Етт гуруҳ талабалари учун «Механика» (машина деталлари) фанидан курс лойиҳаси топшириқлари

506-18 ЕТТ гуруҳ талабалари учун «Механика» (машина деталлари) фанидан курс лойиҳаси топшириқлари

Kattalik	Variantlar
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Pk, kVt	5	4	7	5,5	6,5	7,5	4,55	5,8	5,7	5,2	8	8,5
nk, ayl/min	50	65	72	55	78	54	67	80	58	75	64	74

Kattalik	Variantlar
	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
Pk, kVt	7,5	6,5	7,7	5,4	5,9	5,8	5,5	4.8	4,7	5,6
nk, ayl/min	80	70	85	77	60	84	76	62	68	71

Bir pog‘onali chervyakli reduktor orqali konveyerga harakat olib berilsin. Konveyerni harakatlantirish uchun ketadigan quvvat P_k, kVt; Konveyer valining bir minutdagi aylanishlar soni n_k, ayl/min. Reduktor bir tomonlama harakatlanadi, uzoq vaqt ishlashga mo‘jallangan, ish ikki smenali, reduktor vallari dumalash podshipniklarida o‘rnatilgan.

Yuritmani to‘liq hisobi keltirilgan hisob-tushuntirish xati va uch varaq chizma (24 format) taqdim qilinsin.
1) yuritmaning umumiy ko‘rinishi;
2) bir pog`onali chervyakli reduktorning umumiy ko‘rinishi;
3) reduktor detallarining ish chizmasi: yetaklanuvchi val, chervyak g`ildiragi, chervyak, podshipnik qopqog`i.

1.Исмоилов Нодир

2.Сафаров Жалол
3.Жумаев Жасур
4.Самиев Ҳайитшоҳ
5.Ахмедов Нарзулло
6.Саидов Шерзод
7.Хайруллаева Нигина
8.Темиров Элдор
9.Раҳматов Карим
10.Садуллаев Бекзод
11.Ўринов Ғолиб
12.Норқулов Амурбек
13.Хайруллаев Юсуф
14.Жўраев Оғабек
15.Муҳамедов Зоиршоҳ
16.Раҳматов Муҳаммад
17.Олимов Азиз
18.Самадов Комил
19.Жўраев Азиз
20.Зокиржонов Муҳаммад
21.Хўжақулов Санъат

KURS LOYIHASINI BAJARISH NAMUNASI.
BIR POG‘ONALI KIRMAKSIMON REDUKTORLI YURITMANI HISOBLASH VA LOYIHALASH.
Kirmakli reduktor orqali vintli konveyerga harakat olib borilsin.

Vintli konveyerga kirmakli reduktor orqali harakat uzatish:
1–elektrodvigatel; 2–mufta; 3–kirmak; 4– kirmaksimon g‘ildirak.

Konveyerni harakatlantirish uchun ketadigan quvvat:

Konveyer valining bir minutdagi aylanish soni n_k = 74 ayl/min. Burchak tezligi:
;
Reduktor uzoq vaqt ishlashga mo‘ljallangan, ish ikki smenada, reduktor vallari dumalash podshipniklarida o‘rnatilgan.
Elektrodvigatelni tanlash va kinematik hisoblash. Oldindan kirmaksimon reduktorning F.I.K. η = 8 qabul qilamiz. Elektrodvigatelni talab qiladigan quvvati:
;
1 - jadvaldan elektrodvigatel tanlanadi. Uch fazali yopiq seriyali 4A tipidagi 4A 112M4e3 rusumli dvigatel, sinxron aylanishlar soni 1500 ayl/min., P_dv = 5,5 kVt va sirpanish koeffisienti 3,7%. Nominal aylanishlar soni:
n_dv = 1500 – 0,037· 1500 = 1444 ayl/min.
Burchak tezligi:
.
Jadvaldan elektrodvagatel rotori valining diametri:
d_dv = 32 mm.
Umumiy uzatishlar soni:
.
7.1. Reduktorlarni hisoblash.
Kirmakni kirimlar soni z₁, uzatishlar soniga qarab tanlanadi.
u = 19,6 bo‘lganda z₁ = 2 deb qabul qilinadi.
Kirmak g‘ildiragining tishlar soni:
z₂ = z₁ · u = 2 ·19,6=39,2.
Standart bo‘yicha z₂ = 40 qabul qilinadi. U holda:
.
Berilganlar farqi:
.
DS (GOST) 2144 – 74 bo‘yicha farq ≤ 4% bo‘lishi kerak.
Kirmak va kirmak g‘ildiragi uchun material tanlanadi. Kirmak uchun po‘lat Ct45, qattiqligi HRC 45. Agar reduktorga maxsus talablar qo‘yilmasa, u holda g‘ildirak uchun material bronza BrA9JZL qabul qilinadi.
Ilashishdagi sirpanish tezligi v_s = 5 m/s deb qabul qilinadi. U holda uzoq ishlaydigan reduktor uchun kontakt kuchlanish qabul qilinadi. Egilishdagi ruxsat etilgan kuchlanish.
;
Bu formulada K_FL = 0,543 uzoq ishlashi muddati koefisienti. U holda tishning kuchlanish sikllari N_Σ > 25 · 10⁷; [ ] = 98 MPa;
[ ] = 0,543 · 98 = 53,3 Mpa.
Oldindan kirmak diametrining koeffisienti q = 10 deb olamiz.
Kirmak g‘ildiragining validagi burovchi moment:
.
Oldindan zo‘riqish koeffisientini K = 1, 2 deb olamiz.
Kontakt kuchlanish shartidan foydalangan holda o‘qlar orasidagi masofani aniqlaymiz:

