1 ma’ruza. Zoologiya faniga kirish. Zoologiya Fanning rivojlanish bosqichlari. Hayvonlarning zamonaviy sistamatikasi



Download 206,13 Kb.
Sana26.01.2020
Hajmi206,13 Kb.
#37443
Bog'liq
1-Маъруза Зоология фани

1 - ma’ruza. Zoologiya faniga kirish. Zoologiya Fanning rivojlanish bosqichlari. Hayvonlarning zamonaviy sistamatikasi.

  •  
  • Reja:
  • 1. Kirish.
  • 2. Fanning rivojlanishidagi asosiy bosqichlar va uning shakllanishiga katta hissa qo’shgan olimlar.
  • 3. Hayvonlarevolyusiyasi va ular filogeniyasini rekonstruksiya qilish.
  • 4. Hayvonlarning hozirgi zamon sistematikasi.

Zoologiya fanining obyektlari va predmeti.

  • Fanning obyektlari-hayvonlar, predmeti - xayvonot olamining xilma-xilligi, xayvonlarning tuzilishi, xayot kechirishi, tarkalishi va yashash muhiti bilan munosabatlari, hayvonlarning xususiy xamda tarixiy tarakkiyoti konuniyatlari.

Zoologiya fanining maksadi va vazifalari.

  • Zoologiya fanining maksadi tabiiy resurslardan okilona foydalanish. Zoologiya fanining vazifalari esa qishloq xo’jalik zararkunandalariga qarshi kurashda, inson boyliklaridan biri bo’lgan tuproqni boyitishda biologik usullardan foydalanish va yangi zamonaviy usullarni ishlab chikishdan iborat.

Zoologiya fanining tarmoqlari

Aristotel sistemasi:

  • 1. Qonlilar
  • 2. Qonsizlar

aristotel sistemasi: qonlilar

  • 1. Bola to’g’uvchi to’rt oyoqli, tanasi jun bilan qoplangan hayvonlar (sut emizuvchilar)
  • 2. Tuxum quyuvchi ikki oyoqli patli hayvonlar (qushlar)
  • 3. Tirik to’g’uvchi oyoqsiz, suvda yashovchi, o’pka bilan nafas oluvchilar (kitsimonlar)
  • 4. Tuxum quyuvchi oyoqsiz va to’rt oyoqlilar, o’pka bilan nafas oluvchilar (amfibiyalar va reptiliyalar)
  • 5. Tuxum quyuvchi, terisi tangachali, jabra bilan nafas oluvchilar(baliqlar)

aristotel sistemasi: qonsizlar

  • 1. Boshida oyoqlari bo’lgan yumshoq tanlilar (bosh oyoqli mollyuskalar)
  • 2. Shilimshiq tanlilar (mollyuskalarni boshqa barcha turlari)
  • 3. Yumshoq po’stlilar (qisqichbaqasimonlar)
  • 4. Hasharotlar (hasharotlar, o’rgimchaksimonlar, chuvalchanglar)

Linney sistemasi

  • Sut emizuvchilar
  • Qushlar
  • Sudralib yuruvchilar
  • Baliqlar
  • Hasharotlar
  • Chuvalchanglar

J.Kyuve sistemesi

Tip tushunchasini fanga kiritdi va hayvonlarni quyidagi tiplarga ajratdi:

  • Umurtqalilar
  • Bo’g’imlilar
  • Mollyuskalar
  • Nurlilarga (shulalilar)
  • Barcha tiplarni 19 ta sinfga ajratdi.

Hayvonlarning zamonaviy klassifikasiyasi (E.E. Ruppert va boshqalar, 2004-yil)

  • Cодда организмлар - Protistlar (Protozoa) кичик олами
  • 1. Euglenozoa -Evglenasimonlar
  • 2. Chlorophyta –Yashil suvo’tlar
  • 3. Choanoflegallata – Yoqachaxivchinlilar
  • 4. Retortamonada –Retortamonadlar
  • 5. Axostylata – Aksostillilar
  • 6. Alveolata-Алвеолалилар
  • 7. Caryoblasta-
  • 8. Heteroblasta-
  • 9. Amoebozoa -Амёбалар
  • 10. Foraminiferea-Фораминифералар
  • 11. Actinopoda-Актиноподалар

Ko’p hujayralilar кичик олами (Ҳайвонлар)– Metazoa

  • Ko’p hujayralilar кичик олами (Ҳайвонлар)– Metazoa
  • 12. Porifera-Булутсимонлар
  • 13. Placozoa-Пластинкалилар
  • Ҳақиқий куп ҳужайралилар- Eumetazoa
  • 14. Cnidaria-Бўшлиқичлилар (отувчи ҳужайралилар)
  • 15. Ctenophora-Тароқлилар
  • 16. Platyhelmintes-Ясси чувалчанглар
  • 17. Orthonectida- Ортонектида
  • 18. Dicyemida- Дицимидлар
  • 19. Nemertea- Немертиналар
  • 20. Mollusca-Юмшоқ танлилар
  • 21. Annelida –Xalqali chuvalchanglar
  • 22. Echiura-Эхиуралар
  • 23. Sipuncula-Спинкулидлар

