10-Mavzu: Kadrlar va ishlab chiqarish jarayonini boshqarish

10-Mavzu: Kadrlar va ishlab chiqarish jarayonini boshqarish
Reja:

1. 
   Korxona faoliyatida insonning roli.
   
2. 
   Ishga qabul qilish va xodimlarga rahbarlik qilish
   
3. 
   Vaqtni va mahsulot sotishni boshqarish.
   
4. 
   Kichik korxonalarda qo’llaniladigan texnologiyalar.
   

Tayanch so’z va iboralar: kadrlar, ishchilar, mutaxassislik, sanoat ishlab chiqarish personali, noishlab chiqarish personali.

1. 
   Korxona faoliyatida insonning roli.
   

Zamonaviy korxonalar faoliyatida mehnat qurollari va mehnat predmetlaridan tashqari, kadrlar ham katta ahamiyatiga ega. Aynan kadrlar ishlab chiqarishni boshqarib, joriy va istiqboldagi rejalashtirishni amalga oshiradilar hamda ishlab chiqarish vositalarini foydalanishga kiritadilar. Kadrlarning kasbiy malakasi qanchalik yuqori boisa, korxonalarning iqtisodiy va ishlab chiqarish ko`rsatkichlari shunchalik yaxshi bo`ladi.
Umuman, kadrlar deganda, turli sohadagi mutaxassislar, shuningdek, bajarayotgan ishi maxsus kasb tayyorgarligini talab qiladigan malakali ishchilar tushuniladi. Malakali ishchilar — bu, odatda, o`rta maxsus o`quv yurtlarini, maxsus kasb-hunar kollejlarini bitirgan, ish tajribasiga ega bo`lgan kishilardir. Boshqaruv kadrlari deganda, kasb faoliyati to`la ishlab chiqarish boshqaruvi vazifasini bajarish bilan bog`liq bo`lgan xizmatchilar tushuniladi.
Xodimlarga bo`lgan ehtiyojni tahlil qilish va rejalashtirish boshqarishning muhim omilidir. Tahlil jarayonida quyidagi asosiy masalalar qarab chiqiladi:

• 
  qancha xodim ishlashi, qanday malakadaligi, qayerda kadrlarga talab borligi;
  
• 
  kadrlar jalb etish imkoniyatlari va zaxiralari;
  
• 
  xodimlardan samarali foydalanish yo`llari;
  
• 
  xodimlarni rivojlantirish shart-sharoitlari;
  
• 
  rejalashtirilgan ishlar uchun mablag` manbalari kabilar.
  

Kadrlarga bo`lgan ehtiyojni rejalashtirishda uzoq muddatli istiqbol ham ko`zda tutiladi. Bunday hisob-kitoblar uch yildan ortiq vaqt uchun amalga oshiriladi. Bunda turli me`yorlardan foydalaniladi.
Odatda, yangi xodimlar muayyan sinov davri bilan ishga qabul qihnadi. Amerikada ko`pincha bu muddat 90 kun deb belgilanadi, bizda esa 2 oy atrofida. Shu davrning oxiriga xodim maqsadlarga qanday erishdi, u o`z ishidan qanchalik qoniqqanligini aniqlashga qaratilgan baholash o`tkaziladi. Shuningdek, qo`shim- cha sinov muddati belgilash amaliyoti ham mavjud. Bu 3 oydan 6 oygacha cho`zilishi mumkin.