24-Tema: Elektron sanlı imzanı jaratıw Jobası



Download 18,31 Kb.
Sana30.04.2022
Hajmi18,31 Kb.
#600030
Bog'liq
24-Tema


24-Tema: Elektron sanlı imzanı jaratıw
Jobası:
1.Elektron sanli imzanı jaratıw haqqında tusindiriw.
2.Elektron sanlı. Imza hám onıń haqıyqıylıǵın anıqlaw usıllarınan paydalanıw haqqında maǵlıwmat beriw.
Maqalada sorawlarǵa juwaplar keltirilgen: " Elektron qol nege uqsaydı", " ERI qanday isleydi", onıń múmkinshilikleri hám tiykarǵı strukturalıq bólimleri kórip shıǵıladı, sonıń menen birge ingl. basqıshpa-basqısh kórsetpe elektron qol menen fayldı qol qoyıw procesi.
Elektron qol ne?
Elektron qol alıw múmkin bolǵan zat emes, bálki elektron cifrlı imzoǵa iyesine iyelik huqıqın tastıyıqlaw, sonıń menen birge imzolanǵan waqıttan baslap elektron hújjette maǵlıwmat / maǵlıwmatlardıń jaǵdayın (ózgertiwler bar ekenligi yamasa joq ekenligi) atap kórsetiw imkaniyatın beretuǵın hújjet tolıq maǵlıwmatları.
Maǵlıwmat ushın :
Qısqartirilǵan at (63-sanlı Federal nızamǵa qaray ) ERI esaplanadı, biraq olar kóbinese Gónergen kemeytiwden paydalanadılar (elektron cifrlı qol). Bul, mısalı, Internette qıdırıw sistemaları menen óz-ara baylanıstı ańsatlastiradi, sebebi ES da mánisin ańlatıwı múmkin elektr pechka, jolawshı elektrovozi hám basqalar.
Rossiya Federatsiyasi nızamshılıǵına muwapıq, maman elektron qol tolıq nızamlı kúshke iye bolǵan " qol menen jazılǵan" qoldıń ekvivalenti esaplanadı. Rossiyada maman bolıwdan tısqarı, ERIning taǵı eki túri usınıs etiledi:
- ilmiy tájriybesiz - hújjettiń yuridikalıq áhmiyetin támiyinleydi, biraq imzolawshılar ortasında elektron cifrlı qoldı isletiw hám teńib alıw qaǵıydaları boyınsha qosımsha pitimler dúzilgennen keyin ǵana hújjettiń avtorlıǵın tastıyıqlaw hám imzolanǵanıdan keyin onıń ózgermeytuǵınlıǵın baqlaw,
- ápiwayı – imzolanǵan hújjetler arasında ERIni isletiw hám tán alıw qaǵıydaları boyınsha qosımsha pitimler dúzilgenge shekem hám odan paydalanıwdıń nızamlı shártlerine ámel etpesten huqıqıy áhmiyet bermeydi (ápiwayı elektron qol hújjettiń ózinde bolıwı kerek, onıń gilti informaciya sistemasınıń talaplarına muwapıq isletiliwi kerek). qayda isletiledi hám taǵı basqa, FZ-63, 9 -element ), imzolanǵan waqıttan baslap onıń ózgermeytuǵınlıǵın kepilliklemeydi, bul sizge avtorlıqtı tastıyıqlaw imkaniyatın beredi. Mámleket sırlarına tiyisli jaǵdaylarda odan paydalanıwǵa jol qoyılmaydı.
Múmkinshilikler elektron qol
ERI fizikalıq shaxslarǵa Internet arqalı mámleket, tálim, medicinalıq hám basqa informaciya sistemaları menen aralıqtan baylanıstı támiyinleydi.
Yuridikalıq shaxslar ushın elektron qol elektron kim asdı sawdalarında qatnasıwǵa ruxsat beredi, yuridikalıq áhmiyetke iye bolǵan elektron hújjet aylanıwın (EDF) hám tártipke soluvchi organlarǵa elektron esabatlardı tapsırıwdı quraydı. ERI paydalanıwshıları ushın usınıs jetip atırǵan múmkinshilikler onı ápiwayı puqaralar hám kompaniya wákilleriniń kúndelik ómiriniń zárúrli bólegine aylantırdı.
" Klient elektron qol menen berilgen" gápi neni ańlatadı? EDS nege uqsaydı?