Panarthropoda катта типи

  • Panarthropoda катта типи
  • 24. Onychophora-Онихофоралар
  • 25. Targidrada – Imillab yuruvchilar
  • 26. Arthropoda-Bo’g’imoyoqlilar
  • Cycloneuralia - Sikloneyrallar катта типи
  • 27. Gastrotricha-Qorinkipriklilar
  • 28. Nematoda-Юмалоқ chuvalchanglar
  • 29. Nematomorpha-Қил чувалчанглар
  • 30. Priapulida-Приапулидлар
  • 31. Loricifera-Лорицифералар
  • 32. Kinorhyncha-Киноринхалар

Gnathifera- Халқумжағлилар катта типи

  • Gnathifera- Халқумжағлилар катта типи
    • 33. Gnathostomulida-
    • 34. Rotifera – Kolovratkalar
    • 35. Acanthocephala-Тikanboshlalar
  • 36. Kamptozoa-Камптозоа
  • 37. Cycliophora-Циклиофора
  • Lophophorata – Lofoforalilar катта типи
  • 41. Chaetognata - Qiljag’lilar
  • 42. Hemichordata- Yarimxordalilar
  • 43. Echinodermata- Ignatanlilar
  • 44. Chordata- Xordalilar

Hayvonlarning zamonaviy klassifikasiyasi (C.P.Hickman va boshqalar, 2008-yil)


t\r

Tip

1

Chlorophyta –Yashil suvo’tlar

2

Retortamonada -Retortamonadlar

3

Axostylata - Aksostillilar

4

Evglenasimonlar – Euglenozoa

5

Apicomplexa (Sporozoa) –Sporalilar

6

Ciliophora- Infuzoriyalar

7

Dioflagellata-qalqondor xivchinlilar

8

Ameboid Protozoa-Amyobasimonlar

9

Porifera

10

Placozoa

11

Cnidaria

12

Ctenophora

13

Acoelomorpha

14

Platyhelmintes

15

Mesazoa

16

Nemertea

17

Gnathostomulida

18

Micrognathozoa

19

Rotifera – Kolovratkalar

20

Acanthocephala -Tikanboshlilar

21

Cycliophora -Siklioforalar

22

Gastrotricha -Qorinkipriklilar

23

Entoprocta

24

Ectoprocta

25

Brachiopoda - Yelkaoyoqlilar

26

Phoronida -Foronidlar

27

Mollusca –Yumshoq tanlilar

28

Annelida –Xalqali chuvalchanglar

 

29

Echiura-Exiuralar

30

Sipuncula -Sipunkulalar

31

Nematoda - Nematodalar

32

Nematomorpha

33

Kinorhyncha

34

Priapulida

35

Loricifera

36

Onychophora

37

Targidrada – Imillab yuruvchilar

38

Arthropoda

39

Chaetognata - Qiljag’lilar

40

Echinodermata -Ignatanlilar

41

Hemichordata- Yarimxordalilar

42

Chordata

Evolyusion jarayonning asosiy qonuniyatlari

  • 1. Evolyusion o’zgarishlar har doim o’zgaruvchan yashash sharoitiga moslasha olish qobiliyatidan kelib chiqadi. Bunday evolyusion o’zgarish tabiiy tanlanish jarayonida paydo bo’ladi va rivojlanadi.
  • 2. Evolyusiya - asosan monofiletik jarayondir, ya’ni rivojlanish bitta umumiy ildizdan (asosdan) boshlangan
  • 3. Hayvon organizmi yaxlit, bir butundir va undagi barcha organlar, qismlar hamda to’qimalar o’zaro chambarchas bog’liqdir. Evolyusion jarayonda ma’lum bir organning tuzilishi va funksiyasi o’zgarsa, u o’z navbatida boshqa organlarning ham korrelyativ o’zgarishiga olib keladi va dastlab o’zgargan organ bilan morfo-fiziologik bog’langan bo’ladi.

4. Evolyusiya har qanday rivojlanish singari qayta takrorlanmaydigan va orqaga qaytmaydigan jarayondir.

  • 4. Evolyusiya har qanday rivojlanish singari qayta takrorlanmaydigan va orqaga qaytmaydigan jarayondir.
  • 5. Organizmlarning evolyusiyasi har doim tana qismlari va organlarning differensiasiyasi bilan ifodalanadi, ya’ni organizmdagi biron-bir qism yoki organ har xil sabablarga ko’ra sekin-asta o’z vazifasini o’zgartiraborib, oxir oqibatda dastlabki funksiyasini unitib, butunlay boshqa funksiyani bajaradigan bo’ladi.
  • 6. Hayvonlar evolyusiyasi jarayonida gomologik organlarning oligomerizasiyasi (kamayishi) sodir bo’ladi.

7. Evolyutsion jarayonda ontogenez bilan filogenez orasida bog’lanish mavjud. Biogenetik qonunga binoan ma’lum bir hayvon o’z ontogenezida (individual taraqqiyotida) o’tmish ajdodlari uchun xos bo’lgan ayrim belgi va xususiyatlarini takrorlaydi. Bu jarayon rekapitulyasiya deyiladi.

  • 7. Evolyutsion jarayonda ontogenez bilan filogenez orasida bog’lanish mavjud. Biogenetik qonunga binoan ma’lum bir hayvon o’z ontogenezida (individual taraqqiyotida) o’tmish ajdodlari uchun xos bo’lgan ayrim belgi va xususiyatlarini takrorlaydi. Bu jarayon rekapitulyasiya deyiladi.

Download 206,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish