1-savol Aksiya va obligasiyalarning umumiy va farqli jihatlarini yoriting

---

1-savol 
Aksiya va obligasiyalarning umumiy va farqli jihatlarini yoriting.
Aksiya – o‘z egasining aksiyadorlik jamiyati foydasining bir qismini 
dividendlar tarzida olishga, aksiyadorlik jamiyatini boshqarishda ishtirok etishga va 
u tugatilganidan keyin qoladigan mol-mulkning bir qismiga bo‘lgan huquqini 
tasdiqlovchi, amal qilish muddati belgilanmagan egasining nomi yozilgan 
emissiyaviy qimmatli qog‘oz hisoblanadi. Demak, aksiyadorlik jamiyatining 
chiqargan aksiyalarga ega bo‘lgan aksiyadorlarga daromad keltiruvchi emissiyaviy 
qog‘oz aksiya hisoblanadi. Aksiya uning egasiga aksiyadorlik jamiyatining 
boshqaruvida ishtirok etish huquqini beradi. Obligatsiya – bu uning egasi qarz 
berganligidan guvohlik beruvchi va unga ushbu qimmatli qog‘ozning nominal 
qiymatini unda ko‘rsatilgan muddatda belgilangan foiz to‘langan holda qoplash 
majburiyatini tasdiqrovchi qimmatli qog‘oz hisoblanadi. Demak, obligatsiya bu qarz 
majburiyati hisoblanadi. Ya’ni bunda bir shaxs boshqa bir shaxsga vaqtincha 
foydalanish uchun qarz, ya’ni kredit berganligi tog’risidagi guvohnoma hisoblanar 
ekan.
Aksiya va obligatsiyalarning umumiy jihatiga to’xtaladigan bo’lsak, ular 
qimmatli qog’ozlar bozorida eng ommabop bo’lgan qimmatli qog’oz hisoblanadi;
ular hujjatsiz shakildagi qimmatli qog’oz hisoblanadi; ikkalasi ham emissiyaviy 
qimmatli qog’ozlar hisoblanadi; ikkalasi ham egasiga daromad keltiruvchi qimmatli 
qog’oz hisoblanadi; ikkalasi ham nominal va bozor bahosida sotiladi; ikkalasi ham 
pul mablag’larini jalb qiladi. Aksiya va obligatsiyalarning bulardan tashqari ham 
umumiy jihatlari mavjud. Aksiya va obligatsiyalarning farqli jihatiga to’xtaladigan 
bo’lsak, Aksiya: faqatgina aksiyadorlik jamiyati tomonidan chiqariladi; amal qilish 
muddati belgilanmagan; o’z egasiga aksiyadorlik jamiyatini boshqarishda ishtirok 
etish huquqini beradi; o’z egasiga mulkiy huquqlarni tasddiqlovchi qimmatli 
qog’oz. Obligatsiya: turli ko’rinishdagi yuridik shaxslar chiqarishi mumkin;
ma’lum muddatga chiqariladi va so’ndirilishi shart; o’z egasiga jamiyatni 
boshqarishda ishtirok etish huquqini bermaydi; o’z egasining qarz majburiyatlarini 
tasdiqlovchi qimmatli qog’oz. Shuningdek, aksiya va obligatsiyalarning boshqa 
farqlari ham mavjud.
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, aksiya va obligatsiya umumiy 
jihatdan o’z egalariga daromad keltiruvchi qimmatli qog’oz hisoblandi. Ammo o’z 
egalariga turlicha huquqlar va imtiyozlar beradi. Ularning umumiy va farqli jihatlari 
ko’p.