidan avvalgilar qilgan 

ishlarni amalga oshirishda boshqalardan o’zib ketadi va uni o’zidan 

keyin qoluvchilarga meros qilib qoldiradi.  boshqasi o'z’dan 

avvalgilarning asarlarini sharhlaydi va bu bilan qiyinchiliklarni 

osonlashtiradi, yopiqni ochadi, yo’lni yoritadi va uni tushunarliroq  

qiladi. Yoki bu ayrim kitoblarda nuqsonlar topadigan va sochilib 

yotganini to’playdigan odam bo’lib, u o’zidan avvalgilar haqida yaxshi 

fikrda bo’ladi, takabburlik qimaydi va o’zi qilgan ishidan 

mag’rurlanmaydi. 



 

Barcha mutafakkirlar kabi Muhammad al Xorazmiy ham 

ko’rgazmali tajriba metodlari, bilim berishning turli vostalari, savol 

javob, malak va ko’nikmalarni shakllantirish metodlari, bilimlarni 

sinash metodlaridan foydalangan.  

 

Mahmud Az Zamaxshariy 



 

 

Murabbiy o’qib tursagina murabbiy bo’la oladi, agar o’qishni 

tohtatib qo’yar ekan, unda murabbiylik o’ladi. 

---

 



 

Yoki ilmli bo’l, yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo’l, loaqal ilmni 

tinglab eshitadigan bo’l, ammo to’rtinchisi bo’lma, chunki kasotga 

uchrab harob bo’lasan. 



 

Kimki  baxt iqbolli, solix kishilarning etagini tutsa, ulardan ta’lim-

tarbiya olsa, u albatta murodiga yarasha hayru-baraka topadi. 



 

Insonning kiyimiga qarama, bilimiga qara. Ilm- bu ota, balki u sut 

berishda onadan foydaliroqdir. U yomonlikni tuzatish uchun, tarbiya 

berish uchun hamma narsadan yaxshiroqdir.  

 

 3- savolga javob.                                                                               

PEDAGOGIK NAZOKATNING MOHIYATI VA 

HUSUSIYATLARI 

PEDAGOGIK NAZOKAT 



 

Pedagog o’quvchilar oldida nihoyatda odobli xatti-harakatlarni qilishi, 

noto’g’ri harakatlardan saqlanishi lozim. Aks holda o’qituvchi hurmati 

keta boshlaydi. 



 

Pedagogic nazokat me’yori tuyg’usi o’z o’quvchilari bilan to’g’ri 

munosabat qoidalariga amal qilishdir. 



 

Pedagogic nazokatning asoslari deb, bir qolipdagi fikrlar (barqaror 

tasavvurlar) ijtimoiy yo’l-yo’riqlar va shaxsiy xislatlar jamini aytish 

mumkin. Ular o’qituvchining o’quvchilar bilan muomilasi sohasidagi 

hulq atvorini belgilab beradi.  



 

Nazokat me’yor tuyg’usi yoki odobqoidalariga rioya qilishni, o’z 

o’quvhilari bilan to’g’ri munosabatga amal qilishni bildiradi. Agar 

o’qituvchio’quvchilar bilan munosabatlarning ishonch asosiga 

qurilishiga erishishga yo’-yo’riq bo’lsagina bunday muloqot ro’y 

beradi. Tarbiya tajribasida bunday yo’l-yo’riqni amalga oshirish qiyin 

ishdir, lekin unga butunlay erishish mumkin. Pedagogda bolalar bilan 

o’zaro ishonch va do’stlik munosabatlari vujudga kelgandagina bunga 

erishish mumkin. Bunga shunung uchun ham erishish mumkinki, 

---

 

bolalardagi kata yoshdagi do’stga ega bo’lish va u bilan muomala 

qilishga qat’iy ehtiyoj mavjud. 