Modul: .
DS 2144 – 76 bo‘yicha modul va kirmak diametri koeffisienti qabul qilamiz: m = 8 mm va q = 10.
m va q standart qiymatlari bo‘yicha o‘qlar orasidagi masofa aniqlashtiramiz:
.
Kirmakning asosiy o‘lchamlari:
Bo‘luvchi diametri: d₁ = q· m = 10 · 8 = 80 mm.
Tashqi diametri: d_a1 = d₁ + 2m = 80 + 2·8 = 96 mm.
Ichki diametri: d_f1 = d₁ – 2,4m = 80 – 2,4·8 = 60,8 mm.
Vint o‘rami kesilgan qismi (jilvirlangan) uzunligi:
b₁≥(11 + 0,06z₂)· m + 25 = (11 + 0,0640)8 + 25 = 132,2 mm.
b₁ = 132 mm deb qabul qilinadi.
Kirmak o‘ramining ko‘tarilish burchagi γ.
Kirimlar soni z₁ = 2 va q = 10 bo‘lganda γ = 11⁰19` qabul qilamiz.
Kirmaksimon g‘ildiragining asosiy o‘lchamlari:
Bo‘luvchi diametri: d₂ = z₂· m = 40 · 8 = 320 mm.
Tishning tashqi diametri: d_a2 = d₂ + 2m = 320 + 2·8 = 336 mm.
Tishning ichki diametri: d_f2 = d₂ – 2,4m = 320 – 2,4·8 = 300,8 mm.
Kirmaksimon g‘ildirakning eng katta diametri:
.
Kirmaksimon g‘ildirak tishining kengligi:
b₂≤ 0,75d_a1 = 0,75· 96 = 72 mm.
Kirmakning aylanish tezligi:
.
Sirpanish tezligi:
.
Ushbu tezlik uchun ruxsat etiladigan kontakt kuchlanish [ ] = 149 MPa (jadvaldan) deb qabul qilinadi. V_s = 6,15 m/c tezlik uchun keltirilgan ishqalanish koeffisienti qo‘rg‘oshinli bronzadan tayyorlangan, jilvirlangan kirmak uchun (jadvaldan), f¹=0,20·1,5=0,33 va keltirilgan ishqalanish burchagi ρ¹=1⁰43¹ deb qabul qilinamiz.
Reduktorlarda moyning podshipniklarga sarflanishi, sachrashi va aralashishini hisobga olib reduktorning foydali ish koeffisientini aniqlaymiz:
.
Ilovadagi 2 – jadvaldan kirmakli reduktorni tayyorlash aniqligini “7” deb qabul qilamiz.
Tishlar orasidagi kuchlarning bir tekisda taqsimlanmasligini hisobga oluvchi koeffisientni aniqlaymiz.

Kirmakning deformatsiyalanish koeffisienti q = 10 va z₁ = 2 bo‘lganda
θ = 86 deb qabul qilinadi, (jadvaldan).
Kirmakning uncha katta bo‘lmagan tebranishdagi koeffisienti X = 0,6 deb qabul qilinadi. U holda:

Kuchlanish koeffisienti:
K = K_β·K_υ = 1,04·1,1≈1,14
Formula bo‘yicha kontakt kuchlanishni tekshirib ko‘ramiz:
.
Hisoblashlar to‘g‘ri olib borilgan, chunki hisoblash bo‘yicha chiqqan kontakt kuchlanish ruxsat etilgan kontakt kuchlanishdan 13,4% kichik, umuman olganda 15% gacha ruxsat etiladi.
Kirmaksimon g‘ildirak tishini egilishdagi mustahkamlikka hisoblaymiz.
Ekvivalent tishlar soni:
.
Tish shakl koeffisienti Y_f = 2,24 deb qabul qilinadi (jadvaldan).
Formula bo‘yicha egilishdagi kuchlanish:
.
Bu qiymat ruxsat etilgan egilishdagi kuchlanishdan kichik [ ] = 53,3 MPa