10-mavzu: O’quvchi motivlari va uning shakllanishi reja



Download 33,19 Kb.
bet1/2
Sana14.02.2021
Hajmi33,19 Kb.
#58863
  1   2
Bog'liq
10-MAVZU O’QUVCHI MOTIVLARI


10-MAVZU: O’QUVCHI MOTIVLARI VA UNING ShAKLLANIShI

REJA:

  1. Xatti -xarakat motivlari xaqida tushincha.

  2. Affekt soxasi, uning shaxs taraqqiyotlarining funktsiyasi.

  3. Baxo va o’z-o’ziga baxo berish shaxs yo’nalishining omilidir.

  4. Shaxs yo’nalishi (istak, qiziqish, tilak, mayl, ideal, dunyoqarash, e’tiqod)


1. Xatti-xarakat motivlari xaqida tushuncha.

Shaxs faoliyatini amalga oshishi va shaxs xulq-atvorini tushuntirish uchun psixologiyada «motiv» va «motivatsiya» tushunchalari ishlatiladi.

Motivatsiya inson xulq-atvori, uning bog’lanishi, yo’nalish va faoliyatini tushintirib beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi. Bu tushuncha u yoki bu shaxs xulqini tushintirib berish kerak bo’lganda ishlatiladi, ya’ni «nega?», «nima uchun?», «nima maqsadda?», «qanday manfaat yo’lida?» degan savollarga javob qidirish – motivatsiyani qidirish demakdir. Shaxsni jamiyatda odamlar orasidagi xatti-xarakati va o’zini tushinish sabablarini o’rganish tarbiyaviy axamiyatga ega bo’lgan narsa bo’lib, masalani yoritishning ikki jixati farqlanadi:

A) ichki sabablar, ya’ni xatti-xarakat egasining subxektiv psixologik xususiyatlari nazarda tutiladi (motivlar, extiyojlar, maqsadlar, mo’ljallar, istaklar, qiziqishlar va xokazolar).

B) tashqi sabablar faoliyatini tashqi shart-sharoitliri va xolatlari. Ya’ni, bular ayni konkret xolatlarni kelib chiqishiga sabab bo’ladigan tashqi stimullardir.

Motiv bu xatti-xarakatga undovchi kuch. U shaxsdagi u yoki bu xulq-atvorga nisbatan turgan moyillik, xozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda tutadi.

Ko’pgina psixologlarni bergan ma’lumotiga ko’ra birgina faoliyatni o’zida (bu faoliyatini bola uchun nima sababdan yuz berishiga qarab) shaxsni xar xil (va xatto bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan) sifatlari tarkib topishi mumkin. Masalan, biz o’quvchilarni boshqalarni ochiqdan-ochiq va odil tanqid qilishga o’rgatamiz. Ana shunday qilish bilan bolada printsipiallik, jasurlik, sofdillik, tanqidiy ko’z bilan qarash fazilatlari tarkib topadi, deb xisoblaydilar. Ammo biz aytilganlarni xisobga olmasak, xamisha xam o’zimiz ko’zlagan maqsadga erishavermaymizmi? Yo’q, chunki xulq-atvorning ana shu to’g’ri formasi negizida maktab o’quvchisi amal qiladiga motivlar yotadi. Bu xulq-atvor shaxsan o’quvchining o’zi uchun qanday ma’noga («ma’no» tushunchasi psixologiyaga A.N. Leontyev tamonida kiriilgan) ega bo’lishga qarab unda xar xal sifatlar tarkib topishi mumkin. Agar o’quvchi o’z o’rtog’ini printsipial motivlar asosida tanqid qiladigan bo’lsa, bu tanqid uning o’rtog’ida xarakterning printsipiallik, qat’iylik, xalolliq singari sifatlarni tarkib toptirishga yordam beradi; bordi-yu, o’z aybini o’rtog’ining bo’yniga qo’yish istagi bilan tanqid qiladigan bo’lsa, bu xudbinlik, individualizmning tarkib topishiga yordam beradi. Agar shaxsiy g’araz bilan tanqid qilinadigan bo’lsa, unda shu asosda qasoskorlik, makkorlik, insofsizlik xislatlari tarkib topadi.

Agar bunday tanqid qilishga, nixoyat, o’quvchidan qo’rqish va unga yoqish istagi yoki mag’rurlik istagi, printsipisizlik, ikki yuzlamalik singari xislatlar tarkib topishi mumkin. Binobarin, xulq-atvor tajribasi bu xatti- xarakat muayan motivlar asosida amalga oshirilgan vaqtdagina ko’zlagan maqsadga olib boradi. Shuning uchun xulq-atvorning to’g’ri motivlar tajribasida tarbiyalash va mustaxkamlash muxim axamiyat kasb etadi. Maktab o’quvchilarida muayan vazifalarda tarbiyaviy ta’sirlar vositasida yuzaga keladigan ijobiy motivlar ularning tajribasida mustaxkamlanishi va barcha boshlang’ich vazifalaga tarqalishi kerak.

Boshqacha qilib aytganda, shaxsning xar bir sifat sturkturasiga, birinchidan, maktab o’quvchisining tegishli xatti-xarakatiga ijodiy munosabatda bo’lishiga imkon beradigan motiv, ikkinchidan, xatti–xarakatlarning mustaxkamlangan usuli kiradi. shunday qilib shaxsning sifati, L.I.Bojovichning iborasi bilan aytganda, xatti-xarakat motivlari va bu motivlar tegishli formulalarning o’ziga xos birikmasidir.




Download 33,19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish