1-lekciya cifrlı qurilmalardi joybarlawǵa kirish faniga kirish reja

Parallel registr. Parallel registr maǵlɪwmatlar ústinde tómendegi mikroámellerdi orɪnlawǵa arnalǵan: parallel kóriniste kiriwdegi maǵlɪwmatlardɪ jazɪw, saqlaw hám uzatɪw. Bul ámellerdi orɪnlawdan aldɪn registr dáslepki jaǵdayǵa (0) ornatɪladɪ. Maǵlɪwmat parallel ráwishte qayta islengeni sebepli, registrdi qurawshi triggerler hám razyadlar sanɪnan kelip shɪqqan jaǵdayda óz-ara baylanɪspaǵan. Parallel registrler asinxron yaki sinxron islew prinsipinde qálegen triggerlerden dúziliwi múmkin.

Ápiwayɪ eki razyadlɪ parallel registrdiń funkcional sxemasɪ 13.1- súwrette keltirilgen.

Registrlerdi basqa registrler yaki cifrlɪ sistema qurɪlmalarɪ benen baylanɪstɪrɪwshɪ elektr shɪnjɪrlar shinalar dep ataladɪ.

Registrdiń dáslepki jaǵdayinda «kiriw» shinasɪnda «0» signalǵa iyemiz. Bul waqitta RS-trigger kiriwlerinde HÁM - ELES LEtiń x₁, x₂ kiriwlerindegi (nól hám birler) signallar kombinaciyasɪnan ǵárezsiz «1» ornatɪladɪ. Máselen, ekilik san registrɪna jazɪlatuǵɪn kod 01, yaǵniy x₂ «0», x₁ bolsa «1» bolsɪn. Onda «kiriw» shinasɪna «1» kelse, LE qayta jalǵanadɪ hám T1 trigger shɪǵɪwɪna «0» ornatɪladɪ. Sońɪnan T1 trigger Q₁= 1 jaǵdayɪna qayta jalǵanadɪ. T2 trigger shɪǵɪwɪnda «1» ornatɪladɪ hám T2 triggerву Q₂ = 0 boladɪ.

Usɪlay etip, triggerlerge registr kiriwlerine uzatɪlɪp atɪrǵan qosɪmsha maǵlɪwmat ta jazɪladɪ. Saqlaw rejiminde islep atɪrǵan registr shɪǵɪwɪnda «1» bolɪp, «shɪǵɪw» shinasɪna «1» berilse, LE₃ qayta jalǵanadɪ hám y₁ shɪǵɪnwda «1», y₂ shɪǵɪwɪnda bolsa «0» payda boladɪ. Demek, jazɪlǵan maǵlɪwmat oqɪladɪ.

Izbe - izli registr. Izbe - izli registr kiriwdegi maǵlɪwmatlardɪ izbe - iz tártipte jazɪw, saqlaw hám uzatɪw ushɪn arnalǵan. Maǵlɪwmat jazɪwdan aldɪn registr dáslepki jaǵdayɪ (0) ge ornatɪladɪ.

13.2-súwret. Tórt razyadlɪ izbe – izli jɪljɪtɪw registri funkcional sxemasɪ.
JK – triggerler tiykarɪndaǵɪ tórt razyadlɪ izbe - izli jɪljɪtɪw registriniń funkcional sxemasɪ 13.2 – súwrette keltirilgen. Registr quramɪna kiriwshi razyadlɪ triggerler óz - ara jalǵanǵanlɪǵɪ sebepli, bunday registr joqarɪda atap ótilgen mikroámellerden tɪsqarɪ saqlanɪp atirǵan maǵlɪwmattɪ ońǵa jɪljɪtɪw ámelin de orɪnlaydɪ.

Bul túrdegi triggerde ekilik san razyadlarɪ (mɪsalɪ 0101) kishi razyadtan baslap waqɪt boyɪnsha izbe - iz jazɪladɪ hám oqɪladɪ. Kiriwge 1 berilgende shɪǵɪwda takt impulsɪ tawsɪlǵannan soń 1 payda boladɪ. Bir waqɪttɪń ózinde keyingi takt impulsɪ benen birge kiriwge ekinshi razyad sanɪ — 0 beriledi. Takt impulsɪ tawsɪlǵannan soń Q₃ shɪǵɪwɪnda «1» payda boladɪ.