 

Pedagogic nazokat juda murakkab sifat bo’lib quyidagi 

komponentlarni tarkibiy qismlari mavjud; 

-  O’quvchini hurmat qilish va unga nisbatan talabchanlik; 

-  Faoliyatining hamma turlarida o’quvchilarning mustaqilligini 

rivojlantirish va ularning ishiga qat’iy pedagogic rahbarlik qilish; 

-  O’qituvchining o’quvchi psixik holatiga nisbatan diqqat bilan 

qarashi va o’quv mashg’ulotlarini bajarayotganida unga unga 

nisbatan talablarning izchilligi;   

-  O’quvchilarning tafakkur holida iroda aktivligini rivojlantirish, 

o’quv ishida ularga har tomonlama yordam berish, ularga 

mehribon va g’amxo’r bo’lish; 

-  O’qituvchining o’quvchilar bilan ishlashidagi sabotliligi hamda 

tarbiyaviy ta’sir ko’rsatishning xilma xil usullarini ularning 

pedagogic samaradorligini hisobga olgan holda qo’llashi; 

-  O’quvchilarga ishonish va ularning o’quv ishlarini muntazam 

ravishda tekshirib turish; 

-  O’qituvchining o’quvchilar bilan munosabatidagi amaliy va 

emotsianal aloqa bog’lashning pedagogic jihatdan asoslangan 

holda birga qo’shib olib borilishi; 

-  O’quvchilar bilan munosabatda osoyishta qat’iylik, muvozanatlilik 

va nutqning ifodaligi 

   O’qituvchining pedogagik nazokati mohiyatida avvalo etnopedagogik 

tuyg’ular, milliy qadriyatlar, urf odat va an’analar, o’zbekona tavoze va 

muomala madaniyati, o’quvchilar jamoasiga singib keta oladigan har 

qanday ijtimoiy muhitga moslashuvchiindividual qobiliyatlar, kasbiy 

bilim, ko’nikma va malakalar mujassamlashgan bo’ladi. 

   Hozirgi kunda informatsion jarayonning jadal rivojlanishi o’quvchi 

ruhiyatiga keskin ta’sir qiladi. Ularning psixologik xususiyatlarini, ruhiy 

holatini bir maromda ushlab turish uchun o’qituvchidan kuchli irda, 

---

 

muomala madaniyati va bosiqlik, pedogagik mahoratning keng 

imkoniyatlaridan foydalanish talab qilinadi. 

 

2-Topshiriq

 

Test  

1) 

Kinestetik qobiliyat bu…? 

a) Mohirlik bilan dars o’tish; 

b) O’z hatti harakatlarini muvofiqlashtirish; 

c)  Muskullarning bo’shashishi; 

d) Hammasi to’g’ri; 

  

2) 

Pedagogic faoliyatning tarkibiy qismlariga nimalar kiradi? 

a) Pedagogic faoliyatning maqsadi; 

b) Pedagogic faoliyatning ob’ekti va sub’ekti 

c)  Pedagogic faoliyatning vositasi; 

d) Barcha  javoblar to’g’ri 

 

3) 

Kommunikativ munosabatda ishontirishning quyidagi faoliyat 

shakllari mavjud;

 

a) 

ovozning o’zgarishi, talaffuz, nutq ohangi asosida 

o’quvchilar ongiga sezdirmasdan ta’sir qilish;

 

b) 

Nutq madaniyati, munosabatga kirishish madaniyati, o’z-

o’zini boshqarish madaniyati;

 

c) 

Mavzu bo’yicha topshiriq berish, uni mashq qilish, 

o’quvchilarni baholash va rag’batlantirish;

 

d) 

Bahs, munozara, suhbatda o’qituvchining dalillashi, isbot 

va mantiqqa tayanish

 

 

4) 

“Relaksatsiya” qanday holat? 

---

 

a)  Jismonan va ruhan bo’shash, butunlay osoyishtalik; 

b)  Jizzakilik va asabiylik, o’zini boshqara olmaslik; 

c)  Jismoniy charchash, baqirish yoki so’kish; 

d)  Jismonan va ruhan tetiklik, jizzakilik; 

5) 

Kommunikativ ta’sir etishning qanday shakllari mavjud? 

a) Oldindan o’quvchilarni ogohlantirish, tezlik bilan o’quvchilar 

tafakkuriga ta’sir etish; 

b) Tahlil etilgan iboralar, andozaga kiritilgan nutqlar asosida 

mahorat bilan dars olib borish; 

c)  O’qituvchining tashqi qiyofasini ifodalovchi madaniyati, 

munosabatga kirishish madaniyati, nutq madaniyati; 

d) O’z kasbiga bo’lgan salbiy munosabat, chiqisha olmaslik, 

tadbirni tanlash, rejasini tuzish, tahlil qilish, guruhlarga 

bo’linish;  

1 

2 

3 

4 

5 

b 

d 

d 

a 

c