1-ma’ruza. Ekologiya fanining o`rni vazifalari obekti metodlari, rivojlanish etaplari va tarixi

---

 

1 

 

1-ma’ruza. Ekologiya fanining o`rni vazifalari obekti metodlari, rivojlanish 

etaplari  va tarixi. 

Reja: 

1. Ekologiyaning umumiy masalalari 

2. Ekologiya fanining predmeti va vazifalari, rivojlanish tarixi 

3. Ekologiyaning boshqa fanlar bilan bog’liqligi 

  

Kalit  so’zlar:  Tabiat,  atrof-muhit,  jamiyat,  antropogen  omil,  demografik 

portlash,  texnika,  texnologiya,  tabiiy  resurslar,  sistema,  populyatsiya,  biosfera, 

ekologiya. 

John  Harper  tabiatdagi  o’zgarishlarni  izohlar  ekan,  “tabiat  barcha  narsani 

hazm  qilishi  mumkin,  biroq  uning  sog’lom  muhiti  yo’qolishi  muqarrar”  deydi. 

Ekologiyaning  tarixi  haqida    quyidagi  olimlar  tadqiqot  olib  borganlar.  Jumladan, 

Jonathan Anderson, Mike Bonsall, Angela Douglas, Chris Elphick, Valerie Eviner, 

Andy Foggo, Jerry Franklin, Kevin Gaston, Charles Godfray, Sue Hartley, Marcel 

Holyoak, Jim Hone, Peter Hudson, Johannes Knops, Xavier Lambin, Svata Louda, 

Peter  Morin,  Steve  Ormerod,  Richard  Sibly,  Andrew  Watkinson,  Jacob  Weiner, 

and  David  Wharton.  Shuningdek,  Jane  Andrew,  Elizabeth  Frank,  Rosie  Hayden, 

Delia  Sandford  and  Nancy  Whilton  kabilar  tabiatni  muhofaza  qilishning  ilmiy 

nazariy asoslari haqida  fikr yuritishgan. 

Ekologiya  biologiya  fanlari  qatoridagi  mustaqil  fan  hisoblanadi.  Ekologiya 

tushunchasi  fanga  birinchi  bo’lib  1869  yilda  nemis  biologi  E.Gekkel  tomonidan 

kiritilgan. Ekologiya  -  yunoncha  so’z bo’lib, uning ma’nosi tirik  organizmlarning 

yashash  sharoiti  yoki  tashqi  muhit  bilan  o’zaro  munosabatini  bildiradi. 

“Ekologiya”  -  yunoncha  so’z  bo’lib,  “oykos”  -  uy,  vatan,  makon  va  “logos”  - 

ta’limot, - degan ma’nolarni bildiradi.  

Ekologiya bu - organizmlar va ularning atrof- muhit bilan o’zaro sodir 

bo’layotgan hamkorligini o’rganadigan soha hisoblanadi. Ekologlar esa mana shu 

hamkorlikni o’rganadigan olimlardir. 

 “Ekologiya” fani quyidagilarni o’rganadi:  

---

 

2 

· Hayot jarayonlari, o’zaro aloqalar, adaptatsiyalar. 

· Energiya oqimi, hamjamoalar.  

· Ekotizimlar va suktsessiya. 

· Bioxilma xillik va cho’llanish.