Qoldıń ózi ob'ekt emes, bálki imzolanǵan hújjettiń kriptografik ózgertiliwiniń nátiyjesi bolıp tabıladı jáne onı hár qanday quralda (júzimen, smart-karta hám taǵı basqa ) «jismoniy» tárzde shıǵarıw múmkin emes. Sonıń menen birge, onı sózdiń tuwrıdan-tuwrı mánisinde kóriw múmkin emes; bul qálemdiń zarbasi yamasa figurali baspaǵa uqsamaydı. Haqqında, elektron qol " qanday kóriniske ega" biz tómende aytıp beremiz.
Maǵlıwmat ushın :
Kriptografik ózgertiw - bul jasırın giltdan paydalanatuǵın algoritm tiykarında qurılǵan shifrlaw bolıp tabıladı. Qánigelerdiń pikirine kóre, bul giltsiz kriptografik ózgertirilgennen keyin dáslepki maǵlıwmatlardı qayta tiklew procesi, alınǵan maǵlıwmatlardıń áhmiyetliligi dáwirinen kóbirek waqıt talap etiwi kerek.
Flash media bul flesh yad hám adapterdi (USB flesh-disk ) óz ishine alǵan ıqsham saqlaw quralı.
Júzimen bul denesi USB flesh aydawshına uqsas apparat, biraq yad kartası parol menen qorǵawlanǵan. Júzimen ERI jaratıw ushın maǵlıwmattı óz ishine aladı. Ol menen islew ushın kompyuterdiń USB jalǵawshıına jalǵanıw hám paroldı kirgiziw kerek. Smart karta - bul ornatılǵan mikrochip arqalı kriptografik operatsiyalardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik beretuǵın plastik karta.
Chip menen sım-karta - bul arnawlı chip menen úskenelestirilgen uyalı baylanıs operatorınıń kartası bolıp, ol jaǵdayda islep shıǵarıw basqıshında java qosımshası isenimli tárzde ornatıladı jáne bul onıń funktsional múmkinshiliklerin keńeytiredi.
Bazar qatnasıwshılarınıń sózge shıǵıs sóylewinde bekkem o'rnashgan " elektron cifrlı imzo" sóz dizbegin qanday túsiniw kerek? Elektron qol neden ibarat?
Berilgen elektron qol 3 elementten ibarat :
1 - elektron qol quralı, yaǵnıy kriptografik algoritmlar hám funktsiyalar kompleksin ámelge asırıw ushın zárúr bolǵan texnikalıq qurallar. Bul kompyuterge ornatılǵan kriptografik provayder (CryptoPro CSP, viPNet CSP) yamasa ornatılǵan kriptografik támiynatshı (Rutoken EDS, JaCarta GOST) menen ǵárezsiz júzimen yamasa " elektron bult" bolıwı múmkin. " Elektron bult" den paydalanıw menen baylanıslı bolǵan ERI texnologiyaları haqqında kóbirek maǵlıwmattı Birden-bir elektron cifrlı qol portalınıń náwbettegi maqalasında oqıwıńız múmkin.
Maǵlıwmat ushın :
Kriptografik provayder - bul málim funktsiyalar kompleksinen paydalanǵan halda onı basqaratuǵın hám kriptografik ózgerislerdi ámelge asıratuǵın programma yamasa apparat kompleksi ortasında operatsion sistema ortasında " dáldalshı" wazıypasın atqaratuǵın ǵárezsiz modul.
Zárúrli: júzimen hám maman cifrlı qoldıń quralları, 63-sanlı Federal nızam talaplarına muwapıq, Rossiya Federatsiyasi Federal qawipsizlik xızmeti tárepinen tastıyıqlanǵan bolıwı kerek.
