10 Laboratoriya mashg’uloti Mavzu

10 Laboratoriya mashg’uloti

Mavzu: Sonlarni qo’zg’alamas va qo’zg’aluvchi vergulli usullarda tasvirlash.

Sonlarni qo‘zg‘almas vergulli tasvirlash. Sonni qo‘zg‘almas vergulli tasvirlash uchun kompyuter xotirasining katakchasi ishora va raqamlarga mo‘ljallangan xonalarga ajratiladi. Katakchaning xonalari odatda, chapdan o‘ngga tomon raqamlar bilan tartiblanadi. Katakchaning bitta xonasiga sonning bir xonasi mos keladi. Bunday sonning butun va kasr qismini ajratadigan vergulning o‘rni oldindan belgilanadi.

Qo‘zg‘almas vergulli tasvirlangan sonlar ustida amallar juda sodda bajariladi, chunki vergulning o‘rni o‘zgarmaydi. Shuning uchun xonalardagi raqamlarni mos ravishda qo‘shib qo‘yish yetarli.

Bu usulning kamchiligi, ishlatiladigan sonlarning chegaralanganligidadir. Haqiqatan EHM 24 xonali xotira katakchasiga ega bo‘lib vergul 10-xonadan keyin qo‘yiladigan bo‘lsa, u holda xotira katakchasidagi absolyut qiymati bo‘yicha eng katta son.

Sonlarni qo‘zg‘aluvchi vergulli tasvirlash. Q asosli sanoq sistemasidagi ixtiyoriy a soni (a==0) bu usulda quyidagicha tasvirlanadi: a = M*Q , bu yerda M - a sonining mantissasi deyiladi va u musbat to‘g‘ri kasrdan iborat, r - a sonining tartibi deyiladi va u butun son. Q - sanoq sistemasining asosi.

Bu usulda tasvirlashning kamchiliklari sonni tasvirlashda belgilar sonining ko‘payib ketishi va shu bilan mos holda arifmetik amallarni bajarish jarayonining murakkablashib yuborishidan iborat.

Xotira katakchasida sonlarni tasvirlashning ikki usulini ko‘rib chiqdik. Shuni aytish kerakki, kompyuterda faqat sonlarni emas, balki turli belgilarni ham tasvirlab ishlatish mumkin. Bunday belgilar ham xotira katakchalarida ularda mos ikkilik kodlari orqali tasvirlanadi.

Topshiriqlar.

1. 
   8 lik sanoq tizimida quyidagi sonlarning mantissasini aniqlang:
   

667, 7777, 647, 54,

2. 
   Qo’zg’aluvchi vergulga qisqacha ma’lumot bering.
   
3. 
   100011001,111 va 10011,11 sonlari ustida qo’shish, ayirish, ko’paytirish amallarini bajaring.
   
4. 
   11011,11 sonini 8 lik sanoq tizimiga o’tkazing
   
5. 
   Qo‘zg‘almas vergullini kompyuterda tasvirlash qanday amalga oshiriladi qisqacha ma’lumot bering.
   

Nazorat savollari:

1. 
   Fiksirlangan son nima.
   
2. 
   Kopyuterda sonlar qanday ifodalanadi.
   
3. 
   Qo‘zg‘aluvchi vergulli tasvirlash formulasi qanday.