2- tajriba ishi Mavzu: Sistemaning ishdan chikish vaqtini tajriba asosida xisoblash

---

1

 

 

 

2- tajriba ishi 

Mavzu: Sistemaning ishdan chikish vaqtini tajriba asosida xisoblash 

 

Ishdan maqsad: Sistemaning ishdan chikish vaqtini xisoblash, uning 

avtomatlashtirilgan sistemalar ishonchliligi va diagnostikasida tutgan o‘rni. 

Asosiy qism: Avtomatlashtirilgan sistema detallarning ishida chegaraviy 

ishqalanish sodir bo‘ladi, har xil abraziv va zang moddalari ishtirok etadi. Bu 

barcha omillar avtomatlashtirish sistemasini ishdan chiqishiga olib keladi. Bular 

natijasi sistemaning ishdan chiqish vaqti hisoblanadi.

 

Buzilmasdan  ishlash    ehtimolligi  –  bu  malum  ekspluatatsiya   

sharoitlarida  va  belgilangan  ish  davomiyligi  chegaralarida  buzlishning  sodir 

bo‘lmaslik ehtimolligidir. Uning qiymati tasodif kattalikdir, chunki unga juda 

ko‘p  omillar  tasir  qiladi  (sihlash  sharoiti  (atrof  muxiti),  operator  yoki 

aparatchik  ish  sifati,  TXK  va  JT  sifati),  shuning  uchun  uni  baholashda 

ehtimollik tushunchasi ishlatiladi. 

Buzilmasdan ishlash ehtimolligi - R(T) malum davr yoki ishlab chiqarish 

vaqti  ichidagi  (T)  buzilmasdan  ishlashlar  hodisalar  sonining  umumiy 

(hodisalar) soniga nisbati bilan aniqlanadi: 

0

0

( )

( )

N

m T

R T

N







     (3) 

bunda: 

( )

m T



- o‘sha davr (T vaqt) ichida buzilgan buyumlar soni. 

N

0

 –jami buyumlar soni 

Buzilishlarsiz ish ehtimolini aniqlaganidan shu ko‘rinib turibdiki, bu xarakteristika 

vaqt funksiyasi hisoblanadi, hamda bu funksiya pasayuvchi funksiya hisoblanib , 1 

dan 0 gacha bo‘lgan qiymatlarni qabul qilishi mumkin. 

 

 

Garafikdan  ko‘rinib  turibdiki,  P(t)  funksiya  ishonchlilikni  vaqt  boyicha 

o‘zgarishini  xarakterlab  va  u  ancha  ko‘zga  ko‘rinarli  baho  hisoblanadi.  Masalan, 

bir tipli elementlarning 1000 namunasi ko‘rsatilgan ya‘ni №=1000  

izolyator.Tajribada  buzilishga  ega  bo‘lgan  elementlar  buzilmagan  elementlarga 

almashtirilmaydi. T vaqt ichida 10 ta izolyator buzilishga ega bo‘ladi. Shundan P(t) 

=  0.99  va  ishonchlilik  shundaki  ,  istalgan  izolyator  t  s  vaqt  ichida  buzilmaydi, 

buning ehtimoli P(t) = 0.99. 

Ayrim  hollarda  buzilishlarsiz  ish  ehtimoli  bilan  emas  ,  balki  buzilishlar  ehtimoli 

---

2

 

 

 

F(t) dan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Ishga yaroqlilik va buzilishlar holatlar 

boyicha  bir  –  biriga  mos  emas  va  teskari  hisoblanadi  ,  ularning  ehtimolliklari 

quyidagi tenglama orqali bog‘langan : 

R(t) + F(t) = 1, 

Buzilish ehtimolligi (funksiyasi) F(T) – buzilmasdan ishlash ehtimolligiga teskari 

hodisadir. 

0

0

( )

( ) 1

( ) 1

,

N

m T

F T

R T

N



 

 



                                                    (4) 

Agarda T vaqt berilsa, buzilishlarsiz ishning ehtimoli – bu shuning ehtimoliki, T 

vaqt obekt yoqilgan ondan , uning buzilishigacha bo‘lgan vaqt bo‘lib , t vaqtga 

teng yoki undan katta bo‘ladi , bu vaqt mobaynida buzilishlarsiz ishning 

ehtimolligi aniqlanadi. Yuqorida aytib o‘tilganlardan quyidagini bilib olsa bo‘ladi: 

Buzilish ehtimoli static bahosi 

0

0

( )

( ) 1

( ) 1

N

m T

F T

R T

N



 

 



 

( )

'

( )

( )

dF T

dt

F T

f t





 

Kelib chiqgan matematik bog‘lanish quyidagini yozishga imkon beradi.