1-lekciya cifrlı qurilmalardi joybarlawǵa kirish faniga kirish reja

Tekseriw ushın sorawlar

1. 
   Registr degenimiz ne?
   
2. 
   Shinalar dep nege aytiladi?
   
3. 
   Parallel registrler degenimiz ne?
   

12-Tema: Yarımótkizgishli yad qurılmaları

Jobası:

1. 
   Klassifikaciya hám tiykarǵɪ parametrleri
   
2. 
   Statikalıq OYQları
   
3. 
   Dinamikalıq OYQları
   
4. 
   TYQ mikrosxemaları
   

Klassifikaciya hám tiykarǵɪ parametrleri. Qurılma yadı dep baǵdarlamalar, kiritilip atɪrǵan maǵlıwmatlar, aralıq nátiyjeler hám alınıp atırǵan maǵlıwmatlardı saqlaw ushın arnalǵan qurılmalar jıyındısına aytıladı. 11.1 ‑ súwrette yaddın’ klassifikaciyalanıwı súwretlengen.




11.1–súwret. Yadtɪń klassifikaciyasɪ
Ishki yad mikroprocessor tárepinen qayta islenip atırǵan onsha úlken bolmaǵan kólemdegi maǵlıwmatlardı saqlawǵa arnlǵan.

Sırtqı yad qurılma óshirilgen yaki qosılǵanına qaramastan úlken kólemdegi maǵlıwmatlardı saqlaw ushın arnalǵan. Qurılma derekten óshirilgende joǵalıp ketetuǵɪn yad energiyaǵa baylanıslı bolǵan yad dep ataladı, maǵlıwmatlar joǵalıp ketpese energiyaǵa baylanıslı emes yad dep ataladı. Energiyaǵa baylanıslı bolmaǵan ishki yad turaqlı yad qurılması (TYQ)- ROM (Read Only Memory – tek óshiw ushın yad) kiredi. TYQǵa maǵlıwmatlar islep shiǵarıwshı tárepinen ornatıladı keyinshelik ózgertilmeydi. Bunday yad az kólemdegi mikrosxemalardan dúziledi. Ádette, TYQ ǵa qurılmanın’ minimal basqarıw funkciyaların támiyinlewshi baǵdarlamalar kiritiledi. Qurılma tarmaqtan óshirilgende, basqarıw aldın TYQ ɪnan qurılma kompotentlerin testleytuǵɪn baǵdarlamaǵa, keyin operacion sistemanı iske túsiretuǵɪn baǵdarlamaǵa uzatıladı.

Maǵlıwmatlardɪ kiritiw usılına qaray TYQ larɪ úsh klassqa bólinedi: maskalı, baǵdarlamalanıwshı hám qayta baǵdarlamalanıwshı.

Energiyaǵa baylanıslı bolǵan ishki yadqa operativ yad qurılması (OYQ), videoyad hám kesh-yadlar kiredi.

OYQda qayta islenip atırǵan maǵlıwmatlar, onı ámelge asırıp atırǵan baǵdarlama, aralıq hám juwmaqlawshɪ nátiyjeler ekilik sanaq sistemasında saqlanadı.

OYQ larda qálegen waqıtta saylanǵan yad yacheykasına maǵlıwmat kiritiw, oqıw hám saqlap qoyıw múmkin. OYQ ladrının’ bul qásiyeti olardın’ inglis tilindegi atı anıq sáwlelengen- RAM ( Random Access Memory- qálegen múrájaat ushın yad). OYQlarda qálegen maǵlıwmatqa tez múrájaat ámelge asırıladı. Bunday yaq quramalı elektron sxemalardan dúzilgen bolıp, qurılma qabıǵɪnın’ ishine jaylastırıladı.

Operativ yadtın’ belgili bólegi monitor ekranında payda etiletuǵɪn kórinislerdi saqlawǵa arnalǵan bolıp, videoyad dep ataladı. Videoyad qansha úlken bolsa, qurılma sonshelli quramalı hám sıpatlı kórinislerdi payda etiwi múmkin.

Úlken tezliktegi kesh-yad qurılma tárepinen ámellerdi tez islew imkanın beredi hám mikroprocessor hám OYQ ortasındaǵɪ maǵlıwmatlar almasıwında qollanıladı. Kesh-yad araliq yad qurılması (bufer) esaplanıp, onın’ eki túri bar: protsessor ishine ornatılatuǵɪn - ishki hámde baspaǵa ornatılatuǵɪn- sırtqı.

Sırtqı yad qálegen múrájaat hám izbe-izli múrájaat ushın bolıwı múmkin.