11-mavzu: multimedia texnologiyalarining asosiy tushunchalari va atamalari reja

11-MAVZU: MULTIMEDIA TEXNOLOGIYALARINING ASOSIY TUSHUNCHALARI VA ATAMALARI

Reja:
1. Multimedia vositalari.

2. Multimedia va distant tizimlari asoslari.

3. Multimedia va distant tizimlarining holati va rivojlanish istiqbollari.

4. Multimedia vositalarining qo‘llanish sohalari.

5. Windows Movie Maker dasturi.
Tayanch iboralar: Multimedia, Inson-kompyuter, Axborot o‘zining barqarorligiga ko‘ra, Avtotaxrirlagich, Adapter.
1. Multimedia vositalari.

Multimedia - gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga kuyidagilar kiradi:

• 
  axborotning xilma-xil turlari: an’anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshkalar), original (nutk, musika, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animasiya va boshkalar), turlarini bir dasturiy maxsulotda integrasiyalaydi. Bunday integrasiya axborotni ruyxatdan utkazish va aks ettirishning turli kurilmalari,
  
• 
  muayyan vaktdagi ish, uz tabiatiga kura statik bulgan matn va grafikadan farqli ravishda, audio va videosignallar fakat vaktning ma’lum oraligida ko‘rib chikiladi. Video va audio axborotlarni kompyuterda kayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy prosessor tez xarakatchanligi, ma’lumotlarni uzatish shinasining utkazish kobiliyati operativ va video-xotira, katta sigimli tashki xotira, xajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari buyicha almashuvi tezligini taxminan ikki barovar oshirilishi talab etiladi,
  
• 
  “inson-kompyuter” interaktiv mulokotning yangi darajasi, bunda mulokot jarayenida foydalanuvchi ancha keng va xar tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta’lim, ishlash yeki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.
  
• 
  multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta’lim berish va kadrlarni kayta tayerlashni yulga kuyish xozirgi kunning dolzarb masalasidir. Mul’timediya tushunchasi 90-yillar boshida xayetimizga kirib keldi. Uning o‘zi nima degan savol tuguladi? Kupgina mutaxasislar bu atamani turlicha taxlil kilishmoqda. Bizning fikrimizcha, mul’timedia bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video matn, grafika va animasiya effektlari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga yetkazib berishni mujassamlangan xoldagi kurinishidir.
  
• 
  Rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning usuli xozirgi kunda ta’lim soxasi yunalishlari buyicha tadbik kilinmoqda. Xatto xar bir oila multimedia vositalarisiz xordik chikarmaydigan bo‘lib koldi. multimedia vositalarining 81-yildagi yalpi oboroti 4 miliard AKSh dollorini tashkil kilgan bulsa 94-yil esa 16 milliard AKSh dollorini tashkil kildi. Xozirgi kunda esa sotilayetgan xar bir kompyuterni mul’timedia vositalarisiz tasavvur kilib bulmaydi. Kompyuterlarning 70-yillarda ta’lim soxasida keng kullash yulida urinishlar zoye ketganligi avvalambor ular unumdorligining nixoyatda pastligi bilan boglik edi . Amaliyet shuni kursatmoqdaki, multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish ikki barobar unumli va vaktdan yutish mumkun . Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30% gacha vaktni tejash mumkin bo‘lib, olingan bilimlar esa xotirada uzok muddat saqlanib koladi. Agar o‘quvchilar berilayetgan materiallarni kurish asosida kabul kilsa, axborotni xotirada saklash 25-30%oshadi. Bunga kushimcha sifatida o‘quv materiallari audio, video va grafika kurinishda mujassamlashgan xolda berilsa, materiallarni xotirada saklab kolish 75%ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarni urganish jarayenida yana bir bor ishonch xosil kildik.
  
• 
  Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish kuyidagi afzalliklarga ega:
  

a) berilayetgan materiallarni chukurrok va mukammalrok o‘zlashtirish imkoniyati bor;

b) ta’lim olishning yangi soxalari bilan yakindan aloka kilish ishtiyeki yanada ortadi:

v) ta’lim olish vaktining kiskarish natijasida, vaktni tejash imkoniyatiga erishish;

g) olingan bilimlar kishi xotirasida uzok saqlanib, kerak bulganda amaliyotda kullash imkoniyatiga erishiladi.