14- мавзу. Акциз солиғи

14- мавзу. Акциз солиғи

1. 
   Акциз солиғининг иқтисодий моҳияти ва солиқ тизимида тутган ўрни.
   
2. 
   Акциз солиғини тўловчилар ва солиқ солиш объекти.
   
3. 
   Акциз тўланадиган товарлар рўйхати ва акциз солиғи ставкалари солиқ солинадиган база.
   
4. 
   Акциз тўланадиган товарларни акциз маркалари билан тамғалаш.
   
5. 
   Акциз солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби
   

1. 
   Акциз солиғининг иқтисодий моҳияти ва солиқ тизимида тутган ўрни.
   

Ўзбекистон Республикаси солиқ тизимидаги муҳим ўринга эга бўлган солиқлардан бири акциз солиғидир. Ушбу солиқ 1992 йилда миллий солиқ тизимига жорий қилинган. Акциз солиғининг хусусиятли жиҳатларидан бири акциз солиғи билвосита солиқ ҳисобланади. Унинг қўшилган қимат солиғидан фарқли жиҳати, акциз солиғи айрим товарларга жорий қилинган яъни акцизости товарларга нисбатан жорий қилинган.
Акциз солиғи қўшилган қиймат солиғига тортиладиган базада ва нархда ҳисобга олинадиган юклаб жўнатилган товарлар қийматининг бир қисмини эгри солиқ сифатида бюджетга ундириш шакли ҳисобланади.
Акциз солиғи давлат бюджети даромаларини шакллантиришда сезиларли улушга эга бўлган солиқ ҳисобланади.
Давлат бюджети даромадларида акциз солиғининг тутган ўрни

Кўрсаткичлар	2008 йил		2009 йил		2010 йил - лойиҳа
	Сумма	Улуши	Сумма	Улуши	Сумма	Улуши
Даромадлар, мақсадли жамғармаларсиз - жами	8 761	100%	10 834	100%	13 116	100%
ЯИМга нисбатан, %	23,2%		22,5%		21,8%
Билвосита солиқлар	4 123	47,1%	5 433	50,1%	6 974	53,2%
Акциз солиғи	1 123	12,8%	1 789	16,5%	2 191	16,7%

Акциз солиғининг давлат бюджети даромадларидаги улуши 2008 йилда 12,8%ни ташкил қилган бўлса, 2010 йилга келиб бу кўрсаткич 16,7%ни ташкил этиши кутилмоқда. Бундан ҳам кўриниб турибдики, акциз солиғининг улуши давлат бюджетида сезиларли салмоқни ташкил қилиши билан бирга ўсиб бориш тенденциясига ҳам эга бўлмоқда.

Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 13 ноябрдаги 390-сон “Бозорни истеъмол товарлари билан тўлдиришни рағбатлантириш ҳамда ишлаб чиқарувчилар ва савдо ташкилотларини ўзаро муносабатларини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарорига асосан “ЎзДЭУАвто” акционерлик жамиятининг ишлаб чиқараётган автомобиллари (Ласетти, Нексия, Дамас, Матиз), биллурдан қилинган маҳсулотлар, мебель, видео ва аудиоаппаратура ҳамда кумушдан ясалган пичоқ ва санчқиларга ҳисобланган акциз солиқлари ишлаб чиқаришни ривожлантириш, истеъмол товарларининг ассортиментини кўпайтириш ва рақобатбардош товарлар ишлаб чиқариш учун корхоналарнинг ўз ихтиёрларида қолдирилади.

2.