2 - elektron qol tárepinen jaratılǵan eki belgisiz báyit kompleksi bolǵan gilt juftligi. Olardan birinshisi " jeke" dep atalǵan elektron qol gilti. Ol qoldı ózi qáliplestiriw ushın isletiledi hám jasırın saqlanıwı kerek. " Jeke" giltni kompyuterge hám flesh-diskka ornatıw júdá qáwipli bolıp tabıladı, júzimenda bólekan qáwipli, júzimen / smart-karta / sım-kartaǵa qaytarıp bolmaytuǵın formada. Ekinshisi - elektron qoldı tekseriw gilti, ol " ashıq" dep ataladı. Bul sır saqlanmaydi, ol " jeke" gilt menen birdey tárzde baylanısqan hám hár kim elektron qoldıń tuwrılıǵın tekseriwi ushın zárúr bolıp tabıladı. 3 - sertifikatlaw organı (CA) tárepinen berilgen ERIni tastıyıqlaw gilti sertifikatı. Onıń maqseti - " ǵalabalıq" giltning qabıl etiwge bolmaytuǵın báyitleri kompleksin elektron qoldıń iyesin (shaxs yamasa shólkem) identifikatori menen bólew. Ámelde bunday kórinedi: mısalı, Ivan Ivanovich Ivanov (fizikalıq shaxs ) sertifikatlastırıw orayına kelip, pasportın usınıs etedi hám CA oǵan daǵaza etilgen " ǵalabalıq" gilt Ivan Ivanovich Ivanovga tiyisli ekenligin tastıyıqlaytuǵın gúwalıq beredi. Bul " ashıq" kodtı jiberiw processinde buzıwǵa qaratılǵan onı ustap, onı óz ornına qoyıwı múmkin bolǵan jalataylıq sxemasın aldın alıw ushın kerek. Sonday etip, ayıpker qol shetn shaxstıń atınan jumıs kóredi. Kelesinde xabarlardı ustap qalıw hám ózgertiwler kirgiziw menen ol olardı ERI menen tastıyıqlawı múmkin. Sol sebepli elektron qoldı tastıyıqlaw gilt sertifikatınıń roli júdá zárúrli bolıp tabıladı hám sertifikatlastırıw organı onıń tuwrılıǵı ushın finanslıq hám basqarıw juwapker boladı.
Rossiya Federatsiyasi nızamshılıǵına muwapıq tómendegiler ámeldegi:
- " elektron qoldı tastıyıqlaw gilti sertifikati" sertifikatlanbaǵan cifrlı qol ushın jaratılǵan hám sertifikatlastırıw orayı tárepinen beriliwi múmkin;
- " Elektron qoldı tastıyıqlaw giltining maman sertifikati" maman ERI ushın islep shiǵarıladı hám tek Baylanıs hám OAvda akkreditatsiya etilgen CA tárepinen beriliwi múmkin.
Elektron qoldı tekseriw ushın giltler (báyitler jıynaqları ) texnikalıq túsinikler, " ashıq" gilt hám sertifikatlastırıw organınıń sertifikatları shólkemlestirilgen túsinikler ekenligi ádetiy hol bolıp tabıladı. Óytkeni, CA finanslıq hám ekonomikalıq iskerligi sheńberinde " ǵalabalıq" giltler hám olardıń iyeleriniń sáykes keliwine juwap beretuǵın strukturalıq bólim.
Joqarıdagilarni ulıwmalastırıw ushın " klientke elektron qol berilgen" sóz dizbegi úsh shártdan ibarat :
Qarıydar elektron qol quralın satıp aldı.
Ol " ashıq" hám " jeke" giltlerdi aldı, olardıń járdeminde ERI jaratılıp, tastıyıqlandi.
CA klientke gilt juftligidagi " ashıq" gilt sol shaxsqa tiyisli ekenligin tastıyıqlaytuǵın sertifikat berdi.
Qawipsizlik mashqalası
Imzolanish ushın talap etiletuǵın hújjetlerdiń qásiyetleri:
pútinlik;
isenimlilik;
haqıyqıylıq (haqıyqıylıq ; maǵlıwmatlar avtorınan " biykarlaw etpeslik").
Olar elektron qoldı jaratıw ushın kriptografik algoritmlar hám protokollar, sonıń menen birge olarǵa tiykarlanǵan programmalıq hám apparat -programmalıq sheshimler menen támiyinlenedi.
Málim bir dárejede ápiwayılastırıw menen biz elektron qoldıń jáne onıń tiykarında usınıs etiletuǵın xızmetlerdiń qawipsizligi elektron qoldıń " jeke" giltleri sır saqlanıwına hám hár bir paydalanıwshı olardı juwapkershilik menen saqlawına hám intsidentlarga jol qo'ymasligiga tiykarlanadı.
Esletpe: júzimen satıp alıp atırǵanda, zavod parolın ózgertiw júdá zárúrli, sol sebepli onıń iyesinen basqa hesh kim ERI mexanizmine kirey almaydı.
Elektron qolmenen fayldı qanday qol qoyıw kerek?
EDS faylın qol qoyıw ushın siz bir neshe basqıshlardı orınlawıńız kerek. Bir mısal retinde, Birden-bir elektron qol portalınıń.pdf formatındaǵı sawda markası sertifikatına maman elektron qoldı qanday qoyıw kerekligini kórip shıǵıń.
Download 18,31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish