2-Mavzu: Zamonaviy kompyuterlar va ularning arxitekturasi. Reja

2-Mavzu:Zamonaviy kompyuterlar va ularning arxitekturasi.

Reja:

1. 
   Kompyuter avlodlari
   
2. 
   Kompyuterlarning turlari
   
3. 
   Kompyuter tuzilishi. Asosiyqurilmalar
   
4. 
   Qushimcha qurilmalar va ularning vazifalari
   
5. 
   Ma’lumotlarni tashuvchi va saqlovchi vositalar
   

Kompyuter (ingl. computer – hisoblagich, lotincha computo - hisoblamoqdaman) – elektron shaklga ega turli ma’lumotlarni qabul qilish, yig’ish, saqlash, ularga ishlov berish, axborot uzatish, hisoblash kabi imkoniyatlarga ega bo’lgan qurilma.

Kompyuter avlodlari.

Inson tomonidan shu paytgacha ixtiro qilingan hech bir texnik qurilma kompyuter kabi jadal rivojlanmagan edi. Har 10-12 yilda kompyuterning tuzilishi va ishlab chiqarilishida katta o’zgarishlar yuz berdi. Bunday keskin o’zgarishlar natijasida u lar eski kompyuterlarni yangi modellarning qo’llanilish soxalari tobora kengaytirib borildi va natijada ular eski kompyuterlarni siqib chiqara boshladi.

Mana shuning uchun ham hisoblash texnikasining rivojlanish davrida biri o’rniga boshqasi vujudga keladigan kompyuter avlodlari haqida gapirish o’rinlidir.

Shunday qilib, hisoblash texnikasi avlodlarining almashishi asosida kompyuterning elementlar bazasining yangilanishi yotadi. Yang ielementlar bazasining vujudga kelishi kompyuter kismlari ishlashining yangi printsiplarini, materiallarning yangi hossalarini va ishlab chiqarishning yangi usullarini ochishga olib keladigan aniq fan sohalarining rivojlanishiga bog’liqdir.

Tabiiyki, avlodlarning almashishi elementlar bazasining yangilanishidangina iborat bo’lmasdan, balki har bir yangi avlod bilan kompyuterdan amaliy foydalanishda masalalarni yangicha echish usullari va dasturli taminotning yangi tashkil qiluvchilari ham vujudga keldi. O’zining taraqqiyot darajasi, elementlar bazasi, xotirasi va tezligiga qarab kompyuterlar asosan besh avlodga bo’linadi.

Hozirgi vaqtda xisoblash texnikasining asosini to’rtinchi avlod mashinalari tashkil etadi. Beshinchi avlod kompyuterlari hali yaratilmagan.

Birinchi avlod (1946-1955 yillarni o’z ichiga oladi) kompyuterlarida elektron sxemalarning barcha elementlari alohida detallar ko’rinishida tayyorlanar edi. Ularning ichida eng muhimlari xozirgi paytda eski radio va televizorlarda uchratish mumkin bo’lgan vakuumli elektron lampalar edi. Bunday lampalarning bir nechtasi metall panel-shassi ustiga o’rnatilar, o’z navbatida shassi esa kompyuter korpusi ichiga joylashtirilar edi. Shu shassining o’ziga sxemaning boshqa elementlari ham mustahkamlab qo’yilar edi.

Birinchi avlod mashinilari katta zallarni egallagan xolda, yuzlab tonna og’irlikka ega bo’lib, yuzlab kilovatt elektr energiyasini sarflar va ularning tezligi sekundiga 10-20 ming arifmetik amalgacha edi (1.1 - rasm).

Ikkinchi avlod (1955-1965 yillar o’rtalarini o’zichiga oladi) kompyuterlari tranzistorlarning ixtiro qilinishi tufayli paydo bo’ldi. Tranzistorlar o’lchamlarining radiolampalarga nisbatan ancha kichikligi kompyuter bloklarini bosma platalar deb ataluvchi ko’rinishda tayyorlash imkonini beradi. Bunday plata bir tomondan tranzistorlar va boshqa elementlar joylashtirilib, ikkinchi tomondan sirtida sxema elementlarini bog’lovchi yupqa ko’rinishdagi metal lo’tkazgichlar joylashgan plastmassa plastinkadan iborat.

Tranzistorlar va bocma platalardan foydalanish radio lampalarga nisbatan kamroq joy egallab, kamrok energiya sarflar va ishonchliroq ishlar edi. Bu hol kompyuterni ixchamroq, arzonroq va tejamliroq qilishga imkon beradi. Ularning tezligi sekundiga 10 mingdan 100 ming arifmetik amalgacha bo’lib, bunday kompyuterlar hozir ishlab chiqarilmayotgan, lekin foydalanib kelinaetgan SA-501 modeli (AQSh, 1959), Stretch (Angliya), "Minsk-2", BESM-6 larni misol qilib ko’rsatish mumkin (1.2-rasm).