Solay etip, ekinshi razyad mánisin jazɪw menen birge birinshi (sheptegi) triggerde jazɪlǵan birinshi razyad sanɪ keyingi triggerge uzatɪladɪ (jɪljɪydɪ). Úshinshi takt impulsɪnan soń maǵlɪwmat ońǵa uzatɪladɪ, tórtinshi 0 takt impulsɪnan soń 1, 0 hám 1 sanlarɪ sáykes ráwishte shepten birinshi, ekinshi, úshinshi hám tórtinshi triggerlerge jazɪlǵan boladɪ hám Q₀-Q₃ shɪǵɪwlardan olardɪ oqɪp alɪw múmkin.

Registrde maǵlɪwmattɪ saqlap turɪw ushɪn takt impulslarɪ beriw toqtatɪladɪ.

Jɪljɪtɪwshi registrlerde tek eki basqɪshlɪ yaki dinamikalɪq basqarɪwlɪ triggerler qollanɪladɪ. Bul sinxrosignal beriliwi menen maǵlɪwmattɪ tek bir razyadqa jɪljɪtɪwdɪ támiynleydi. Kópshilik jaǵdaylarda arifmetikalɪq qurɪlmalardɪ dúziwde maǵlɪwmattɪ shepke jɪjɪtɪw talap etiledi. Maǵlɪwmatlardɪ eki baǵɪtta jɪljɪtɪw imkanina iye bolǵan izbe - izligi registrler reversiv regisirler dep ataladɪ.

Jɪljɪtɪw registri parallel kodti izbe – izli kodqa ózgertiriwde de qollanɪlɪwɪ múmkin. Bul jaǵdayda triggerler parallel kodqa sáykes keliwi dáslepki jaǵdayǵa ornatɪladɪ. Registrden san izbe - izli shɪǵɪwda izbe - iz kod kórinisin aladɪ. Keri ózgertirgishti ámelge asɪrɪw ushɪn registr kiriwine izbe - iz kod kiritip, triggerdiń parallel shɪǵɪwɪnan parallel kod alɪnadɪ.

Óndiriste barlɪq túrdegi registrler islep shɪǵarɪladɪ. Bularǵa universal registrler de kiredi, máselen K555IR11 mikrosxemasɪ. Ol 70 ke jaqɪn LEge iye. Bul mikrosxema universal tórt razyadlɪ jɪljɪtɪw registri bolɪp, onɪń járdemide cifirlɪ sandɪ anɪq sinxronlɪqta shepke hám ońǵa jɪljɪtɪw múmkin. K5551R11 sokolevkasɪ 10.3‑ súwrette keltirilgen.

10.3-súwret. IR11 registr sokolevkasɪ.

Registr bir qatar ámellerdi orɪnlawɪ múmkin, sebebi ol bir neshe SO. SI. DSR. DSL rejimler tańlaw kiriwlerine iye. Eger S0 hám S1 tańlaw kiriwlerine «0» ge sáykes kernew berilgen bolsa, maǵlɪwmatlar DO - D3 parallel kiriwlerden registrge uzatɪladɪ hám soniń ushɪn maǵlɪwmatlar Q0—Q3 shɪǵɪwlardan keyingi takt impulsɪ berilgende ǵana payda boladi. S1 kiriwge «0», S0 kiriwge «1» berilse, DSR izbe - izli maǵlɪwmatlar kiriwine berilip atɪrǵan kod, registr járdeminde ońǵa jɪljɪydɪ ( Q0den Q3 ke ). S1 hám S0 kiriwleriniń keri baylanɪsɪnda bolsa kod izbe – izli DSL kiriw arqalɪ qabɪl etiledi hám takt impulsɪnɪń hár fronti menen shepke, yagniy Q3 ten Q0 ge jɪljɪydɪ.