2-ma’ruza kompyuter tarmoqlari. Kompyuter tarmoqlari qurilishining asosiy printsiplari va mummolari. Reja

2-ma’ruza

KOMPYUTER TARMOQLARI. KOMPYUTER TARMOQLARI QURILISHINING ASOSIY PRINTSIPLARI VA MUMMOLARI.

Reja.

1. 
   Tarmoqlarni qurishda uchraydigan asosiy muammolar
   
2. 
   Koʻp sonli kompyuterlarni tarmoqqa birlashtirish muammolari
   

Tayanch iboralari

Kompyuter tarmoqlarining apparat va programma vositalari, tarmoq-larning kommunikatsion vositalari, fizik bogʻlanishlarning topologiyalari, tarmoqlarning tipik topologiyalari, umumiy shina, yulduz, halqa, ierarxik yulduz, yacheykali topologiya, aralash topologiya.

Kompyuter tarmogʻi – bu apparat va programmali tashkil etuvchilardan iborat boʻlgan, hamda birgalikda kelishilgan holda ishlaydigan murakkab kompleksdir. Tarmoqni toʻliq oʻrganish uni tashkil etuvchi elementlarini ishlash tamoillarini bilish kerak boʻladi. Bu tashkil etuvchilar quidagi toʻrt qatlamdan biriga tegishli boʻlishi mumkin:

1. 
   Kompyuterlar.
   
2. 
   Kommunikatsion qurilmalar.
   
3. 
   Operatsion tizimlar.
   
4. 
   Tarmoq ilovalari.
   

Hozirgi paytda birinchi qatlam vositalari sifatida imkoriyatlari oʻrtacha boʻlgan shaxsiy kompyuterlardan tortib, to maynfremlar va superkompyuterlargacha boʻlgan kompyuterlar qoʻllanib kelmoqda.

Ikkinchi qatlam – bu kommunikatsion qurilmalar qatlamidir. Kompyuterlar tarmoqda mahlumotlarni ishlashni amalga oshiruvchi asosiy vosita xisoblanadi, ammo 8-10 yillar davomida kommunikatsion qurilmalar ham tarmoq tarkibida kata axamiyatga ega boʻlgan vositalarga aylanib ulgurdi. Kommunikatsion qurilmalar hisoblangan – strukturalangan kabel’ tizimlari, takrorlovchilar, koʻpriklar, kommutatorlar, marshrutizatorlar va shlyuzlar kabi qurilmalar tarmoqning yordamchi vositalaridan, kompyuterlar va operatsion tizimlar kabi asosiy vositalarga aylandi. Bunda kommunikatsion qurilmalarni, tarmoqning koʻrsatgichlariga ham va uning narhiga ham tahsiri nazarda tutilmoqda. Bugungi kunda kommunikatsion qurilma murakkab maxsuslashtirilgan koʻpprotsessorli kompyuter, yahni kompyuter ichidagi kompyuter sifatida qaralishi mumkin. Ularni ham konfiguratsiyalash, optimizatsiyalash va administratsiyalash amalga oshiriladi.

Kompyuter tarmoqlarini qurishda uchraydigan asosiy muammolardan biri, bu tarmoq tarkibiga kirgan qurilmalar - kompyuterlar, kontsentratorlar, kommutatorlar, marshrutizatorlar oʻrtasida axborot uzatishni amalga oshirish muammosi hisoblanadi. Bu yerda o’u narsani tahkidlab oʻtish kerakki, bunda axborot uzatish (almashinish) asosan ketma-ket tarzda amalga oshiriladi.

Axborot almashinish jarayonida kaysi qurilmalar ishtirok etayotganiga qarab, bunda uch xil holatni keltirish mumkin:

1. 
   Kompyuter va tashqi qurilma oʻrtasida axborot almashinish.
   
2. 
   Yonma-yon joylashgan ikki kompyuter oʻrtasida axborot almashinish.
   
3. 
   Bir-biridan uzoq masofada joylashgan kompyuterlarning aloqa kanallari orqali axborot almashinishi.
   

Kompyuter bilan tashqi qurilma oʻzaro axborot almashinishi uchun, kompyuterning tashqi interfeysi qoʻllaniladi, Interfeys deganda – kompyuter Bilan tashqi qurilmani bogʻlovchi oʻtkazgichlar va ular orqali axborot almashinish qoidalari toʻplamlari tushuniladi. Bahzi hollarda interfeys iborasi oʻrniga protokol iborasi ham qoʻllanilishi mumkin.

Kompyuterlarda ishlatiladigan interfeyslarga misol qilib, axborotni parallel tarzda uzatuvchi Centronics interfeysini va axborotni ketma-ket tarzda uzatuvchi RS-232C interfeysini keltirish mumkin.

Kompyuter tarafidan interfeys – tashqi qurilma kontrolleri deb ataladigan maxsus apparat va programma vositasi, hamda mos tashqi qurilmaning drayveri deb ataladigan kontrollerni boshqaruvchi programma yordamida amalga oshiriladi.